Ukrayna’daki savaş başladığından beri, birçok kişi bir sonraki kurbanın hangi ülke olabileceğini ve savaşın hangi yöne yayılabileceğini merak ediyor. Rusya dışişleri bakanı  hangi ülkenin Ukrayna ile aynı kaderi paylaşabileceği sorusuna, “Şu anda bu rol için Moldova düşünülüyor” yanıtını verdi. Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu’nun “NATO’ya katılmaya istekli olması, Romanya vatandaşlığına sahip olması, Romanya ile birleşmeye hazır olması ve bunları yapmaya istekli olması” gibi nedenleri belirten Lavrov, Moldova cumhurbaşkanının demokratik bir şekilde oylanmadığını, seçim sonuçlarının bir düzmece olduğunu belirtiyor. 

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, Moldova’yı nasıl, kimlerin ve ne zaman istikrarsızlaştıracağını gösteren bir Rus belgesi (Moldova istihbaratının da bildiği) hakkında Cumhurbaşkanı Maia Sandu’ya bilgi verdi.

Anayasaya göre Moldova, kendi topraklarında başka devletlerin askeri birliklerinin konuşlandırılmasına izin vermeyen tarafsız bir devlettir. Bununla birlikte, Rusya Federasyonu’nun askeri birlikleri hâlâ Moldova Cumhuriyeti topraklarında ayrılıkçı Transdinyester bölgesinde konuşlandırılıyor. Rusya-Ukrayna savaşının patlak vermesinden önce, kamusal alanda nadiren tartışılan bir konu olan NATO’ya katılım müzakereleri Moldova hükümeti için bir öncelik değildi. Ukrayna’daki savaş bağlamında, herhangi bir ittifaka (mutlaka NATO değil) katılma konusundaki tartışmalar yoğunlaştı. Ancak Moldova Cumhuriyeti’nin tarafsızlık ve güvenlik statüsünün değiştirilebilmesi için bu konuda bir anayasa değişikliğine ihtiyaç var. Son kamuoyu yoklaması, Moldovalıların yaklaşık yüzde 56’sının NATO’ya katılmak istemediğini gösteriyor. Rusya için Moldova Cumhuriyeti, Ukrayna kadar stratejik öneme sahip değil ama Rusya, Moldova’nın hiçbir koşulda, NATO’ya katılmayacağından emin olmak istiyor.

ROMANYA İLE BİRLEŞME 

İki ülke için büyük iddialı bir proje olan birleşme için çok geç kalınmıştır. Romanya, Moldova topraklarında birçok projeye sponsorluk yapmasına, Moldovalı öğrencilere burs sunmasına rağmen, medya açısından Rusya’ya yenildi. Rus kitle iletişim araçları, Kremlin’in Moldova Cumhuriyeti’ndeki etkisini sürdürmesinin ana aracıydı. Moldova’daki Avrupa yanlısı yetkililerin Kremlin propagandası yapan 6 TV kanalının yayın lisansını askıya alması, tabii ki Rusya’yı rahatsız etti. Romanya’nın Moldova’daki “yokluğu” kamuoyu yoklamalarına da yansıdı. Romanya vatandaşlığına sahip olan 650 binden fazla Moldova vatandaşından biri de cumhurbaşkanı olduğu halde, Moldova’nın yaklaşık yüzde 50’si birleşme yönünde oy kullanmayacağı anketlerde görülmektedir.

Ocak ayında Moldova, ulusal orduyu modernize etmek amacıyla 2021 yılında yapılan anlaşmaya göre Almanya’dan bir grup Piranha zırhlı taşıyıcı aldı. Ancak Transdinyester yöneticileri, “Moldova Cumhuriyeti’nin askerileştirilmesi ve silahlandırılmasının yapıcı bir karar olmadığını” ilan ederek rahatsız oldular. Aynı eleştiriler, dondurulmuş Transdinyester çatışmasının bu şekilde sıcak bir çatışmaya dönüşebileceğini belirten Gagavuz Yeri Başkanı Irina Vlah tarafından da dile getirildi. Son zamanlarda Gagavuzya’nın başkanı, Kişinev’deki Avrupa yanlısı hükümete karşı oldukça eleştirel bir söylem benimsiyor.

2022’de Moldova’yı Ukrayna lideri Volodimir Zelenski’nin “intihar politikasını” tekrarlamaması konusunda uyaran Rusya’dan ilk tehditler geldi. Ukrayna’daki savaşın ilk aylarında, Rus birlikleri Odessa’ya doğru ilerlerken, herkes Rusya’nın Transdinyester’e bir koridor oluşturmasını ve ardından Moldova’yı ele geçirmesini bekliyordu. Ama Rusların planları Ukraynalılar tarafından bozuldu.

DR. VIOLETA STRATAN İLBASMIŞ

GAZETECİ/ARAŞTIRMACI