Ateşin insan etini nasıl yaktığını bilmiyorum, tanık olmadım ama aynı ateşin bir aileyi parça parça edip dağıtmasında deneyimliyim. Bu bilgiye çocuk denecek yaştan, tam 31 yıl öncesinden sahibim. Madımak yangınında, “Yaşasın şeriat”, “Cumhuriyet Sivas’ta kuruldu, Sivas’ta yıkılacak!” hezeyanlarıyla taşkınlaşan, elindeki paçavralara benzin dökerek yangın çıkaran çıldırmış güruha karşı, sekiz saat boyunca kaldıkları otelden yardım isteyen şair, yazar ve çocukların sesiyle, Bolu sınırları içinde, Kartalkaya’da günlüğü fahiş fiyatlara varan otelin pervazlarından yükselen çığlıklar zihnimde birleşiyor. Dahası bu dinbazlığın sonucu olarak rant hırsı, sahtekârlık ve yağmacılıkla katlanan kara düzen, bir ülkenin nasıl da çökertildiğini haykırıyor bize. İsteyen, önceki gün gazetemizde yayımlanan Emre Kongar’ın yazısından madde madde devlet kaynaklarının nasıl talan edildiğini, liyakat ve deneyimin ortadan kalkmasıyla birlikte hizmet, kalite ve süreklilik dengesinin bozulduğunu, çözümünün ise parlamenter sisteme geçmekle mümkün olduğunu okuyabilir! Yoksa kolay ölümler ülkesinde depremde ve yangında kefen bulmaya muhtaç hale gelen kitlelerin günbegün çoğalacağı gerçeği bizi kuşatacak. Ve ölüm bir yerden sonra zengin fakir, genç yaşlı dinlemeden daha çok mezar alanı açmaya devam edecek. Çünkü öldürme yöntemleri konusunda çok şükür fazlasıyla mahiriz. Buna karşın Uğur Mumcu’nun 1978 yılında yazdığı bir yazıdan söylersek “Biz unutkan bir ulusuz. Unutuyoruz olup bitenleri. Unutuyoruz ve oğulları kızları ölen ana babaları, kanlı gözyaşlarıyla baş başa bırakıp gidiyoruz!”
***
Dün Uğur Mumcu’nun öldürülüş yıldönümüydü. Her yıl olduğu gibi evinin önündeki az biraz kalabalığın içinden geçerken aklımdan geçirdim yaşadıklarımızı. Uğur Mumcu öldürümü, dahil olduğum 80 kuşağı için bambaşka anlamlar içeriyor. İlk defa bir aydın katliamının ardından geniş kitlelerin bu denli büyük tepki göstermesine, bir anlamda sokağa dökülmesine tanıklık edildi. O dönemde yeniyetme olan 80 kuşağı da kendi arzusuyla böyle bir eylemliliğin içinde var oldu. Oysa çok değil 10, 15 yıl önce arka arkaya işlenen, neredeyse seri olarak tanımlayabileceğimiz cinayetlerin cenaze törenlerine kalabalıklar katılmış, isyan bayrağı açılmıştı. Ancak toplumsal belleksizlik, dahası öldürümlere dair kuşaklar arası bir aktarımın olmayışı pek çok ismin sistemli bir biçimde unutturulmasına yol açtı. Bugün üniversite öğrencileri arasında yapılacak bir ankette örneğin Ümit Doğanay, Bedri Karafakioğlu, Cavit Orhan Tütengil, Bedrettin Cömert, Orhan Yavuz gibi öldürülen üniversite hocaları sorulsa verilecek yanıtı tahmin ediyoruz. Bununla birlikte Uğur Mumcu özelinde ama aslında hemen bütün siyasi cinayetlerde görülen sistematik bir biçimde cezasızlık olgusu da yeni cinayetlerin işlenmesine bir biçimde kapı araladı.
***
Mumcu cinayetinin sonrasında olayı aydınlatmaya çabalayan savcı Kemal Ayhan’ın evinde ölü bulunması, soruşturmanın 99 yılında Hizbullah evinde çıkan disketteki olay mahalliyle örtüşmesi küçük ipuçları verse de hiçbir zaman toz bulutu ortadan kalkmadı. Bu dönemde meclis araştırma komisyonundan çıkan umut operasyonu ve umut davasıyla yaşananlar çok katmanlı uluslararası bir noktaya dönüştü. Şimdi 12 Mayıs’ta Mehmet Ağar’ın ifade vermesi bekleniyor. Öte yandan meclis araştırma komisyonlarının etkinliği de bizim için tartışmasız. 2011 yılında ülkemizdeki siyasi cinayetlerin aydınlatılması için siyasi saikle öldürülen simge isimler meclise gittiğinde iki haklı talepte bulunmuştu. Bunlardan ilki geriye dönük suçlarla ilgili zamanaşımı olgusu, hukuk çevrelerince zaman zaman sıkıntılı olarak tarif edilse de, insanlığa karşı işlenen suçlarda ve siyasi cinayetlerde zamanaşımının etkin kılınması; ikinci de meclis araştırma komisyonuna işlerlik kazandırılması. Meclis araştırma komisyonlarının dar bir zamanda çalışıyor olması, dahası diğer birimlerce sistematik bir bağlantısının kurulmaması etkin çalışma alanlarını her şeyden önce daraltıyor. İsmail Saymaz’ın meclis araştırma komisyonu belgelerinden yola çıkarak kaleme aldığı “Oğlumu Öldürdünüz Arz Ederim” kitabında da altı çizildiği üzere kimi cinayetlerdeki bağlantılar ortaya dökülse de İtalya’da olduğu gibi bir temiz eller operasyonu gerçekleşmediğinden hiçbir şekilde kapı aralanamıyor.
***
Siyasi cinayetlerde yakınlarını kaybedenlerin her birinin ayrı travmatik durumu mevcut. Bu satırları kendimi de katarak yazıyorum. Ancak her sesleniş geniş olarak nitelendirdiğimiz ailemiz daha da büyümesin diye. En azından başka çocukların gözlerinden yaş süzülmesin!
***
Bugünlerde Hulki Aktunç’un, “Bir Çağ Yangını” romanın adı işliyor içimize. Çünkü gerçekten alevin içinden her defasında bir parçamızı kaybederek geçiyoruz. Ve Hulki abinin, “Bir alev yalazıdır kimi zaman. Umulmadığı yerden çıkar, ışıtır ve tüter. Bir gergeften doğar sözgelimi” cümleleri geçiyor. Şimdi aklımdan süzülenleri kolluyor zaman.
***
Ama zaman iyi değil. Kötü. yine unutturacak her şeyi. Yangınlarda depremlerde yiten ömürleri...
