Çağdaş ve Uygar Olmak

\n\n\n

Bu sütunda yayımlanan bir önceki yazımda, yargı kararlarının henüz kesinlik kazanmadığını özellikle vurgulayarak futbolumuzun düştüğü duruma açıklık getirmeye çalışmıştım. Anlatılmak istenen, yargı kararı ne olursa olsun futbolda bir durum saptamasıydı, bunun herhangi bir takımla ilişkisinin olmamasıydı. Özünde toplumsal ilişkiler ile futbol arasındaki etkileşimi göz önüne sermekti.

Futbolumuzun son durumuna ilişkin saptamalarım, henüz tavuklar yumurtlamadan yumurtaları saymak gibi algılanmasına karşın kişisel olarak böyle bir çabamın olmadığını, toplumsal ilişkilerdeki danışıklı dövüşün futbola da yansıdığını, genelde sporun özelde ise futbolun toplumsal yaşamın bir aynası olduğunu anlatmaya çalışmaktı derdim. İnsan soyunun yarattığı en görkemli spor dalı olan futbolun yargılanmasını bile içime sindirememenin bir başkaldırısıydı yazının ereği.

Affınıza sığınarak söylemeliyim ki, Simon Cuper’in “Futbol asla sadece futbol değil” söylemini ondan çok daha önce, 1980’li yılların başında gazetemiz Cumhuriyet’te dillendiren bu satırların yazarı futbol ve sporu toplumsal yaşamdan asla ayrı düşünmemiştir. Bir maç eleştirisinden tutunda genel değerlendirmelere değin bu gerçeği hiçbir zaman yadsımamışımdır. Eğer bir ülkede futbol veya spor kirlenmişse, yargılanıyorsa bu gerçeğin dayandığı nokta toplum ve toplumsal yaşamın kirlendiğidir. Bu kirlilikten kurtulmanın en etkin yollarından biri uygar olmaktır.

‘Çağdaş’ ve ‘uygar’ olmanın birbirinden ayırdını biliyorsunuz. Teknolojiyi kullanmak çağdaşlıktır. Ama teknolojiyi insanca kullanmak uygarlıktır. Daha da özele indirgeyecek olursak trafikte son model otomobiller kullanmak çağa uygun davranmaktır, ama direksiyonda trafik kurallarını hiçe saymak, saygısız davranmak çağdışılıktır, uygar olmamaktır. Köprü yapmak çağdaşlıktır ancak köprünün gişelerinden geçerken başkalarından ‘Otomotik Geçiş Kartı’ dilenmek uygarlıktan habersiz olmaktır. Futbolda Avrupa düzeyinde örgütlenmek çağdaşlıktır, ama insanca bir saygınlık yaratmadan, kendine özgü kültürünü oluşturmadan mücadeleyi sürdürmek çağdışılık, uygar olmamaktır.

Bu bağlamda son sözü sevgili hocam, gazetemizin eski yazarlarından Prof. Dr. Kurthan Fişek’in ‘Sporun Anatomisi’ adlı kitabından bir alıntıya bırakıyorum: “Spor, yapıldığı toplumun tüm çelişki ve özelliklerini olduğu gibi yansıtan bir aynadır. Dışa vuran çirkinliklerden sporu sorumlu tutmak, cadının kendisini çirkin gösterdi diye aynayı kırması gibidir. Özde insancıl ve yaratıcı olan spor, ancak insancıl ve yaratıcı bir toplum düzeninde özgürce, özüne uygun bir biçimde gelişebilir. Daha önce değil!”