Bayramda İzmir’de bir Suriyeli aile ile tanıştım. 2011’de Suriye’de iç savaşın patlak vermesinden hemen sonra Halep’i terk etmişler. Esmer güzeli iki kız çocukları var. Kadının Halep’te bir güzellik salonu varmış. Bunun eğitimini almış. Eşi avukat.
Türkiye’de bir süre kaldıktan sonra gerek maddi durumlarının çok iyi olması gerekse aldıkları eğitim ve yurtdışındaki çevreleri Hollanda’ya giriş izni almalarını sağlamış. Avukat şu anda ne iş yaptığını söylemek istemedi. Kadın Hollanda’da işine devam ediyor. Güzellik salonuna her kesimden insan geliyormuş.
Birkaç yıllık Hollanda’ya yerleşme sürecinden sonra İzmir’den yazlık almaya karar vermişler. İki aylık Ege sahilleri keyfi onlara iyi geliyormuş.
Sohbetin en soğuk bölümü şu sorumuz oldu:
-Bir gün Suriye’ye, Halep şehrine dönmek ister misiniz?
Çok ağır bir söz söylemişim gibi yüzüme baktılar. Ne olursa olsun bir daha Suriye’ye dönmeye niyetleri yoktu. Zaten çocuklar da yeni hayata çoktan alışmıştı.

***

Suriyeli aile ülkesini terk edenlerin çok azının yakaladığı bir şansa sahip. Ama sadece şans değil! Hollanda’nın yanı sıra başta Almanya ve Fransa olmak üzere pek çok Avrupa ülkesi “seçerek” az sayıda Suriyeli aldı. Zengin ve iyi eğitimli Suriyeliler oralarda...
Hollanda’da halen 60 bin kadar Suriyeli var. Bunlardan 10 bini oturma izni alabildi. Kalan 50 bin kişi yaptığı başvurunun sonucunu bekliyor. Hollanda, ülkesine alacağı Suriyeliyi güvenlik soruşturmasından eğitim durumuna kadar her yönüyle araştırıyor. Ortalama 6 ayda sonuçlanıyor. Son zamanlarda bir yıla kadar uzamış. Bu zaman diliminde “ret” kararı çıkarsa, Hollanda’ya hangi ülkeden geldiyse oraya gönderiliyor. Ret kararı çıkacağını hissedenler bu karar öncesi Hollanda’yı terk etmeyi yeğliyor. Bu ülkeler çoğunlukla Türkiye ve Lübnan.
Yukarıda özetlediğimiz tablo bize de çok şey anlatıyor. Nisan 2011’de başlayan Suriye’den Türkiye’ye akının sonuçlarını bütün yönleriyle hissettiğimiz günlerdeyiz. Türkiye-Suriye sınırı yine bayram yoğunluğu yaşıyor! Ülkelerindeki iç savaştan kaçarak Türkiye’ye sığınanlar bayramlarını Suriye’de yapıp dönecekler!
Daha yolun başında bir “Suriye göçü” planı yapmadığımız için günlük gelişmelerle değişen adımlar atıyoruz. 22 Temmuz günü İstanbul Valiliği bir açıklama yaptı:
“İstanbul’da kaçak durumda olan Suriyeliler 20 Ağustos’a kadar kayıtlı oldukları illere geri dönsün!”
Valiliğin açıklamasına göre İstanbul’da geçici koruma altında olan 1 milyon 70 bin yabancı var. Bunun 550 bini Suriyeli.
20 Ağustos’a 5 var; valilik kaçak Suriyelileri nasıl belirleyecek, kaç kaçak var, onlara ne yapılacak?
Bakalım nasıl bir açıklama yapılacak...
İstanbul’da kaçak kalıp kaçak çalışanlardan bazılarının, “Türkiye’de baskı altındayız” diye Avrupa ülkelerine başvurduğu bilgisi var.
Baştan bir kural koymazsan, her mevsim karar değiştirirsen, sınır kapılarını kevgire çevirirsen olacağı bu!

***

Göç tarihin motorudur.
Dünyanın hemen bütün kıtalarında siyasal haritalar göçlerle oluşmuştur. Göç insanların yaşamında büyük izler bırakır, toplumları altüst eder. Anadolu’da onca yaşanmışlıklardan sonra damıtılmış şöyle bir söz vardır:
İki göç bir yangın eder...
Anadolu’yu tarif eden sözlerden biri de, “Kavimler kapısı”dır.
Tarih bir yana, bugün en kontrolsüz göç sorunlarından birini yaşıyoruz. Tıpkı bir hastalığın tedavisi için önce tanıyı iyi koymak gerekirse, Suriye göçü için de bu şart.
İktidar daha bu aşamada bile değil.