Gölge kabine veya gölge hükümet İngiliz Westminister yönetim sisteminde ana muhalefet partisinin liderinin önderliğinde söz konusu partinin üst düzey sözcülerinden oluşan ve her biri iktidar partisi bakanlarının birine alternatif (gölge) oluşturan, kendileri iktidar olursa iktidar partisinin belli bir konuda yaptığı uygulamadan farklı olarak ne şekilde davranacaklarını belirten üyeler topluluğudur.

Gölge hükümetin üyeleri genellikle partileri iktidar olduğunda daha önce gölgesi oldukları bakanın işgal ettiği makamı alırlar. Fakat her zaman böyle olması şart değildir. Mevcut hükümetin yürütme ile ilgili uygulamalarına yönelik eleştiri ve bunlara alternatif politika önerileri üretmek gölge kabinelerin sorumluluğundadır. Bazı parlamento partileri, özellikle Avustralya İşçi Partisi gölge kabine üyelerini parti içi bir oylama ile seçer. Fransa’da gölge kabine oluşturmak zorunlu veya yaygın olmasa da birkaç gölge kabine oluşturulmuştur. Macaristan’da ise 2022 yılında ilk kez bir gölge kabine oluşturulmuştur.

Ülkemizde durum nedir?

Çok partili yaşama girdiğimiz 1946 yılından bu yana gölge kabine uygulamasına rastlanmaz. Sadece Süleyman Demirel hükümetlerinde Demirel atadığı bakanların her biri için ayrı bir dosya hazırladığını ve bu dosyada bakanın kimlerle çalışacağı ve hangi projelere odaklanması gerektiğini anlatan birer dosya verdiğini Demirel’in yakınındaki siyasi arkadaşlardan duymuştum. Bu çalışmanın gölge kabine olarak tanımlanması mümkün değildir. Bu nedenle CHP’nin değişim sürecinde başlattığı gölge kabine uygulaması önemlidir. Eğer gölge bakanlar görevlerini eksiksiz olarak yaparlarsa bu açılım CHP’nin iktidar yürüyüşünün ilk adımı olabilir.

Heyetin görevleri

Gölge bakan her şeyden önce uzmanlardan kurulu bir heyet oluşturmalıdır. Bu heyet gölge bakanın sorumluluğunda ki bakanlığın uygulamalarının tespitini yapıp bunlar yanlışlarını not ederek uygulanması gereken politikaların belirlenmesi için gerekirse saha çalışmaları da yaparak o bakanlığın iktidar programını hazırlamalı ve bunu kamuoyu ile paylaşarak seçmene güven vermelidir. Gölge bakanın uzmanlar heyeti konu ile ilgili sivil toplum kuruluşları ve gerektiğinde akademisyenlerle görüşerek bakanlığın iktidar programını hazırlamalıdır. Bu çalışmanın yapılması kadar belirlenen politikaları kimlerin uygulayacağı da önemlidir. Bu yapılmazsa ve sonraya bırakılırsa 1973’te koalisyonla iktidar olan CHP’nin insan ölçeğinde yaptığı hataları yapmak kaçınılmaz olur. O tarihte şahısta yapılan hatalar CHP’ye ağır bedeller ödetmiştir.

Gölge bakan olmayı kabul eden insanlar büyük sorumluluk altına girmişlerdir. Sorumlu oldukları bakanlığın siyaset gergefini işlemek ve insan gücünü oluşturmak kolay değildir.

Umarız gölge bakanlar sorumluluklarının ayırdına varır ve CHP iktidarının bir halkası olacaklarına inanarak görevlerini yaparlar.

CHP’nin yeni yönetimi değişim adına çok olumlu bir adım atarak bu sütunlarda daha önceleri belirtiğimiz gölge kabine uygulamasını başlatarak siyaset tarihimizde bir ilke imza atmıştır.

Bu girişim demokrasinin aydınlanması ve gerçek kimliğini kazanması için çok önemlidir. Başarısına çok ciddi özen gösterilmelidir.

DR. ENGİN ÜNSAL

15. DÖNEM CHP İSTANBUL MİLLETVEKİLİ