Ömrün anlam kazanmaya başlaması, yaşamın öznesi olma yolunda atılan adımlara bağlıdır.
İnsanın bebeklik süreci büyüklere bağlı olduğu için bu süreçte atılan adımlar yalnızca özne olma ve çocukluğa hazırlanma dönemidir. Nesne olmaktan çıkıp özne olmaya doğru gidiş, insan olma yolundaki çocuklukla başlayan, gençlikle süren en önemli dönemdir ve insanlaşma savaşımının öznesidir gençlik.
GENÇLİK VE TEVFİK FİKRET
Gençliğe bakınca ne gördüğümüzü -özgün bir örnekle- Tevfik Fikret’in (24 Aralık 1867-19 Ağustos 1915) aynasından değerlendirerek somutlaştıralım.
Tevfik Fikret, geleceğe yönelik düşünceleriyle, geleceğin gerçek sahibi olarak gördüğü çocuklara, gençlere yaklaşımıyla “büyük insan” olmayı başaran bir aydınlanma ustasıdır.
Onu büyük insan yapan, geleceği kurmanın yolunun yaratıcı, aydın gençler yetiştirmekten geçtiği düşüncesidir.
Gençlerin değerini kavrayan ilk büyük ve öncü aydınımız olan Tevfik Fikret’in “yeni okul”, “yeni insan” arayışı bu anlayışının ürünüdür.
Edebiyatımızı çağdaşlaştırarak insanileştiren bu “Aydınlanma eğitimcisi”nin Şermin’deki şiirlerinin tümünde çocuklara insanlık değerlerinin kazandırılma kaygısı vardır:
“Umacı” şiirinde hurafelere inanmak yerine bilimi önerir. “Ezan” şiirinde dinle çocukların korkutulmasını eleştirir, korku yerine sevgiyi önerir. “Mahallebim ve Mektebim” şiirinde okulun önemini vurgular; çocuk ve gençlerin eğitimli birer birey olarak yetişmeleri gerektiğini herkesten çok ister. Ciddiye aldığı çocukları kendi yarattığı edebiyatla seslenerek yaşamın gerçekleriyle buluşturur.
‘BÜTÜN UMUDUM GENÇLİKTEDİR’
Galatasaray Lisesi’ni gençliğin umut sığınağı, cehalet ve geriliğin yok edildiği kutsal bir mabet olarak gören Tevfik Fikret’in “Bir Kız Mektebi İçin” adlı şiirinin başında, “Kızlarını okutmayan millet, oğullarını manevi öksüzlüğe mahkûm etmiş demektir; hüsranına ağlasın!” sözü vardır.
Tevfik Fikret’in umudu gerçek değerini verdiği eğitilmiş yeni kuşaklar, gençliktir, Aydınlanmayı toprağımıza getirmemizin zorunlu olduğunu bildirir.
“Sabah Olursa” şiirinde gençlerin karanlığa sırt çevirmelerini, aydınlık yarınları hedeflemelerini isteyerek geleceğe uzanır:
“Siz ey yarınki uzayın küçük güneşleri, artık birer birer uyanın!.. Evet, sabah olacaktır, sabah olur, geceler/ Kıyamete kadar kadar sürmez... Umudumuz bu: ölürsek biz, yaşar mutlak/ Yurt sizinle şu zindan karanlığından uzak!”
İnsanları bağnazlığın boyunduruğundan kurtarmak için geriliğe savaş açar, geleceğe ve gençliğe güvenen Tevfik Fikret, “Ferda” şiirinde, “Gençler, bütün yurdun bütün umudu şimdi sizdedir./ Her şey sizin, yurt da sizin, şeref de sizin... Uğraş, didin, düşün, ara, bul, koş, atıl, bağır;/ Durmak zamanı geçti, çalışmak zamanıdır!” der.
Gençlere, yurdun aydınlık geleceğine tutkusu Atatürk’e esin kaynağı olan (“Ben inkılap ruhunu Fikret’ten aldım!”) Tevfik Fikret, düşünceleriyle yaşadığı yüzyılın ilerisindedir.
Ne olacağına gençlik kendi karar verir. Kurtarıcı olmaya çalışmak, kendi toplumunca günah keçisi sayılmak, bana ne yaşamdan demek ya da yaşamın asıl sorumluluğunu sırtlanmak kendi elindedir:
“Yarınlar senin; senin bu devrim, bu yenilik.../ Her şey senin değil mi zaten?../ Ey gençlik... Bize bol bol ziya kucakla getir:/ Düşmek etrafı görmemektendir...”
Sonsuzluğa gitmesinin 110. yıldönümünde “Aydınlanma şairi” Tevfik Fikret’le yenileneceğimiz ve son yıllarda yayımlanan birkaç kitabı anımsatıyorum: İlericilik ve Gericilik Kavgasında Tevfik Fikret (Sabiha Sertel, Cumhuriyet Kitapları), Tevfik Fikret/ Bir Muhalif Kimlik (Bengisu Rona-Zafer Toprak, İş Kültür), Elbet Sabah Olacaktır (roman- Hıfzı Topuz, Remzi), Tevfik Fikret (Refik Durbaş, Kırmızı), Savaşımcı Bir Şair Tasarımı (TYS), Tevfik Fikret (Öner Yağcı, Telgrafhane).
