Türkiye’de Atatürk’ün ziyaret ettiği veya kaldığı yerler, müze olarak korunmaktadır. Bu uygulama Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’e Türk milletinin duyduğu şükran borcunun ifadesi olmaktadır ki çok doğrudur. Ancak Atatürk’ün ziyaret ettiği bir yer olmasına karşın, müzeye çevrilmemiş bir yer vardır. O da İzmir’deki Reşadiye Köşkü’dür.

İzmir’in Fahrettin Altay semtinde, Hava Eğitim Komutanlığı sorumluluk sahasındaki köşk, II. Abdülhamit dönemi İzmir Valisi Hüseyin Rıza Paşa tarafından 1890 yılında av köşkü olarak yapılmıştır.

Birinci Dünya Savaşı döneminde İzmir’i havadan yapılan saldırılardan koruyan, karşı keşif ve bombardıman harekâtlarında bulunan 3 tayyare bölüğünden Birinci Deniz Tayyare Bölüğü’nün üssü de burasıdır.

Tanıtım broşüründe “Atatürk’ün İzmir ziyaretinde ikametgâhına ayrılan binada, ülkemizi ziyaret eden bazı yabancı devlet adamları da Atatürk tarafından ağırlanır” bilgisi verilmektedir.

11 Nisan 1934 günü Atatürk, Reşadiye Köşkü’ne gelir, büyük kısmı Birinci Dünya Savaşı ve İstiklal Harbi gazisi subaylarla konuşur, Reşadiye Köşkü önünde fotoğraf çektirir. Bu fotoğrafın özelliği, köşkün girişindeki altı basamaklı merdivende, Atatürk’ün nerede durduğunu açıkça göstermesidir. Bu fotoğraf size veya çocuğunuza Atatürk de burada fotoğraf çektirmişti diyerek fotoğraf çektirme imkânı sağlamaktadır ki bu heyecan verici bir durumdur.

YURTTAŞLARI MUTLU EDECEKTİR

22 Haziran 1934’te Atatürk hangar içinde bulunan, dönemin en modern deniz tayyaresi Supermarine Southampton’ı İran Şah’ına gezdirir. Aralarında İran Şahı Rıza Pehlevi’nin de bulunduğu kalabalık bir heyetle, tayyare önünde fotoğraf çektirir. Bu fotoğrafta da Atatürk’ün durduğu yer bellidir.

Bu bilgilerle hayalinizde 1934 yılına gidebilir, aynı kapıdan giriş yapabilir, Atatürk’ün takip ettiği yolu yürüyerek Reşadiye Köşkü’ne gidebilir, onun durduğu merdiven basamağında fotoğraf çektirebilir, anı evindeki Türk havacılık tarihinin en önemli olaylarının fotoğraf sergisini gezebilirsiniz.

Reşadiye Köşkü çıkışı yine Atatürk’ün yürüdüğü yolu kullanarak tayyare hangarına gidebilir, fotoğraftaki Southampton deniz tayyaresini, Atatürk’ün bulunduğu yeri hayalinizde canlandırarak Atatürk’ü saygı ve rahmetle anarak müzeden ayrılabilirsiniz.

Bu yönde bilgilendirilen her Türk insanının benzer duygularla “Reşadiye Köşkü Atatürk Havacılık Müzesi”ni gezmekten mutluluk duyacağından şüphemiz yoktur.

ÖZGÜNLÜĞÜ ZARAR GÖRDÜ

Muhtemelen İzmir’in kültür envanterinde kaydı bulunmayan Reşadiye Köşkü’ne, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Kültür Bakanlığı birimlerinin bile girmesine izin vermeyen Hava Eğitim Komutanlığı, Covid-19 tedbirleri ve “bulundukları askeri bölgeye güvenlik zafiyeti oluşturacağı” gerekçesiyle araştırmacılara da ziyaret izni vermemektedir.

Ancak Reşadiye Köşkü’nü görmüş olanlar, Hava Eğitim Komutanlığı gazino tarafı giriş kapısı ile Reşadiye Köşkü arasının 100 metre, giriş kapısı ile tarihi hangar arasının 500 metre olduğunu, bu kadarlık kısa mesafede ziyaretçiyi kontrol etmekte Hava Eğitim Komutanlığı güvenliğinin aciz olmadığını bilir. Klasik “yasak hemşerim” türü bu cevabı doğru bulmuyoruz.

Mülkiyeti hazineye ait olan köşk, 1950 yılında hazineden Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na tapulu olarak tahsis edilir, hava subay lokali olarak kullanılmaya başlar. 11 Mart 1993’te çıkan bir yangınla çatı bölümü tamamen yanar. Bina 1993 yılında restore edilerek yeniden hizmete açılır. 2008 yılında zemin kat “anı salonu” olarak yeniden tefriş edilir ve tarihi binanın yanına kışla gazinosu yapılır. Köşkün tarihi yapısında değişikliğe gidilir. Köşkün özgün yapısına ait merdiven girişindeki parmaklıklar, kapı girişindeki alınlık demirleri kaldırılır. Zemin kat ve birinci kat duvarları yıkılarak gazinoyla bağlantı sağlanır.

Özgün yapıda olmayan imitasyon iki arslan heykeli kapı girişine yerleştirilir. Kapı üstüne Reşadiye Köşkü yazılır. Bu yanlış değişiklik sonrasında gazinoda yapılan bir kısım düğünlerin haberleri “Tarihi köşkte evlendiler” başlığıyla basına yansımaya başlar!

Reşadiye Köşkü’nün özgün yapısını, tabii güzelliğini günümüzde tanıtım broşürü fotoğrafı dışında görmek mümkün değildir. Maalesef Hava Eğitim Komutanlığı, dönemin yetkilileri çok yanlış yaparak tarihi köşkün yapısını değiştirmiştir. Atatürk’ün hatırasını taşıyan bu yapının, bu şekilde düzenlenmesi yanlış olmuştur.

Hakkında yazılı bilgi bulunmayan, ilgisizlik ve yasaklar nedeniyle 131 yıldır bilinmeyen Reşadiye Köşkü’nün, 87 yıl önce Atatürk’ün ziyaret ettiği bir mekân olduğunu, İzmir’e, tüm Türkiye’ye duyuruyor, Reşadiye Köşkü’nü sahiplenmeye çağırıyoruz. Bu tarih mirası, Atatürk hatırası köşk Türk milletinindir!

TARİHSEL VEBAL VE SORUMLULUK

Atatürk’ün ziyaret ettiği Reşadiye Köşkü’nün de müzeye çevrilmemiş olmasını kabul etmiyoruz. Hava Eğitim Komutanlığı’nın araştırmacılara, yerel yönetimlere, Kültür Bakanlığı yetkililerine, halka getirdiği keyfi yasağa son vermesini Milli Savunma Bakanlığı’ndan bekliyoruz.

Reşadiye Köşkü’nü müzeye çevirme görevinin, sadece hava eğitim komutanının değil Türk Hava Kuvvetleri’nin de tarihsel sorumluluğu olduğunu hatırlatıyoruz.

Atatürk’ün ziyaret ettiği bütün mekânların olduğu gibi Reşadiye Köşkü’nün de müze olmasını, İzmir’in ve Türkiye’nin arzusu olduğunu belirtiyoruz. Reşadiye Köşkü’nün “Atatürk Havacılık Müzesi” olarak halkın ziyaretine açılmasını yetkililerden talep ediyoruz.