CHP’de 89 sendromu - Mustafa Özyürek
Olaylar Ve Görüşler
Son Köşe Yazıları

CHP’de 89 sendromu - Mustafa Özyürek

20.11.2024 04:00
Güncellenme:
Takip Et:

26 Mart 1989 yerel seçimlerinde Sosyal Demokrat Halkçı Parti (SHP) yüzde 28.7 oy alarak 2024 yerel seçimlerinde olduğu gibi birinci parti olmuştu. Demokrat Sol Parti (DSP) ise yüzde 9 oy almıştı. Aynı tabana hitap eden SHP ve DSP’nin oy toplamı yüzde 37.7 olmuştu.

Özellikle mevcut Başkan Bedrettin Dalan ile seçime giren ANAP’a karşı İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçimini SHP, Nurettin Sözen’le yüzde 36 oy alarak kazanmıştı. 

SHP’nin bu başarısı kamuoyunda şaşkınlıkla karşılandı. Özellikle İstanbul’da Dalan’a karşı seçimin kazanılması çok önemliydi. Milliyet gazetesi seçimden bir gün önce 25 Mart 1989’da “İstanbul Dalan’ın” manşetiyle çıkmıştı. Ünlü kamuoyu araştırma şirketi KONDA, araştırmasında Dalan’a yüzde 45, Sözen’e yüzde 27 oy oranı veriyordu. 

1989’DAKİ BAŞARININ NEDENİ

ANAP özellikle İstanbul’da büyük iddialarla girdiği seçimi kaybetmiş, sosyal demokratlar kazanmıştı. 

Bu sonucun alınmasında özellikle ekonomi konusunda başarısızlığın ve Özal ile Dalan arasındaki uyumsuzluğun büyük payı var. Ancak SHP Genel Başkanı Erdal İnönü ve Genel Sekreteri Deniz Baykal’ın uyum içinde başarılı bir seçim kampanyası yürütmeleri başarı için çok etkiliydi. 

İstanbul seçim kampanyasını yürüten il başkanı olarak İnönü ile Baykal arasındaki saygılı ilişkiye yakından tanık olmuştum. 

Yerel seçimlerdeki bu başarının SHP’ye genel seçimlerde iktidar yolunu açacağı genel kanı idi. Hem İnönü hem Baykal ve tüm SHP örgütü iktidar beklentisine girmişti. 

SHP’DE UYUM BOZULUYOR

Yeni seçilen belediye başkanlarının kamuoyunda birbirleriyle tartışmaları, SHP Genel Merkezi’nin belediyeleri yönlendirememesi SHP’yi yıpratıyordu. Parti içinde, 89 başarısı unutulmuş, örgütte yoğun tartışmalar başlamıştı. Bazı belediyelerle ilgili yolsuzluk dedikoduları başlamıştı. 

Bu olumsuz gelişmeler içinde Bayrampaşa ilçesi belediye başkanlığı için 19 Ağustos 1990’da seçim yapıldı. 1989’da birinci parti olan SHP, Bayrampaşa’da ancak beşinci olmuştu. SHP’nin oyları DSP’ye kaymıştı. 

Bu başarısızlıktan sonra genel başkan Erdal İnönü ile genel sekreter Deniz Baykal arasında tartışmalar başlamış, Baykal ekibiyle birlikte MYK’den istifa etmişti. 

Önceki kurultayda İnönü genel başkan, Baykal genel sekreter seçilmişti. Yerel seçimlerden sonraki tartışmalar yeni kurultay getirdi. İnönü-Baykal yarışı başladı. Kısa sürede yeni bir kurultaya gidildi. 

Bu tartışmalar 89 başarısını unutturmuştu. Başa baş geçen kurultayı İnönü kazanmıştı. Ancak parti tam olarak ikiye bölünmüştü. Belediye başkanları da İnönü’ye bağlı olanlar, Baykal’a bağlı olanlar şeklinde bölünmüştü. 

Bu şartlarda gidilen 1991 genel seçimlerinde SHP üçüncü parti olmuştu. 89 yerel seçim başarısı kısa sürede heba edildiği için bu sonuçlara “89 Sendromu” denilmişti. 

2024 SEÇİM BAŞARISI

Mart 2024 yerel seçimlerinde de CHP yüzde 37.77 oyla 410 belediye kazanarak birinci parti konumuna yükseldi. Bu başarı sosyal demokratların ve muhaliflerin umutsuzluğunu giderdi. İlk genel seçimlerde iktidar yolu açılmış oldu. İktidarın yolu parti içinde birliği korumaktan ve belediyelerin başarılı olmasından geçer. 

Ancak önceki kurultaydan bugüne bir yıl, başarılı yerel seçimlerden yedi ay geçmeden partide iç tartışmalar, yeni kurultay talepleri başladı. 

Elbette kurultay demokratik bir haktır, ancak kurultaylar partisi olarak tanınan CHP’de her kurultay parti dışındaki seçmende tedirginlik yaratıyor, “gene birbirlerini yiyorlar” söylemine neden oluyor.

Önceki kurultaydan (8 Kasım 2023) bir yıl geçtikten sonra partide kıyasıya kurultay tartışması ne kazandırır? Genel merkez bu kurultaydan güç kaybederse belediyeler üzerindeki etkisi azalır. Bu durumda 1989 seçiminde kazandığımız belediyelerde olduğu gibi usulsüzlüklerin ve yolsuzlukların konuşulmasına yol açar.

Siyasi iktidar, muhalefetteki belediyeleri başarısız kılmak için her türlü engellemeyi gösteriyor. 1989 sendromunu yaşamamak için CHP içindeki birliği sağlamak ve belediyelerde başarılı olmak gerekir. Tek adam rejimine ilk genel seçimde (tercihen erken seçimde) son verilmezse halkın demokrasi umudu yara alır.

Yazarın Son Yazıları

Çözüm mü, çözülme mi? - Ülgen Zeki Ok

Emperyalist güçlerin Ortadoğu’daki kirli emellerinin önündeki en büyük engel olan Atatürk’ü Türk halkının yüreğinden söküp atmak, yani öldürebilmek için bir gri propaganda yöntemi uyguluyor.

Devamını Oku
06.12.2025
Tek Çin ilkesi - Wei Xiaodong

Türkiye’de Çin’in Tayvan bölgesi yaygın olarak bilinse de bu bölgeye ilişkin tarihi ve siyasi bilgiler genellikle sınırlı kalmaktadır.

Devamını Oku
05.12.2025
Cumhuriyete sahip çıkma konuşması: Atatürk’ün ‘Bursa Nutku’ - Hamdi Yaver Aktan

Mustafa Kemal Paşa, 3 Şubat 1933 akşamı İzmir Kordon’daki köşkte akşam yemeği sırasında Bursa’daki olayı öğrenir.

Devamını Oku
03.12.2025
Demokraside seçilenler özgür olmalı - Hüseyin Mert

Demokrasi; çağdaş yaşamın, mutluluğun, ekonomik kalkınmanın ve her türlü gelişmenin önkoşulu, altyapısı ve temelidir.

Devamını Oku
03.12.2025
İktidarın eğitimdeki U dönüşleri - Nazım Mutlu

Siyasal yaşamının toplamı çeyrek yüzyılı bulan iktidar partisinin kısa tarihi, sayısız U dönüşleriyle doludur.

Devamını Oku
03.12.2025
Tekke ve zaviyelerin kapatılması - Doç. Dr. Hüner Tuncer

Tekkeler ve zaviyeler, İslamdaki tarikatların dinsel tören, toplantı ve eğitim yerleridir.

Devamını Oku
02.12.2025
Suyun akışını sürdürmek - Dr. Anıl Yıldırım Poyraz

“Su ateşe galiptir ancak bir kaba girerse ateş onu kaynatıp yok eder.” - Mevlana

Devamını Oku
02.12.2025
21.yüzyılda Türkiye’de sosyal demokrasi - Halil Sarıgöz

Sosyal demokrat partilerin tarihsel serüvenine baktığımızda, parti programlarının yalnızca birer teknik metin değil; toplumun yönünü, siyasal aklın niteliğini ve iktidar imgelemini belirleyen kurucu belgeler olduğunu görürüz.

Devamını Oku
01.12.2025
Gıda güvenliği sistemimiz alarm veriyor - Adnan Serpen

Gıda yaşam için olmazsa olmazdır ancak kirlenirse hastalığa, hatta ölüme bile neden olabilmektedir.

Devamını Oku
01.12.2025
Buğra Gökce, Silivri'den Cumhuriyet'e yazdı

Otuz altıncı pazar...

Devamını Oku
29.11.2025
İhanetin adı barış olamaz… - Erol Ertuğrul

Güzel yurdumuzda 23 yıldır uygulanan politikalarla, üniter devlet yapımıza ve Cumhuriyetimizin kuruluş anlayışına uymayan görüşler seslerini yükseltmeye başladı.

Devamını Oku
29.11.2025
İddianame hukukla bağlı mı? - Doğan Erkan

İmamoğlu iddianamesi başından beri hukuk dili yerine tercih edilen siyasal retoriğiyle, delil boşluğuyla, rivayet anlatımlarıyla tartışılıyor.

Devamını Oku
28.11.2025
İmralı ziyareti ve TBMM - Hüseyin Özkahraman

Türkiye’de “Kürt meselesi”, etnik kimlik tartışmalarını aşan; devlet-toplum ilişkilerini, siyasal katılım biçimlerini, demokratikleşme dinamiklerini ve meşruiyet tartışmalarını doğrudan etkileyen çok katmanlı bir olgudur.

Devamını Oku
28.11.2025
Kurucu felsefeye dönüş - Mehmet Tomanbay

Son açıklanan TÜİK verileri enflasyon, işsizlik ve derinleşen yoksulluğun gittikçe büyüyen sorunlar olduğunu göstermektedir.

Devamını Oku
27.11.2025
Seçimin sakatlanması - Cihangir Dumanlı

Anayasamızın 2. maddesine göre Türkiye Cumhuriyeti demokratik bir devlettir.

Devamını Oku
27.11.2025
Düzensiz dünya nereye gidiyor? - Nejat Eslen

Yeni bin yılın ilk yüzyılının ilk çeyreği yakında bitecek.

Devamını Oku
26.11.2025
İmralı vesilesiyle CHP dövmek - Esat Aydın

İmralı vesilesiyle CHP dövmek - Esat Aydın

Devamını Oku
26.11.2025
Eğitim sürecinde öğretme ve öğrenme - Cihat Karaali

Geçmişte eğitimciler yalnızca öğretmen değillerdi.

Devamını Oku
26.11.2025
Radbruch formülü ve Türkiye bağlamı - Başar Yaltı

Daha önce bu sütunlarda yayımlanan “Adaletsizliği Görmek” (Cumhuriyet, 07.11.2025) başlıklı yazımızda; adalete giden yolun adaletsizliği görmekten geçtiğini, bir hukuk düzeninde karar veren konumundaki tüm görevliler ile hukuk normlarını uygulayan tüm yetkililerin adaletsizliği görmek, önlemek ve adaleti yerine getirmekle görevli olduklarını, adaletsizliği görme yetisine sahip olmayanların yargıç ve savcı yapılmaması gerektiğini belirtmiştik.

Devamını Oku
25.11.2025
Türkiye Araf’ta - Gani Işık

Şimdilerde Türkiye’ye bir hal oldu; Cumhur İttifakı, İmralı ile hemhal oldu.

Devamını Oku
25.11.2025
Öğretmenim, canım benim! - Duran Güldemir

24 Kasım Öğretmenler Günü’nün anlamını ve önemini anlatmak için söylenecek çok söz var elbette ancak Ceyhun Atuf Kansu’nun “Dünyanın Bütün Çiçekleri” şiirinin bu dizeleri sanki bir başka söze gerek yoktur der gibi derin bir duygusallık içine sürüklemektedir bizi.

Devamını Oku
24.11.2025
Uçak kazasının düşündürdükleri... - Cumhur Utku

Geçen hafta Azerbaycan-Gürcistan sınırında düşen askeri uçağımızla ilgili bir tanımı düzeltelim

Devamını Oku
22.11.2025
Türkiye’de şap hastalığı neden hâlâ bitmiyor? - Gülay Ertürk

Türkiye’de hayvancılığın en büyük sorunlarından biri, aradan geçen yüzyıllara rağmen hâlâ kontrol altına alınamayan şap hastalığıdır.

Devamını Oku
21.11.2025
‘Ot otlayanlar’dan bugüne - A. Celal Binzet

Günümüzün yakıcı sorunlarından birisi olan vergi, bozuk sistemin ana nedenlerinin başında geliyor.

Devamını Oku
21.11.2025
Bir döneğin anatomisi - Çiğdem Bayraktar Ör

Dün söylediğini bugün unutuyor; hayır, unutmuyor; “Dün söylediğini yutuyor”!

Devamını Oku
21.11.2025
Dünya Çocuk Hakları Günü - Recep Nas

Çocuk Haklarına İlişkin Sözleşme, 20 Kasım 1989 günü Birleşmiş Milletler’ce kabul edilmiş, 2 Eylül 1990’da yürürlüğe girmiştir.

Devamını Oku
20.11.2025
CHP'nin iktidar kurultayı - Ziya Yergök

Türkiye’nin kurucu ve birinci partisi, iktidarın en güçlü adayı CHP, 28- 30 Kasım tarihlerinde 39. olağan kurultayını yapacak.

Devamını Oku
20.11.2025
Güvenlik kültürü üzerine - Gazi Zorer

Ülkemizin büyük kısmı aktif deprem kuşağında ve sıklıkla depremi yaşıyoruz ama esaslı bir deprem master planımız yok.

Devamını Oku
19.11.2025
Kemalizm karşıtlığının maskesi - Tunay Şendal

Türkiye, 10 Kasım’ın manevi ağırlığı altında, Mustafa Kemal Atatürk’ün mirasına yönelik tartışmaların bir kez daha alevlendiği bir kırılma anına tanık olmuştur.

Devamını Oku
19.11.2025
Gözden gönüle akan bir aydın - Mücteba Binici

Veteriner hekim Nihat Köse ile ilk karşılaşmamız, 1988 yılının ağustos ayında Samsun Sahra Sıhhıye Askeri Okulu’nda başladı.

Devamını Oku
19.11.2025
İhanet ve gerçekler - Doğu Silahçıoğlu

1914-1918 Birinci Paylaşım Savaşı’nda İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan işgaline uğrayan Anadolu; Mustafa Kemal önderliğinde başlatılan Milli Mücadele ve Kurtuluş Savaşı döneminde, ardında yayılmacı sömürgecilerin ve Saray’ın durduğu ihanet dolu bir sürece sahne oldu.

Devamını Oku
18.11.2025
Kavramların sosyal yaşamdaki etkisi - İsmail Doğan

İnsanlık bir arada yaşamaya başladığı andan itibaren sosyalleşme doğal bir gereksinim olarak ortaya çıkmıştır.

Devamını Oku
18.11.2025
Masumiyet karinesi - Suna Türkoğlu

Hukuk devletinin vazgeçilmez unsurlarından biri olan “masumiyet karinesi” veya “suçsuzluk karinesi”, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 38’inci maddesinin dördüncü fıkrasında, “Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz” hükmü ile pozitif hukukta da yer almaktadır.

Devamını Oku
17.11.2025
Çalışma yasalarında değişim gerekli mi? - Dr. Engin Ünsal

Yasalar da canlılar gibi zamanla yaşlanır ve işlevini yapamaz duruma gelir.

Devamını Oku
17.11.2025
KKTC 42 yaşında! - İhsan Tayhani

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulduğu 15 Kasım 1983’te dünyaya gelenler, şimdi 42 yaşındalar ve onlar, anne ve babalarından farklı olarak özgürlüklerinin güvencesi olan bir Cumhuriyetin kucağına doğdular.

Devamını Oku
15.11.2025
Erken yaşta okur yetiştirmek - Prof. Dr. Sedat Sever

Edebiyat yapıtları, Montaigne’in belirlemesiyle, “Bizim kendimizin dışına, ötemize gitmemize” kılavuz olan estetik birer uyarandır.

Devamını Oku
13.11.2025
Sosyalizm ve cumhuriyet - Kaan Eroğuz

Neoliberal küreselleşmenin 40 yılı aşkın sürede yarattığı tahribat...

Devamını Oku
13.11.2025
Hukuk devleti mi, yargı devleti mi? - Av. Erol Türk

Hukuk devleti herkesin, devleti yönetenlerin de hukuka bağlı olduğu, hukukun üstünlüğünü ve temel hak ve özgürlükleri güvence altına alan devlettir.

Devamını Oku
12.11.2025
Ankara Hukuk Fakültesi 100 yaşında - Av. Ahmet AKGÜL

5 Kasım 1925 tarihinde, ilk TBMM binasının toplantı salonunda yapılan törende Ankara’da leyli (yatılı) – nehari (gündüzlü) bir hukuk mektebi açılmıştı.

Devamını Oku
12.11.2025
Onlar daha çocuktu… - Şükrü KARAMAN

Kocaeli’nin Dilovası ilçesinde merdiven altı parfümeri imalathanesinde meydana gelen patlamada üçü çocuk altı emekçi...

Devamını Oku
12.11.2025