Çin lideri Şi, üç günlük Moskova ziyaretini sonlandırdı. Doğal olarak yine Çin’in, Ukrayna’daki işgal girişimi ekseninde Rusya’ya askeri destek verme ihtimali değerlendiriliyor. Toprak bütünlüğü ve sınırların değişmezliği odağında bir politika yürüten Çin’in, bu bağlama aykırı olan Ukrayna işgaline açık bir askeri destek vermesi büyük sürpriz olacaktır. Şunu da ifade etmek gerekir: Ukrayna’da işgal süreci uzadıkça Rusya ve Batı birbirlerine zarar vermeyi sürdürecektir. Çin ise bu sürecin genel olarak dışında kaldığı için küresel piyasalardaki kriz dışında ciddi bir zarar görmeyecektir. Ayrıca, çatışmalı süreç uzadıkça Batılı toplumların başka devletlere verilen güvenlik garantileri ve onları koruma hususunda girişilecek askeri hamleler ekseninde çok daha isteksiz hale gelmeleri olasıdır. Yani, Pekin, Tayvan’a yönelik olarak ileride düzenleyebileceği bir askeri operasyona toplum tepkisi nedeniyle yeterli desteği vermeyecek/veremeyecek Batılı ülkeler beklentisine de yatırım yapıyor olabilir.

SİBİRYA GÜCÜ 2

Putin-Şi zirvesinde konuşulan önemli hususlardan biri de Sibirya’dan Çin’e ulaşacak Sibirya’nın Gücü 2 adlı doğalgaz boru hattı projesiydi. Moskova, bu proje için Gazprom’un yetkili olduğunu ve Moğolistan ile anlaşma sürecinde olduğunu belirtirken esas husus bu hattı kimin inşa edeceği ve Sibirya’nın Gücü 2 üzerinden gidecek gazın fiyatının ne olacağı soruları olarak belirdi. Çin, 2600 km’lik bu hattın maliyeti ve gazın fiyatı ekseninde eli daha rahat olan taraf. Zira yaptırımlar nedeniyle Rusya’nın bu anlaşmaya ihtiyacı var. Ayrıca Gazprom yaptırımlar nedeniyle satışın neredeyse yüzde 80’ini oluşturan Avrupa pazarını kullanamıyor ve bu açığı Çin gibi alternatifler üzerinden dengelemek istiyor. 2018’de 200 milyar metreküp olan Gazprom’un dağıttığı gaz miktarının 2023 itibarıyla 50-65 milyar metreküp arasına düşmesi bekleniyor.

PEKİN’İN ARTAN ETKİNLİĞİ

Ukrayna krizi, Rusya’yı tüketmeye ve Batı’yı (özellikle Almanya ve Fransa üzerindeki olumsuz ekonomik etkilerini göz önünde bulundurursak daha çok AB’yi) toplumsal ve ekonomik anlamda tedirgin etmeye devam ederken Çin’e kullanılacak yeni ve kârlı bir alan açıyor. Örneğin, Honduras, Tayvan’ı Çin Cumhuriyeti adıyla tanıyan 14 ülkeden biri. Fakat bu ülkenin yaklaşık 2.5 milyar dolar borcu var. Anlaşılan Çin, bu borca karşılık önemli miktarda finansal yardım ve baraj inşaatı gibi altyapı projeleri sözü vermiş olmalı ki Tayvan’ı Çin Cumhuriyeti olarak tanımaktan vazgeçip Pekin’i tanıma yönünde bir karar almak üzere. Çin’in, ABD’nin arka bahçesindeki bir ülkede diplomatik tercihleri bile değiştirecek denli görünür olması ve bunu ABD için sembolik öneme sahip Tayvan özelinde yapması, Pekin’in artan etkinliğinin göstergesi olma özelliği taşıyor. Pekin, Batılı aktörler ile Rusya’nın birbirini tüketmesini izliyor. Perdenin arkasında kalan hamlelerle de kendi etkinliğini artıracak adımlar atmayı sürdürüyor. 

DOÇ. DR. GÖKTÜRK TÜYSÜZOĞLU

GİRESUN ÜNİVERSİTESİ