İlhan Berk'le Memet Fuat

\n

İlhan Berk’in Memet Fuat’a yazdığı mektuplar yayımlandı: Elin Üstünde Gezsin (Yapı Kredi Yayınları). 1954’ten 1998’e kadar sürmüş mektuplar. Bu tarihten sonra telefon ağırlık kazanmıştı aralarında.\n

Mektuplar İlhan Berk’in kaleminden çıksa da, daha çok Memet Fuat’ı tanımak için okunabilecek bir kitap Elin Üstünde Gezsin.\n

Bu yazışmaların 80’lerden 2000’lere yakın tanığıyım. Yayıncı (editör) ile yazar (şair) arasındaki ilişkinin benzersiz örneklerinden biridir karşımızdaki.\n

Memet Fuat, İlhan Berk için söylenmiş en güzel sözlerden birinin sahibidir. Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi’nin önsözünde, “elini sürdüğü her şeyi şiire dönüştürmeyi başardı” diyerek bir şairin onurlanabileceği en yüksek yere koymuştur onu.\n

Bu söz şair üstünde o denli etkili oldu ki, sonraki yıllarda Galata, Pera, Şifalı Otlar Kitabı, Uzun Bir Adam gibi düzyazı kitaplarını da, “Memet Fuat şiir diyor” diyerek şiir kitapları arasında saydı. Bu kitapları okuyanların da bu saptamaya karşı çıkacaklarını sanmam. Benzersiz bir dil ve yaşam tadı yayılır bu kitapların sayfalarından.\n

İlhan Berk de karşısındaki insanın bulunmazlığını her fırsatta belirtmiş, ona yayımlaması için gönderdiği şiirleri, kitapları, “elin üstünde gezsin” diyerek emanet etmiştir.\n

Nasıl etmesin ki!.. “Büyük bir beğenisi vardı Memet Fuat’ın. Şiiri kokusundan anlardı. Kavunu koklar gibi, koklardı şiiri. Ataç’ı bir yana bırakırsak yazınımızın ikinci büyük eleştirmeniydi.”\n

***\n

Aslında bu ikili, aralarındaki yakınlığa karşın çok farklı iki insandı. İlhan Berk’in mektuplarına yansıyan, dostluğun genellikle olumlu yanları. Öteki yüz ise Memet Fuat’ın yazılarında görülebilir: “Çağdaş şiirimizin ele avuca sığmaz şairi İlhan Berk ise yenilik adına bilinçsiz savruluşların en belirgin, ama her döneminde başarılı olabilmiş ilginç bir örneğidir.”\n

Nâzım Hikmet’in yetiştirdiği oğul özelliğiyle dürüst bir toplumcu olan Memet Fuat, İlhan Berk’in ilginç sanatçılığına duyduğu yakınlığa karşın, onun türlü eğilimler içinde savruluşlarına dayanamaz: “kime ne kadar borçlandığını bilemeyeceğim, bilmek gereğini de duymadığım bu şair – etkilenme, esinlenme, alıntılama ile yürütme arasındaki sınırda gezerken, Türkçeye birbirinden güzel şiirler armağan etmiştir.”\n

Memet Fuat’ın bütün ilgisi bu “birbirinden güzel şiirler”edir; tıpkı, ondan başka pek kimsenin umursamadığı şair Ercüment Uçarı’ya Adam Sanat dergisinin hemen her sayısında ilk sırayı vermesi gibi.\n

***\n

Elli yılı aşkın bu dostluğun son yılları ayrı bir verimlilikle geçti. Mektupların kesildiği 1998 yılından sonra telefon ilişkisi yoğunlaşmıştı. Memet Fuat, akciğer yetmezliği nedeniyle oksijen tüpüne bağlı olarak evinden çıkamadan yaşıyordu. Yarım bıraktığı kitaplarını tamamlıyor, yıllar boyu birikmiş yazılarını toplayıp yayıma hazırlıyordu. \n

İlhan Berk’in uzun telefon görüşmelerinde açtığı tartışma konuları, sonunda Memet Fuat’a, Yaşlı Bir Şaire Mektuplar (Adam Yayınları) kitabını yazdırdı. Bu kitaptaki şiir tartışmaları İlhan Berk’le o günlerde sürdürdüğü telefon konuşmalarına verdiği yanıtlardır. Konuşmayı, uçup gittiği için sevmezdi çünkü Memet Fuat, yazılı olana değer verirdi.\n

İkiliyi son kez Memet Fuat’ın Altunizade’deki, şimdi yıkılıp yerine işhanı yapılan bahçeli evinde buluşturmuştum. İlhan Berk, yerinde duramayan yaşam sevinciyle, “Nedir bu halin?” demişti, “bak ben senden yaşlıyım ama ayaktayım.”