Bir ülkeyi oluşturan iki somut değer vardır; toprak ve dil.
Dil, anlatım gücüyle, kelime zenginliğiyle ölçülür. Bu ikisinde erozyon varsa, dil zayıflar.
Toprak da onu üretime katabildiğin kadar ülkeye değer katar.
Cumhuriyeti kuranlar bunun bilinciyle hareket ettiler. Hem dilin hem toprağın verimli, zengin olması için çaba harcadılar.
Örneğin, şekerpancarı ve şeker fabrikaları. Alpullu ile başlayıp art arda kurulan şeker fabrikalarına “beyaz devrim” adı verildi. O yıllarda bebeklerin birinci ölüm nedeni ishaldi. Buna da ilaç, şekerli suydu. Şeker hem gıda hem ilaçtı.

***

AKP iktidara geldiği günden itibaren tarımı küçümsedi. Cumhuriyetle yaşıt tarım kurumlarını bir bir sattı, kapattı.
Üretimde sorun olursa, ithalat silahı vardı; üreticiyi onunla vururdu. Öyle yaptı.
2014’te reform yapıyorum deyip belde belediyelerini kapattı, köylerin büyük çoğunluğunun tüzelkişiliğini ortadan kaldırdı. Köy malları talan edildi, köyler mahalle oldu. Köydeki sulara da saat bağlanıp şehir merkezindeki tarife uygulandı. Köylü üretimden düştü. Örneğin, İzmir Bergama’nın yıllık 3 milyon lira bütçeli köy muhtarlıkları vardı. Üretim ve benzer sorunlarının bir bölümünü kendileri çözerdi. Şimdi Bergama’nın köyleri yok, 100 kilometreyi aşan uzaklıkta mahalleleri var.
Köylünün tarlasını sulamak, hayvanını beslemek için kullandığı suyla şehir merkezindeki musluk suyu aynı tarifeden fatura edilirse, orada üretim kalır mı?
Salt tanzim satışla sorunu çözmeye girişmek, barajında su olmayan elektrik santralının iletim hattını güçlendirmeye benziyor!

***

Muz cumhuriyeti kavramı özünde şuradan doğmuştur; toprakları zengin ülkelerin yöneticileri, çok ülkeli şirketlere (ÇÜŞ) bu zenginliği peşkeş çekerler. Örneğin Zimbabwe’deki tarım üretiminin yüzde 95’i ÇÜŞ’lerin elindedir.
Dünyada milyonlarca insan zengin toprakların fakir bekçileridir.
Plansızlık, tarımı küçümseme, ithalat kolaycılığı, ÇÜŞ’lere ödün, Türkiye’yi İran soğanına, Suriye patatesine muhtaç etti.
Bu iktidarın başka bir alandaki bakanı Tarım Bakanlığı’na atanınca, şaşırmıştı. Bildiği konu değildi. Gazeteciler ilk demecini sordular. Şöyle demişti:
“Topraktan geldik, toprağa gideceğiz!”
Uzun kuyruklu tanzim satışlarda iktidarın bez torbayı bedava verdiğini görünce, bu hizmet karşısında gözlerim yaşardı.
Ne diyelim?
Tarım bitti, bez getir...
Yurtdışından tez getir!