Takviminize not edin. 27 Kasım-31 Ocak tarihleri arasında İstanbul Depo’da tiyatro mirasımızın arşivleri sergileniyor. Tophane’deki bu sanat uzamının tam adresi: Depo/Tütün Deposu, Lüleci Hendek Caddesi No. 12 (E-posta adresi: depo@depoistanbul.net Telefon: 90 (212) 2923956)
Sergi süresi içinde İstanbul’daysanız, Türkiye Tiyatro Vakfı’nın aylar süren bir çalışma sonucunda düzenlediği bu etkinliği kaçırmayın. Hepimize tiyatro üstüne öğrenmemiz gerekenleri somut belgeleriyle sunan bu çalışma bizi geçmişle bir kez daha kucaklaştıracak, geleceğimize de pencereler açacaktır. Aralık 2019’da kurulan ve 6 yıldır “tiyatromuzun belleği”ni sağlamlaştırmak için çırpınan Türkiye Tiyatro Vakfı, varlığını bu işe adamış, yazar-eleştirmen-dramaturg başkanı Esen Çamurdan’ın yönetimindeki bir profesyonel beş gönüllü emekçiyle bugüne dek insanüstü çalışmalar yaptı.
Görsel-işitsel tiyatro belgelerinden bir “arşiv” oluşturma eylemleri bugün de sürmekte. Bu çalışmanın ürettikleri artık Esen Çamurdan’ın Galatasaray’daki (Hayriye Caddesi, Apelyan Apartmanı, No. 5, Daire 8/ Tel. 0212 251 56 69) dar uzamına sığmayacak düzeyde gelişmiş durumda.
ARŞİV SERGİSİ TİYATRO BELLEĞİNİN GÖSTERGESİDİR
Bu arada halka açık birçok etkinlik de sürekli olarak gündemde tutuluyor. Vakıf, 6 yıl boyunca online ortamında ya da canlı katılımcılarla -pek çoğu kaydedilmiş olan- 85 dolayında düzenleme yaptı. Uzman konuşmacılardan “Tarih Konuşmaları”, “Sözlü Tarih” ve “Ustalar Ustalarını Anlatıyor” izlenceleri, Ermeni sanatçıların tiyatromuzdaki vazgeçilmez yerini belirleyen “Kulis (dergisi) Bir Tiyatro Belleği Agop Ayvaz”, Türkiye’deki Yahudi tiyatrosunu irdeleyen “Uluslararası Türkiye Yahudi Sempozyumu” gibi toplantılar ülkemizdeki geçmişin tiyatro deneyimlerini gün yüzüne çıkarıyordu.
“Bize Tiyatro Müzesi Gerek”, “Uluslararası Tiyatro Müzeleri”, “Tiyatro Müzesi Binası Proje Öğrenci Fikir Yarışması” gibi buluşmalar ise vakfın kuruluş hedeflerinin başında gelen bir tiyatro müzesi kurma konusunu Türkiye’nin gündemine taşımaktaydı.
Hazırlanan “Tiyatro Hazinemiz” sergisi de “tiyatro müzesi” düşüncesine kapı açan bir çalışma. Sergiyi tanıtan basın bildirisi “müzesi olmayan” bir toplumda tiyatro kültürünün gelişemeyeceği uyarısını içeriyor: “Ülkemizin çok katmanlı, çok kültürlü, çok dilli bir tiyatro geçmişi var; ancak, bu değerli kültür mirasının arşivini bir arada tutacak, zenginleştirecek, toplumla paylaşacak ve yarına bırakacak bir müzesi yoktur. (...) Tiyatro müzesinin olmaması, tiyatro belleğinin hızla yok olmasına neden olmaktadır ki, bu da tiyatromuzu geçmişsiz, yani geleceksiz bırakmak demektir.”
GENCO ERKAL SERGİNİN ODAK NOKTALARINDAN
Türkçe olarak (İngilizce çeviri eşliğinde) sunulan Türk Tiyatro Vakfı’nın arşiv sergisinin odaklanacağı konular arasında 1950’li yıllara damgasını vuran amatör tiyatro topluluğu, Erdek Şenliği’nin yaratıcısı Genç Oyuncular var. 2024’te yitirdiğimiz çok yönlü tiyatro insanı Genco Erkal, benim de çocukluğumda İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda “Macbeth” oyununun ünlü solo performanslı “Kapıcı” sahnesinde izleme şansına erişmiş olduğum, büyük usta Behzad Butak, on parmağında on marifet olan Ergun Köknar gibi sanatçılara saygı duruşu yapılıyor.
Çocuk tiyatromuz, kadın “Hamletlerimiz” gibi konular özel olarak dikkat çekerken tiyatronun belleğini oluşturan tiyatro dergileri, broşürler ve oyun afişleri ile bir oyunun sahne için hazırlanması aşamasında kullanılan malzeme, ayrıca tiyatronun arka düzlemini oluşturan kurumsal belgeler, mektuplar, sicil defterleri de sergilenen görseller arasında yerini alıyor. Tasarlanan etkinlikler arasında, sahneden çekilmiş fotoğrafların bağışlayıcıları tarafından yaşama geçirilmesi, sahneyi Genco Erkal ile paylaşmanın getirdiği deneyimin rol arkadaşları tarafından dillendirilmesi, koleksiyonculukla uğraşan kişilerin tiyatroyu nasıl “biriktirdikleri”nin anlatımı var.
Her aşamada ise arşivlerin korunup sergilenebileceği bir binanın Türkiye Tiyatro Vakfı’nın kullanımına verilmesi zorunluluğu ortaya çıkıyor. Başkan Esen Çamurdan ve ekibinin 6 yıldır yürüttüğü bilgili ve özverili çalışmanın değerlenip gelişmesi için artık kurumsallaşmaya gitme zamanı gelmiştir. Sırtlanmış olan ağır kültür sanat görevine omuz vermek yoğun ve sürekli bir sponsorluk sorumluluğu gerektirmektedir.
Türkiye Tiyatro Vakfı, bugüne dek sürdürdüğü özenli çalışmalarıyla kültür sanat dünyasının maddi ve manevi desteğini hak etmektedir.
