Çocuk edebiyatı çocuklar için çocuklar gibi dünyayı yazmak demektir. Çağdaşlaşmaya başlaması, 1970’li yılların başındadır. Nedeni, dünyadaki ve Türkiye’deki gelişmelerdir. Bunlardan birkaçı:

BM Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü UNESCO, 1970’i “Dünya Çocuk Yılı”, 1972’yi “Dünya Kitap Yılı” ilan etti. 15 dilde çıkan aylık kültür dergisi UNESCO’dan Dünyaya Açılan Pencere GÖRÜŞ, Mayıs 1973’te Türkçe olarak İstanbul’da yayımlanmaya başladı. 3. sayısında eğitim-öğretim konularına yer verdi.

UNESCO’nun bu kararı Türkiye’yi de etkilemiş olmalı ki -geçen hafta, 1 Şubat’ta öldürülüşünün 41. yılında saygıyla andığımız, basınımızın yüz akı, saygın, dürüst, büyük gazeteci- Abdi İpekçi yönetimindeki Milliyet gazetesince, 7 Ekim 1972’de haftalık ücretsiz ek olarak verilmeye başlayan Milliyet Çocuk “7’den 70’e bütün çocukların dergisi” sloganıyla okurla buluştu.

Sonraki yıllarda ücretli oldu. Yayın yönetmenliğini Ülkü Tamer, 1980 sonrası da Tarık Dursun K. yaptı. Bu durum hem çocuk okur, hem çocuklara yazar, çizer yetiştirme yolunu yaygınlaştırdı. Böylece Doğan Kardeş’ten (ilk sayı: 1945) yıllar sonra çocuklar için çok önemli bir dergi daha yayın yaşamına katılıyordu.

Öte yandan Türk Dil Kurumu, Çocuk Yazını Ödülü de vermeye başladı. Ödüllerinden biri olan 1973 Çeviri Ödülü’nü, Norveçli yazar Tarjei Vesaas’ın Buz Sarayı adlı çocuk kitabının çevirisi nedeniyle Melih Cevdet Anday’a verdi.

Aynı yıl şair, yayıncı, eğitimci Ramazan Gökalp Arkın’ın yönettiği Arkın Kitabevi, 6 dalda Çocuk Edebiyatı Yarışması açtı. Ödül alanlar arasında Aziz Nesin ve Fazıl Hüsnü Dağlarca gibi çok ünlüler de vardı. Dergilerden Türk Dili, Militan, Yansıma, Yürüyüş, Yeni Toplum, Milliyet Sanat dergisi çocuk edebiyatına sayfalarını açtı. Yansıma dergisi de son sayısını (Eylül 1975) Çocuk Eğitimi ve Edebiyatı özel sayısına ayırdı. Kimi kamu ve özel bankalar da aylık çocuk dergileri (Kumbara, Başak Çocuk, Pamuk Çocuk vb.) yayımladılar.

Arkadaş Kitaplar dizisi

Yayınevleri de çocuk kitaplarına önemli yer vermeye başladılar. Dönemin önde gelen yayınevlerinden gazeteci Oğuz Akkan’ın sahibi olduğu Cem Yayınevi, Arkadaş Kitaplar dizisiyle çocuk kitapları yayımına başladı. Dizinin yönetmeni Erdal Öz’dü. 1975’ten 1981’e kadar yayımladığı çocuk kitapları, bu çağdaşlaşan çocuk edebiyatının ilklerinden oldu. Öz, edebiyatımıza birçok yapıt ve yeni yazar kazandırdı. 1981’de kurduğu Can Yayınları’nda Can Çocuk olarak da bu yayıncılığını sürdürdü. Ölümünden sonra eşi Samiye Öz ve oğlu Can Öz yayını sürdürüyorlar.

Dolayısıyla çağdaş çocuk edebiyatımız henüz yarım yüzyıllık bir geçmişe sahip. Ama çok üretken ve genç yazarlarla, çok sayıda yayıneviyle, dergiyle çocuklarımızı kuşatmış durumdalar.  

Cumhuriyetin ilk çocuk yazarları

İstanbul Erkek Öğretmen Okulu Müdürü, eğitim bilimci Satı Bey, arkadaşı, şair Tevfik Fikret’ten ve şairlerden derslerde okutulmak üzere, çocuk şiirleri yazmalarını istedi. Fikret, ileride Şermin adlı kitapta toplayacağı şiirleri yazdı. İşte bu şiirler, çocuk edebiyatının da temellerini atmış oldu. Fikret yanı sıra Ali Ulvi Elöve, İbrahim Alaattin Gövsa da şiirler yazdı. Bunu şiirde Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Ahmet Kutsi Tecer... Öykü ve romanda da Ömer Seyfettin, Reşat Nuri Güntekin vb. izledi.

1940’lı yıllara gelindiğinde Köy Enstitülü yazarlar: Mahmut Makal, Fakir Baykurt, Mehmet Başaran, Talip Apaydın, Dursun Akçam, Behzat Ay, Adnan Binyazar, Emin Özdemir, Yusuf Ziya Bahadınlı, Ali Yüce, Hasan Kıyafet, Ümit Kaftancıoğlu, Osman Şahin ve başka yazarlar, yaşamlarını çocuklar için yazmaya adadılar, çocuklar için çocuklar gibi dünyayı anlattılar.

Sonrası mı? Sonrası ve daha sonrası haftaya...