Ekonomik gelişmenin sanırım iki yüzden fazla göstergesi var. Dünya Bankası kalkınma raporlarında bunlar ayrıntılı olarak tanılanır ve endeks haline getirilerek ülkelerin kalkınmasına etkileri araştırılır.
Sınıflandırmalara baktığımızda bunların fiziksel faktörlerden ekonomik ve çevresel olanlarına kadar uzandıkları geniş bir yelpazeyi görürüz. Tarihsel ve politik etkenlerin de önemli pay aldığı bu yelpazede her bir grubun gelişmeye etkisi verilerle ifade edilir.
Örnekleyelim isterseniz...
Bazı ülkeler konumu nedeniyle fiziksel yetersizliğe veya dezavantaja sahip olabilirler. Sıcak iklimde olanların tecrübe ettiği su sıkıntısı gıda güvenliğini riske attığı gibi, yeni nesillerin sağlıklı bir şekilde üremesinin önünde engel olur.
Ayrıca, ülkelerin dış borca olan eğilimi ile gelir yetersizliğinden kaynaklanan tasarruf kısıtı sermaye birikiminin zayıflığının bir göstergesi olarak karşımıza çıkar. Bu ise dış borcun sürekli artması sonucunu ortaya çıkarır.
Çevre ve şehircilik kapsamında kalkınmayı etkileyen faktörler su baskınları, çölleşme, su ve benzeri kaynaklarının kapitalize edilmesi (yani piyasada alınıp satılan emtia niteliğine kavuşturulması) ile yağmalama olumsuz etkenler olarak sınıflandırılabilir.
Dahası da var...
Göstergelerin politik tarafı daha can alıcı.
Ülkeyi yönetenlerin yolsuzluk yapmaları sonucunda kaynakların halkla buluşamaması, eğitim ve altyapıda plansızlığın ve belki de bilerek ve isteyerek politik düşünce kapsamında dönüşüme tabi tutulması yanında eğitimin kalitesi önemli göstergelerdir.
Doğal kaynakların halk için değil de belirli, seçilmiş ve sayısı fazla olmayan gruplar için değerlendirilmesi de ülke genetik yapısını derinden etkilemektedir.
***
Kalkınma ve gelişmenin göstergelerini detaylı bir şekilde irdelemek mümkündür ama dinamik yapısı, sürekliliği ve tüm birikimlerin ortak paydası olması nedeniyle eğitime büyük önem verilmektedir. Eğitimin hayat boyunca bir insan sermayesi birikimi yaratma fonksiyonu, deyim yerindeyse, bir koyup çok aldığımız, sürekli bir gelişmişlik ortamı yaratmaktadır.
Okulların hijyeninden öğrencilere verilen insani değerlere, ailelelerin refahından doğal şartlara birçok parametrenin eğitim kalitesi ile doğrudan ilişkisi vardır. Ekonomik değer olarak okullarda öğrenci başına harcama, eğitimcilerin sosyal refahı, derslerin içeriğinde kullanılan teknolojik seviye ve benzeri faktörler eğitime bir koyup kaç aldığınızı belirleyen önemli göstergelerdir.
Araştırmalar okullaşmanın (okulda harcanan yıl sayısının) belirli kademelerde artmasıyla kişi başı gelir, yani refahta önemli artışlara neden olduğunu vurguluyor. Öyle ki bir ülkede kişibaşı ortalama 1 yıllık eğitim artışı milli gelirdeki büyüme oranının üçte birini açıkladığını, yani ona bu oranda katkı sunduğunu göstermektedir.
***
Yukarıda tartışmaya açtığımız konuların doğal olarak birbirinden bağımsız olduğu düşünmek yanlış olur.
Eğitimin ise tümünün kesiştiği ortak alanda olduğunu da ayrıca vurgulamaya gerek yok.
Son söz: Tüm ülke kaynaklarını bir gruba ve dolayısıyla kendi çevresinin refahına sunan karar vericilerin yoğun olduğu bir ülkede eğitim kapsamındaki tartışmalar tuvalet temizliğinden öteye gitmez.
