15 Temmuz NATO-FETÖ darbe girişiminin hemen ardından OHAL ortamında çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerle (KHK) yeni bir darbe girişiminin önlenmesi bahanesi ile TSK’nin yapısında önemli değişiklikler yapılmıştır.

Söz konusu değişiklilerin en önemlilerinden birisi Yüksek Askeri Şûra’nın (YAŞ) yapısının değiştirilmesidir.

ÖNCEKİ DURUM

Değişiklikten önce YAŞ, başbakanın başkanlığında, Milli Savunma Bakanı, Genelkurmay Başkanı, Milli Savunma Bakanı kuvvet komutanları ve tüm orgeneraller/oramirallerden oluşurdu. Genel sekreterliği Genelkurmay Başkanlığı yapardı. Şûra yılda iki kez toplanırdı. Aralık ayındaki toplantıda TSK’nin harbe hazırlık durumu, Milli Askeri Stratejik Konsept gibi konular konuşulur, askerlerce başbakan ve MSB’ye bilgi verilir, ihtiyaçlar belirtilirdi.

Ağustos ayındaki toplantıda ise bir üst rütbeye yükselecek general ve amirallerin durumları ile general ve amiralliğe yükselecek albayların durumları görüşülür ve karara bağlanırdı.

TSK’nin geleceğine yön verecek general, amiral yükselmeleri ile ilgili kararlar askerlerin çoğunlukta olduğu kurulda oyçokluğu ile alınırdı.

General ve amiral yükselmeleri için hazırlıklar şuradan çok önce başlar, yükselecek adayların mesleki performansları şûra üyesi olan komutanlarınca değerlendirilir, kararlar çok titiz çalışmaların sonunda mesleki kriterlere göre ve objektif olarak verilirdi.

YAPILAN DEĞİŞİKLİK

15 Temmuz 2018 tarih ve 8 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kanun Hükmünde Kararnamesi (KHK, RG:30479) ile YAŞ’ın yapısında önemli değişiklikler yapılmış, ordu komutanları orgeneraller/oramiraller üyelikten çıkarılmış, yerlerine cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar alınmıştır. Buna göre YAŞ şu üyelerden oluşmaktadır.

•   Cumhurbaşkanı yardımcıları (sayısı anayasa ile sınırlandırılmamıştır),

•   Milli Savunma Bakanı (MSB),

•   Adalet Bakanı,

•   Dışişleri Bakanı,

•   İçişleri Bakanı,

•   Hazine ve Maliye Bakanı,

•   Genelkurmay Başkanı,

•   Kuvvet komutanları (Kara, Deniz, Hava).

(en az 6 sivil, 4 asker, çoğunluk sivillerde).

DEĞERLENDİRME

Görüldüğü gibi YAŞ bu yazının başlığını hak edecek şekle getirilmiştir.

Yüksek değildir; askeri bir kurulun yüksek olması için en yüksek rütbeli generallerin (orgenerallerin) çoğunlukta olması gerekir.

Askeri değildir, çoğunluğu sivillerden oluşmaktadır.

Şûra değildir, kime danışmanlık yaptığı belirsizdir.

ŞU SORULARIN CEVAPLANDIRILMASI GEREKİR:

•   Askeri bilgi ve deneyimleri ordu komutanları kadar olmayan, yükselecek adayları tanımayan, mesleki performanslarını değerlendiremeyen bakanlar, yükselmelere veya emekli olacaklara hangi kriterlere göre karar vereceklerdir?

•   Bu bakanların (MSB hariç) görev alanları ile general yükselmeleri arasında nasıl bir bağlantı vardır?

•   Terfi edecekleri kıta komutanlıklarında denetleyen, tatbikat ve operasyonlarda, denetlemelerde, plan seminerlerinde yeteneklerini gören ordu komutanlarının değerlendirmeleri niçin dikkate alınmayacaktır?

•   Bakanlar, yükselme/emeklilik tercihlerini yaparken siyasi düşüncelerle mi hareket edeceklerdir?

•   Yükselmek isteyen general, amiral ve albayların mesleki performanslarını kendi komutanlarına göstermek yerine, iktidardaki siyasi partiye yakın olmak istemeleri nasıl önlenecektir?

•   Bu durum orduya siyasetin sokulması sonucunu doğurmayacak mıdır?

•   Demokrasilerde iktidarın sık değişebileceği normal olduğuna göre, muhalefet iktidara geldiğinde general ve amiraller “eski iktidarın adamları” olarak görülmeyecekler midir?

•   TSK’nin geleceğini belirletecek kararların askerlikle ilgi, bilgi ve deneyimleri kısıtlı, belki askerlik bile yapmamış olan bakanlara bırakılması, askerliği ve TSK’yi hafife almak değil midir?

•   Görevdeki yetkili askerler, mesleğe girerken ant içtikleri gibi “askerlik mesleğinin namusunu koruma” görevini niçin yerine getirmemektedirler?

SONUÇ

YAŞ’ın değiştirilen yapısı TSK’de mesleki performansın yerine, siyasi eğilimlerin ön plana çıktığı bir yükselme sistemi getirmektedir.

Değişiklikler silahlı kuvvetlerin sivil denetimi ve yeni bir darbe girişiminin önlenmesi maksatlarını aşmış, iktidarın kendi ordusunu yaratması amacına yönelmiştir. Unutmayalım: Bugünün sorunları genellikle dünün çözümleridir.

YAŞ’ın yeni yapısı, orduya siyasetin girmesi gibi büyük bir sakıncayı doğurur. Siyasetin sokulması bir orduya yapılabilecek en büyük kötülüktür. Harp tarihi bunun örnekleri ile doludur.

Kanun hükmünde kararnameler olağanüstü halin icapları kapsamını aşamaz ve olağanüstü hali gerektiren ortamın düzeltilmesi maksadıyla çıkartılabilir. Etkileri olağanüstü halin süresi sonunda da devam edecek kalıcı düzenlemeler KHK ile değil, kanunla düzenlenebilir. Bu konuda 1991 tarihli Anayasa Mahkemesi kararları (K.1991/1 ve K./1991/20) bağlayıcıdır. YAŞ ile ilgili yukarıdaki KHK, hukuki bakımdan da sorunludur.

Uzun vadede TSK’ye kalıcı zararlar verecek ve ulusal güvenliğimizi tehdit edecek söz konusu düzenleme siyasi ve toplumsal muhalefet tarafından ivedilikle gündeme getirilmeli ve düzeltmesine çalışılmalıdır.

DR. CİHANGİR DUMANLI
E.TUĞGENERAL