Sadece İzmirlilerin değil, tüm Egelilerin mutlak bir İzmir Fuarı anısı vardır. Bu yıl 80. kez kapılarını açan fuar, içeriğiyle de Türkiye’nin kuruluşundan bu yana geçirdiği evrelerin vitrinidir.

\n\n\n

İlkokul yıllarım Burdur’un Yeşilova ilçesi Güney kasabasında, ortaokul-lise yıllarım Aydın’ın Nazilli ilçesinde geçti. Tümünde başlıca yaz tatili ödülümüz fuar gezisiydi. Dönme dolap en tepede durduğunda İzmir’i izlemenin tadına doyulmazdı. Hayvanat bahçesinin fili Pak Bahadır kahramanımızdı.

Televizyonu ilk İzmir Fuarı’nda gördüm. Kardeşim Suat’la çay bahçeleri bölümüne yürürken trafik lambasına benzer bir direğin üzerinde kuruluydu. Jülide Gülizar haberleri okuyordu. Çakılıp kaldık.

Ege Üniversitesi’yle birlikte fuar, gençliğimiz oldu. Sadece fuar organizasyonunun olduğu 20 Ağustos-20 Eylül arası değil, bütün yıl etkinlikler olurdu. Ruhi Su’nun Ekiciöver’deki konserini unutamam.

***

Gazeteciliğe başlayınca bambaşka bir anlam kazandı fuar benim için. Her türlü haber için kaynak vardı.

Gündüz ülke pavyonlarını dolaşırdım. Daha sakin olduğu için sorumlularıyla konuşmak kolay olurdu. İlk büyük sarhoşluğumu fuara gelen Özbeklerle yaşadım. Dönemin Sovyetler Birliği şemsiyesi altındaki 15 özerk cumhuriyet de her yıl sırayla temsil edilirdi.

O yıl Özbekistan Özerk Cumhuriyeti vardı. Gümüş dişli kare takkeli sorumlu müdürle konuşurken, “İstersen Nâzım Hikmet muhabbeti de yaparız” dedi, ekledi:

“Ama bu iş votkasız olmaz!”

Önce bana Şaşal suyundan hallice gibi geldi; üstüne şiir dökünce...

GAP’ın ilk büyük tanıtımını orada gördüm. DSİ uzmanı üşenmedi tek tek projeleri anlattı. Gazetede haber, “Fuarda büyük bir umut sergileniyor” başlığıyla çıkmıştı.

Tiyatrolarıyla da zengindi fuar. Hafızamı zorladım, ona yakın topluluk saydım. Belki daha fazladır. Levent Kırca, Ferhan Şensoy anımsar mı bilemem; oyun sonrası gecenin geç vakti kulis odalarını tıklatıp, ertesi güne röportaj için randevu isteyen ağır çantalı genç gazetecilerden biri bendim.

Zeki Müren’den Emel Sayın’a, Erol Evgin’den Gönül Yazar’a ses sanatçılarının hemen tümü fuar gazinolarında olmayı gelenek edinmişti.

Türk Hava Kurumu’nun paraşüt kulesinden Sümerbank’ın temsili basma dokumasına kadar cumhuriyet devriminin bütün büyük kurumları başarılarını sergiler, gösterirdi.

Son yıllarda fuar benim için “Kitap Fuarı” yanıyla ayrı bir anlam kazanmıştı.

***

İzmir Fuarı bütün bu özelliklerini bir arada tutarak devam edebilir miydi?

Tenis Kulübü’nün hemen yanında hayvanat bahçesi, onun önünde kültür merkezi, karşısında sergi salonu, devamında ülke pavyonları, gazinoların arasında paraşüt kulesi, ara boşluklarda yürüme yolu, çay bahçeleri bitişiğinde lunapark...

İzmir’in büyümesiyle birlikte fuar içindeki bütün bölümlerin de kendi içinde büyümesi gerekti.

Türkiye’nin öteki illerinde de fuarlar doğuran İzmir Fuarı, bir bakıma kendi içinde de doğum yapmak durumundaydı. Zira fuarcılık da gelişiyor, ihtisas fuarları oluşuyor. İşin bu yanı sevgili Deniz Kavukçuoğlu’nun sahasına giriyor.

Mesleğe başladığımda İzmir Fuarı’nın başlıca kurucularından Belediye Başkanı Dr. Behçet Uz hayattaydı. Kendisiyle yaptığım bir röportajda, büyük yangın sonrası İzmir’in küllerinden bir fuar yaratmak ve modern Türkiye’yi tüm dünyaya tanıtmak hedefiyle yola çıktıklarını anlatmıştı.

İzmir Fuarı bu yanıyla da görevini fazlasıyla yaptı. Örneğin; Avrupa çapında düzenlenen Fuar Şehirleri Kupası’na İzmir de temsilci gönderiyordu.

Başta hayvanat bahçesinin, hayvanlara daha saygılı koşullarda Çiğli bölgesine taşınması olmak üzere fuar, kentin değişik bölgelerine yayıldı. Son yıllarda yapılanları yakın gelecekte görmeyi dilerim!

Fuardan yola çıkıp biraz daha geniş ölçek bakarsak; İzmir, Osmanlı döneminde 18., 19. yüzyılda İstanbul’dan da önemli dış limandı. Atatürk ilk iktisat kongresini burada düzenleyerek “Misak-ı İktisadi”yi İzmir’den başlattı.

Bugün İzmir ulusal gelirden hak ettiği payın tümünü alamıyor.

Son aylarda başlayan kimi Ankara onaylı yatırımlar İzmir’e lütuf değil, İzmir’in hakkının bir bölümü. Bu ayrı bir yazı konusu.

Noktayı fuarla koymak isterim. En çok Kahramanlar kapısına yakın dev palmiye ağaçlarının arasında yürümeyi özledim. Hele bir akşamüstü...