Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
‘Biz’in içerisinde ben de var mıyım? - Sarp GÜRAKAN
Hümanizm eleştirileriyle ünlü olan günümüz düşünürü Slavoj Zizek, kimi zaman faşist, bağnaz ve radikal olarak taşlanır. Ama aslında düşünürün hümanizme olan karşıtlığı, tüm ideolojilere olan karşıtlığının benzeridir. Fark şu ki hümanizm kendisini ideoloji olarak değil, bariz bir gerçek olarak sunar. Kim “insancılığa” karşı olabilir ki? İşte hümanizmi korkutucu yapan budur. Birilerinin insan olabilmesi için birilerinin “insan dışı” olması gerekir. Hümanizm Nazilere karşıdır, teröristlere karşıdır, çocuk istismarcılarına karşısıdır. E, diye sorar kendisini sorgulayan kişiye: “Sen Nazi misin?” Böyle bir hüküm giymekten korkan vatandaşın tek şansı, hümanizm ideolojisini sorgusuz sualsiz kabul etmektir. Örneğin siz faşist misiniz? Değilsiniz, tabii. Demek ki hümanistsiniz. Bakın, bir gıdım düşünmenize gerek kalmadan ideolojinizi buldunuz bile.
‘Z’ HARFİ
Hümanizmin stratejisi saf bir kötülük algısı yaratıp, buna karşıtlık adı altında istediği politik amaca hizmet etmekse, teknoloji ve bilimsel gelişme retoriği bu stratejinin en büyük silahıdır. Bilimsel gelişme hep “insanlığın gelişimi için” diye tanıtılır, faydalarının evrensel olduğu varsayılır. Zizek, eserlerinde bu ideolojik mesajın dilimize nasıl sinsice girdiğini anlatır. Özellikle Türkçede, neredeyse şiirsel bir biçimde görülebilir bu: “Yapay zekâ sayesinde beynin yapısı hakkında çok önemli şeyler öğrenebileceğiz. Big data sayesinde, şimdiye kadar karanlıkta kalan sorulara cevap bulabileceğiz.” Dikkat çekmek istediğim yer, yüklemdeki -ebilme ekinden sonra gelen, kişi ekini temsil eden tek harf: z. İdeoloji bizi uyutuyor temalı bir gönderme yapmayacağım, siz yaptım kabul edin.
İnsanlık adına diyerek gerekçelenen her cümlenin arkasından şunu sormak gerekir: Bu düşünce kimi insandan sayıyor? Bu insanlık algısının içinde ben de var mıyım? İşte burada az önceki “z” harfi devreye giriyor. “Yapay zekâ sayesinde beynin yapısı hakkında çok önemli şeyler öğrenebileceğiz.” Peki bu varsayılan “biz”in içerisinde ben de var mıyım? Ben de beynin yapısı hakkında önemli şeyler öğrenecek miyim? Eğer yapay zekâ alanında yapılan sıçramaların günlük hayata olan etkilerini takip ediyorsanız, içtenlikle yanıtlamaya çalışın bu soruyu. Geçtiğimiz yıllarda yapay zekâ sizin için mi gelişti, yoksa sizi hammadde olarak kullanarak, sizin sayenizde mi gelişti? Big data size başta söz verdiği faydalar için mi kullanıldı? Yoksa internette karşınıza çıkan reklamların daha başarılı olmasına mı yaradı? Teknoloji “bizim için” diye sunulduğunda o biz kimdi? İşte Zizek’in size daveti budur. Bir daha yeni bir uygulama çıkıp size ne yapabileceğinizi anlattığında, kendinize sorun: “Burada varsayılan biz kim? Ben, bu ‘biz’in parçası mıyım?”
SARP GÜRAKAN
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Cumhuriyet Vakfı Başkanı Alev Coşkun konuşma
- Özgür Özel'den 'atama' çıkışı
- Özgür Özel kutlama programında
- CHP'li vekilden Soma için flaş çağrı...
- Mine Esen'den anlamlı konuşma...
- Serra Menekay yazdı, Aysim Dolgun Ildız besteledi
- İşte Cumhuriyet'in tarihi
- Ankara Emek ve Demokrasi Güçleri eylem yaptı
- Cumhuriyet 100 yaşında! İyi ki Cumhuriyet var
- Şişli'de Hıdırellez coşkuyla kutlandı
En Çok Okunan Haberler
- 'Tasarruf' paketinde neler olacak?
- 'Kumpas'tan Menzil çıktı!
- AKP eliyle torpil
- Yaş engeli: Görevleri sonlandırıldı!
- Mevduat faizlerinde yeni dönem!
- ‘Hayatımın en büyük hatasıydı'
- Biraya zam geldi! İşte güncel fiyatlar
- Baş'tan 'Bahçeli'ye tehdit' iddiası
- Emekli 'zammı' seçim sonuçlarını etkiler miydi?
- Trollere 'ekonomik kriz' yanıtı