Doğrusu ünlü romancı, edebiyat adamı ve Divan şiiri uzmanı İskender Pala’dan beklemezdim. Edebiyatçı olduğu için sanatçıyı anlaması, kendisi gibi düşünüp yazmayanların, kabul etmese de, içine sindiremese de, düşünsel ve sanatsal özgürlüklerini savunması gereken bir entelektüel olduğu için beklemezdim. Her ne kadar yazısında sanatsal özgürlüklerden söz edip bunu savunuyorsa da, kalkıp İstanbul Şehir Tiyatroları’nı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne, sanat danışmanı Kenan Işık’a, halka şikâyet etmesini hiç mi hiç anlayamadım. Hem söz konusu ettiği “Günlük Müstehcen Sırlar” oyunu hem de “repertuvarın diğer oyunları” için, “İBB Şehir Tiyatroları, halkın vergileriyle bu tür oyunlar üretiyorsa tiyatro mu amacından sapmıştır, tiyatrocular mı kaliteli üretimden düşmüştür?” diye yaptığı popülizme ise hiç değinmeyelim.

Benzer bir şikâyeti de Hürriyet’teki “Rosenbergler Gerçeği” yazısıyla Hadi Uluengin yaptı: “İBB Şehir Tiyatroları bu sezon ‘Rosenbergler Ölmemeli’ oyununu sahneliyor. Anonsu radyoda duyduğumda inanmamıştım. Şaka sandımdı. Meğer değilmiş! Evet evet, yurttaş vergileriyle finanse edilen bir belediye kurumu ipliği çoktan pazara çıkmış bir dezenformasyon abidesini bugün hâlâ ‘gerçek’ diye yutturmaya çalışıyor. Pes!”

Engin Ardıç da Sabah’taki “Hay Sizin Rosenbergler’inize” başlıklı yazısında şunları söylüyordu: “Amaç, güya mazlumu savunup Amerika’nın ‘McCarthy’ dönemine, ‘cadi avı’na vurmaktır, damdan düşer gibi, aradan altmış yıl geçmiş bile olsa. Bu görünen amaçtır. Gerçek amaç da durduk yerde bir Rosenberg gündemi açıp ‘Tayyip Erdoğan tıpkı Senatör McCarthy gibi davranıyor, zavallı masumları içeri tıkıyor’ mesajını vermek, aklı sıra muhalefet etmek. Etsinler. Muhalefet kanun dairesinde serbesttir. Ama kendi cahilliklerine sığınıp bizi aptal yerine koymasınlar.”

Sevgili İskender Pala hocam kusura bakmasın ama, Alevi-Sünni kardeşliği ekseninde “Şah Sultan” gibi bir roman yazan bir edebiyatçı ve akademisyenin, Zaman’daki “Günlük Müstehcen Sırlar” yazısının sonunda İBB Sanat Danışmanı Kenan Işık’a “Kimlerden yanasın? diye sormasıdır bana asıl müstehcen gelen. Bu gidişle, belediye ve devlet tiyatrolarındaki oyunlar, TRT’deki filmler ve diziler, Kültür Bakanlığı’nın desteklediği filmlere kadar, edebi ve sanatsal üretimdeki özgürlüklerden söz etmek olanaksız hale gelecek. Bu değinmeler resmi kurumlar desteğinde yapılan sanatsal çalışmalardaki sansüre ilişkin.

Bu üç yazının da ortak sorunu şudur: Üçünde de söz konusu oyunlar, yönetenler ve tiyatro yönetimi, yetkili makamlara şikâyet edilmektedir. Her iki oyunu da, başka oyunları da, edebiyatçı ve köşe yazarları olarak beğenmeyebilirsiniz, yanlış ve gerçeğe aykırı olarak görebilirsiniz, izleyicilere de bu oyunlara gitmemelerini salık verebilirsiniz. Ama onları “otorite”ye şikâyet etmek, bildirmek herhalde entelektüellerin görevi olmamalı. Çünkü asıl müstehcenlik sergilenen oyunlarda değil, bunlara yönelik olarak kullanılan yasaklayıcı, baskıcı ve “bildirici” dildedir. Entelektüeller, edebiyatçılar, akademisyenler, köşe yazarları olarak özgür bir düşünce ortamının yaratılmasına katkıda bulunmak, eleştirdiğiniz oyunların, yapıtların tartışılmasını sağlamak olmalı göreviniz, yoksa karşısında olduğunuz edebiyat ve sanat yapıtlarını “otoriteye bildirmek”, yasaklanmalarını istemek değil. Hele “halkın vergileriyle bu tür oyunlar üretilmesi”, “yurttaş vergileriyle finanse edilen bir belediye kurumu” gibi cümleler kurarak, siyasi gündeme dair imalarda bulunarak, en üst makamlardaki yetkililerin de dikkatini çekmek eleştirel dile hiç sığmaz.

Asıl porno dil, “otorite”nin dilidir. Entelektüeller de bir yapıtı eleştirmekle kalmayıp “bildirici” bir dille otoriteye haber vermeye, şikâyet etmeye başlarlarsa, karşı çıktıkları müstehcenliğin dilini de kullanmaya başlarlar ki... Bu da her üç yazarın da karşısında olduğu statükocu ve otoriter eğilimlerin, yasakçı zihniyetlerin değirmenine su taşımaktan başka bir şey olmayacaktır.

NOT: Yazıyı gönderirken Orhan Alkaya’nın yönettiği “Rosenbergler Ölmemeli” oyununun kaldırıldığını öğrendim. Üç yazara da, gazanız mübarek olsun diyorum!

\n\n