TÜYAP Kitap Fuarı yönetimi bu yılın konusunu 40. yılında 68 Kuşağı olarak belirlemekle iyi bir şey yaptı.

Yazımın yayımlandığı 8 Kasım Cumartesi günü saat 17.45-18.45 arasında ben ve Nihat Behram kitap fuarının salonlarından birinde Türkiye Yazarlar Sendikası’nın bir etkinliği olarak “Hep 68’li Olmak” başlıklı bir söyleşide buluşacağız.

Söyleşiyi TYS Başkanı, şair arkadaşımız Enver Ercan yönlendirecek.

Bu tam anlamıyla bir sendika etkinliği olacak.

Nihat Behram 1974’te kurulan sendikanın kurucularındandır.

Ben de 90’lı yıllarda iki dönem meslek örgütümüzün başkanlığını yapmak onurunu yaşadım.

***

1968, başta Fransa ve Almanya olmak üzere, aralarında ülkemizin de bulunduğu birçok ülkede üniversite ağırlıklı bir gençlik direnişinin tarihidir ve onun simgeleşmiş adıdır.

Gençliğin devrimci ve yenilikçi bir eylemi, başkaldırısıdır..

Türkiye 1968’inde emperyalizm karşıtlığı özellikle belirgindir.

Emperyalizm karşıtlığı doğal olarak yurtseverliği ve toplumculuğu içerir.

Bu nedenle de Türkiye 1968’i, antiemperyalist, yurtsever, sosyalist bir gençlik hareketidir.

Batı ülkelerindeki 68 hareketleriyle ortak özellikler taşısa da, onlardan farklı, ülkemizin koşullarına özgü yanları vardır.

***

Ben 1968 kuşağından değilim. 68 kuşağı gençliğinden birkaç yaş daha büyüğüm. Onların ağabeyi konumundayım. Ve alçakgönüllü olmayı bir an bir yana bırakarak söyleyecek olursam, bu ağabeylik sadece yaşla da ilgili değil. Benim de bir gençlik önderi olarak içlerinden biri olduğum 60’ların ilk yıllarının devrimci üniversite gençliği, 1968’in ilk dalgasıdır ve bu anlamda da öncüsüdür. Bugün birlikte söyleşecek olduğumuz dört yaş küçük kardeşim Nihat Behram ise tam olarak bir 68’lidir. Hem de sadece yaşı bakımından değil, başta artık efsaneleşmiş “Darağacında Üç Fidan” olmak üzere yapıtları ve şiirleriyle de…

***

1968 ve öncesi arasındaki ayrım çizgisi nasıl çekilecek?

1960 yıllar gençlik hareketlerinin her iki evresini (60’ların ilk yıllarını ve 68 kuşağını), 1960’ın az öncesinde Turan Emeksiz’in adıyla özdeşleşen gençlik direnişinden kopuk düşünemeyiz.

Üniversite gençliğinin bu ilk direnişiyle 1968 arasındaki birleştirici halka, Türkiye İşçi Partisi’nde ve Fikir Kulüpleri’nde bir araya gelen devrimci üniversite gençliğidir.

Bu anlamda da, 1960’tan az önce başlayarak 12 Mart 1971 muhtırasına kadar yaşanan süreçlerdeki gençlik direnişleri, aralarındaki ayrımlara, dönemsel farkların da sonucu olan farklılıklara karşın, bir bütünün parçalarıdır. Bu, gençliğin devrimci enerjisidir. Savımı şöyle de dile getirebilirim: Deniz Gezmiş 1960 öncesinin bir üniversite öğrencisi olsa Turan Emeksiz olurdu. Aynı olgunun benzeri Turan Emeksiz için de geçerlidir…

***

Günümüzde 68’in neresindeyiz?

O yıllardaki 68’liliklerinin de ne olduğu belirsiz, bugün iktidardaki siyasetin kuyrukçuluğunu yapan, 68’lilik nostaljisini gelire dönüştürmekte ustalaşan kimselerin 1968 ruhunu küçültüp kirletme çabalarına ibretle tanık oluyoruz.

1968’liliği yurtsever, emperyalizm karşıtı içeriğinden boşaltmaya çalışanlar bunlardır.

Yurtseverliği, ulusal değerleri savunmayı aşağılayan; emperyalizmin adını küreselcilik olarak allayıp pullayan, sosyalizmi modası geçmiş saymaya yeltenen bu gibi kimseler ve çevreler 68’lilik sözcüğünü ağızlarına almaktan utanmalıdırlar.

***

1968 ruhu, yurtseverlik, emperyalizm karşıtlığı ve sosyalizm ideali demektir.

Halkların kardeşliği sloganı da halklar arasında bir ayrımcılığı değil, tam tersine, birlikteliği vurgular.

Günümüzde 1968’lilik ruhunun canlanmasına ülkemizin yine gereksinimi var.

Gençliğin 1968 ruhuna yaraşan, dar grupçulukların sınırları içine sıkışmamış, bilinçli, birleşik, ortak eylemleri; yurtseverlik, bağımsızlık ve toplumsal adalet ilkelerini öne çıkaran etkinlikleri, halk kitlelerinde de olumlu yansımalarını bulacaktır.

ataolb@cumhuriyet.com.tr

Faks: (0212) 343 72 64