Türkiye, tarihinin en önemli seçimine gidiyor. Bu konuda yasal süreç de başladı. Kamuoyunun dikkatlerinin seçim üzerinde yoğunlaşması doğaldır. Ancak son on günde dış politikada önemli gelişmeler oldu. Bunları özet olarak ele alacağız.

1- Geçen perşembe günü Ankara’da Türk Devletleri Teşkilatı Olağanüstü Toplantısı yapıldı. Türkiye’nin ev sahipliğinde; Azerbaycan, Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan, Özbekistan’ın yanı sıra ayrıca iki gözlemci ülke Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Macaristan devlet başkanları ya da başbakanlarının katıldıkları toplantıda, Türkiye’nin karşılaştığı afet nedeniyle “Bizi yalnız bırakmadınız” olgusu gündemin temel maddesiydi.

Bu toplantıda öteden beri hazırlıkları yapılan ve merkezi İstanbul’da olacak “Türk Yatırım Fonu” kurulması kararı kesinleştirildi. 

Bu fona devletler eşit sermaye katkısı ve eşit oy hakkı çerçevesinde katılacaklar.

2- Ortadoğu’nun en önemli sorunlarından biri kuşkusuz Suriye’nin durumudur. Rusya Suriye’de etkindir ve Suriye’de elde ettiği askeri üsler nedeniyle Akdeniz’de önemli bir konuma sahiptir.

Türkiye-Suriye ilişkilerinin normalleşmesi için bir süredir Türkiye, İran, Rusya ve Suriye yetkilileri yoğun çalışmalar yapıyorlar. 

3- Geçen hafta Suriye Devlet Başkanı Esad, Moskova’ya resmi bir ziyarette bulundu. Havaalanında kendisine üst düzey bir karşılama töreni yapıldı. Suriye’ye en büyük desteği veren Rusya, bu karşılama ile Esad’a olan yakınlığını tüm dünyaya tekrar göstermiş oluyordu.

Putin’le yaptığı görüşmeden sonra basına yaptığı açıklamada Esad, Türkiye ile üst düzey görüşme için “Türk askerinin Suriye’den çekilmesinin şart olduğunu” belirtti.

Batı dünyasının dış politika yorumcuları bu açıklamadan Esad’ın şimdilik Türkiye ile normalleşme yolunu açmak istemediğinin anlaşıldığını belirtiyorlar.

Bu önemli açıklamanın hemen ardından dört ülkenin (Türkiye, İran, Suriye, Rusya) dış politika yetkililerinin görüşmelerinin ertelendiğini belirten bir açıklama yapıldı.

Türkiye-Suriye ilişkilerinin normalleşmesinin seçimlerden sonraya kaldığı anlaşılıyor.

ÇİN VE ORTADOĞU

4- 10 Mart Cuma günü Çin Ulusal Halk Kongresi’nin toplantısında Şi Cinping üçüncü kez devlet başkanlığına seçildi. Bu seçim Çin’in üst yönetiminde “istikrarı”, daha doğrusu sürekliliği simgeliyor, bu kuşkusuz önemlidir. 

5- Ortadoğu’nun iki önemli ülkesi İran ve Suudi Arabistan, uzun süre diplomatik ilişki içinde değillerdi. Aralarında dargınlık sürüyordu ancak ilişkiler düzeliyor, iki ülkenin diplomatik temsilciliklerini açma yolunda anlaşmaya vardıkları açıklandı.

Bu önemli gelişmenin Çin’in arabuluculuğu sayesinde gerçekleştiği de biliniyor. Öte yandan ABD ve İsrail’in bu gelişmelerden ve Çin’in Ortadoğu’da etkin bir duruma gelmesinden memnun olmadıkları dış politika yorumcuları tarafından belirtiliyor. Çin’in Ortadoğu’daki bu çalışmalarının arka planı da şöyle gelişti:

Geçen aralık ayında Çin lideri Şi Cinping, Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’a resmi bir ziyarette bulunmuş çok da görkemli bir törenle karşılanmıştı.

Geçen şubat ayında da İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Pekin’e resmi bir ziyarette bulunmuştu. İran- Suudi Arabistan yakınlaşmasında bu ziyaretlerin rolü büyüktür. 

6- Bir yanda Uzakdoğu’da ABD ile Çin arasında güç dengesi savaşı yaşanıyor. Öte yanda Ukrayna-Rusya savaşında Çin, Rusya’nın yanında yer alıyor. Kuşak-Yol Projesi ile Ortadoğu’da ekonomik etkinliğe kavuşuyor. Suriye krizinin çözümlenmesi yolunda çaba gösteriyor. Son gelişmeler de gösteriyor ki İran ve Suudi Arabistan’ı bir araya getiren Çin, şimdi Ortadoğu’da önemli bir rol üstlenmiş oluyor.

7- On bir yıllık dargınlık ve çatışmadan sonra Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu Mısır’a gitti. AKP’nin mezheplere ve Müslüman Kardeşler ideolojisine dayalı dış politika stratejisi de böylece en azından Mısır’da terk edilmiş oluyor. Mısır’la ilişkilerin normalleşmesi önemlidir ve olumludur. Bu yakınlaşma olurken AKP’nin 11 yıldır uyguladığı anlamsız dargınlık politikası ve ulusal çıkarlara verdiği zararlar sorgulanmalıdır.

Bir yandan deprem ve sel felaketleri üst üste gelirken öte yandan da Türkiye iç politikada çok önemli bir genel seçimle uğraşırken son on günün dış politika gelişmeleri böyle bir tablo çiziyor.