Rektör bilimi ve bilgiyi temsil eder. Üniversitenin akademik ve yönetsel başkanıdır. Üniversite rektörlüğü sıradan bir görev değildir. Bilimsel olarak gelişmiş ülkelerde rektör adeta bir anıt gibidir: Giydiği elbise, taktığı nişan, madalya ve diğer simgelerle, duruş ve tavırları ile oldukça etkileyicidir. Giydiği cübbe; bilgi, görgü ve deneyimi, bilimsel olgunluğu yansıtır. Rektör bilginin gücünü ortama yansıtır.
Üniversiteler inşa edilmiş akıl ve bilimdir. Bilim en yüce değerdir. Rektörün temsil ettiği bu kurumlarda kararlar üniversite değerlerine uygun verilir. Burada tüm değerler bilimin gereklerine uygundur. Bilgeliğin mabedi bu kurumlara son yıllarda atananlar kurumların ruhunu erittiler. Türk üniversiteleri Cumhuriyet döneminde hiç bu düzeyde yavanlaşmamıştı… Akademik değerler (özerklik, özgürlük, liyakat, etik, kalite, bilimsellik vb.) önemini yitirdi. Üniversite yöneticilerinde söz bir yana yazının, imzanın dahi hükmü kalmadı. İstanbul Üniversitesi bu düzeyde yere çakılmamıştı.
SEMBOL İSİMLER VE ALDIKLARI TAVIR
Darülfünun 31 Temmuz 1933’te kapatıldı ve 1 Ağustos 1933’te İstanbul Üniversitesi kuruldu. İstanbul Üniversitesi 1933 Kasım ayında Türkiye’de “ilk ve tek üniversite” olarak eğitim vermeye başladı. Burada bgüne kadar 20 rektör görev yaptı. Aralarında bizlere rol model olan değerli hocalarım da vardı; üniversite değerlerine yönelik siyasi, hukuksuz ve otoriter dış girişimlere asla izin vermediler. Bilim tarihine geçen sayın rektörlerimizde bazılarını şöyle anımsatabilirim.
İstanbul Üniversitesi 1934 Rektörü Prof. Dr. Cemil Birsel Ankara Hukuk Fakültesi Kurucu Dekanıdır. Darülfünun’dan çağdaş üniversiteye geçişi sağlayan aydın insandı.
Prof. Dr. Sıddık Sami Onar, 28 Ekim 1960’ta 147 öğretim üyesinin, üniversite yönetimlerinin bilgisi olmadan Milli Birlik Komitesi tarafından atılmasını protesto amaçlı istifa etti. Karar iptal edildi ve öğretim üyelerinin geri dönüşü sağlandı. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar üniversite değerlerini korurken polisler tarafından tartaklandı, başından yaralandı, zorla karakola götürüldü. Olaylar sonrası telefon ile arayan dönemin başbakanıyla görüşmedi.
Rektör Prof. Dr. Ekrem Şerif Egeli’yi evine giderken öğrenciler makam arabasından çıkarmış ve “istifa et, söz ver, bırakmayız...” diye bağırmışlar, arabasının lastiklerini indirmişler. Egeli, çağırdığı bir başka araba ile üniversiteden ayrılmış, öğrencilere soruşturma açmamıştı. Rektör Prof. Dr. Ekrem Şerif Egeli, odasına giren öğrencileri ayakta karşıladı, yer gösterdi, dileklerini sordu ve notlar aldı.
Prof. Dr. Haluk Alp, Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil’in cenaze töreninde yaptığı konuşmada: “...İstanbul Üniversitesi üst üste gelen acıların idraki içinde susuyorsa yüceliğinden susuyor. Bu suskunluğumuz karanlık düşünceler içinde olanları ürpertsin...” dedi. Başbakan ile saatinde görüşme sağlanmadığı için başbakanlığı terk ederken “Prof. Dr. Haluk Alp olarak belki birkaç dakika daha beklerdim, ama İstanbul Üniversitesi Rektörü Haluk Alp olarak beklemem” demişti.
YÖK’de hükümet üyesi sayısını arttırmak amaçlı yasa tasarısı hazırlayan Milli Eğitim Bakanına, dönemin İÜ rektörü Prof. Dr. Bülent Berkarda’nın yanıtı tarihseldir: “Sayın bakan bizleri davet ettiniz. Gündemi burada öğreniyoruz. YÖK yasası değişikliği konusunda YÖK’e ve bize yazılı bilgi gelmedi. Bu tavrınızı kabul etmiyoruz, görüşümüzü bildiririz, kararımız budur” demişti.
Rektör Prof. Dr. Kemal Alemdaroğlu, Ergenekon Kumpas davasında 5 Ağustos 2013’te görülen duruşmada 15 yıl 8 aya mahkum edildi. 7 ay 6 gün Silivri’de yattı. 6 yıl yurtdışı yasağı uygulandı, çizgisinden asla ödün vermedi.
GÜVENİLİRLİK ZEDELENDİ
Diğer rektörler de çoğunlukla kurumun itibarını korumuştur. Görevde olan rektör ise kendi imzasını inkar etmiştir. Rektör Prof. Dr. Osman Bülent Zülfikar bir diplomanın sahte olduğu savına karşın 27 Ekim 2024’te yazılan raporda, konunun üniversiteyi ve fakülteyi ilgilendirmediğini bildirmiş ve altına imza atmış. Ayrıca üniversitenin yine ilgili kişinin Diploması konusunda 24.03.2020 tarihinde yazılan yazısında da işlemlerin yasa ve yönetmelikler uygun olduğu belgelerle ortaya konmuştur.
Anayasa Mahkemesi’nin bu konuda 2023’te verdiği karara karşın İstanbul Üniversitesi 31 yıl önce verdiği, İmamoğlu ile birlikte 27 kişinin diplomasını iptal etmiştir. Anayasa Mahkemesi kararlarına da uymayan İstanbul Üniversitesi rektörü ve Üniversite Yönetim Kurulu tamamen teslim olmuştur. Rektör 5 ay önce attığı imzayı inkar etmiştir. Böylece 572 yıllık üniversite ulusal ve uluslararası saygınlığını ve güvenirliğini de bitirilmiştir.
PROF. DR. OSMAN İNCİ
ESKİ TRAKYA ÜNİVERSİTESİ REKTÖRÜ
