Soru: Eşim SSK emeklisi iken vefat etti ve yüzde 50 tarafıma, yüzde 25 kızıma ölüm aylığı bağlandı. SSK’li işe girersem, dul aylığım kesilir mi? Mustafa Ç.

Eşlere, ölen eşlerinden bağlanan aylıklar; çalışmaları veya emekli olmaları halinde kesilmez. Eşler hem kendi aylıklarını hem de ölen eşlerinin aylığını alabilirler.

2008’in ekim ayından sonra ölen eşlerden dolayı aylık bağlanırken aylık bağlanacak eş, çalışıyor veya emekli ise bağlanacak aylığın hissesi değişiyor. Eşin aylıktaki hissesi yüzde 75’ten yüzde 50’ye düşüyor. Aylık bağlanacak olan eşin, aynı zamanda aylık alan çocuğu var ise eşin hissesi her halükârda yüzde 50 oluyor. Netice itibarıyla, çalışmaya başlamanız halinde aylığınız kesilmeyeceği gibi, aylık hisseniz de değişmez.

Soru: Eşim 1992-1998 yılları arasında öğretmen olarak çalıştı ve 1998’de özel sektöre geçti. SSK’li olarak primleri tavana yakın ödenmeye başlandı. 2020 yılında iş değiştirdi. Şimdi asgari ücret civarında maaş alıyor. 2023 yılında emekli olacak. SGK hesaplama motorunda aylığı 18 bin lira hesaplandı. Ancak öğretmenlik süreleri görünmüyor. Bu süreler aylığı düşürecek ise öğretmenlik hizmetini sisteme kaydettirmek istemiyoruz. Esra K.

2008’in ekim öncesi sigortalılıkları başlayanların birden fazla statüde (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) geçen hizmetlerinin birleştirilmesi mülga 2829 sayılı yasa gereği zorunludur. Dolayısıyla, eşinizin devlet memuru olarak öğretmenlikte geçen hizmetleri, aylık bağlama işlemlerinde SSK hizmetleriyle birleştirilir. Öte yandan, SGK internet sayfasında SSK aylık hesabı yapan program, sadece SSK hizmetlerini dikkate almaktadır. Eşinizin SSK primlerinin tavana yakın ödenmesi, yüksek aylık bağlanmasına neden olmakla birlikte, öğretmenlikte geçen süreleri her ne kadar prim gün sayısı yönünden aylık bağlama oranını artırsa bile bu sürelere ilişkin prime esas kazançların düşük olması, bağlanacak aylığın miktarını azaltabilir.

Soru: 10/07/1978 doğumluyum. 01/03/2000 sigorta girişim ve 5425 günüm var. 24/2/1998 itibarıyla 540 gün askerlik borçlanması yatırdım. Ne zaman emekli olurum? Günümü doldurup fazla çalışırsam emekli maaşı düşer mi? (Herkes düşer diyor.) Adem K.

Askerlik hizmetiniz ilk defa çalışmaya başladığınız tarihten önce olup bu süreyi borçlandığınız için sigortalılık başlangıcınız olan 1/3/2000 tarihini 540 gün yani 1 yıl 6 ay geriye çeker. Dolayısıyla bu defa sigortalılık başlangıç tarihiniz 1/9/1999 olur. Bu tarihe göre emeklilik koşullarınız:

- 25 yıllık sigortalılık süresi, 58 yaş ve en az 5975 gün veya

- 60 yaş, 15 yıllık sigortalılık süresi ve en az 3600 gün.

Her iki koşulda da emeklilik yaşını bekleyeceğiniz görülüyor. Kanunda öngörülen asgari prim gününü doldurduktan sonra çalışmaya devam etmeniz durumunda, aylığınızın miktarını prim gün sayınız kadar prime esas kazançlarınız da etkileyecek. Asgari kazançlar üzerinden çalışan sigortalıların 2017 yılına kadar çalıştıkça aylıklarının düştüğü doğru. Ancak 2017 yılından itibaren bu durum, aylık hesaplamalarında kullanılan enflasyon (TÜFE) oranlarının yükselmesi nedeniyle değişti. Bu tarihten itibaren TÜFE oranlarının yüksek olması nedeniyle asgariden de olsa çalışmanın, çalışmama durumuna göre daha avantajlı olduğu görülüyor.

Soru: 10 yıldır çalıştığım şirket her sene ramazan ve kurban bayramlarında 200’er TL bayram ikramiyesi ödemesi yapıyordu. Bu yıl bu ödemeyi yapmadı. Bu durum haklı fesih hakkı sağlar mı? Bora Ö.

Her yıl düzenli olarak ödenen bayram ikramiyesinin bu yıl ödenmemesi kural olarak size (işçiye) iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı verir ve kıdem tazminatını alabilirsiniz. Burada önemli olan, bu ödemenin düzenli olarak önceki yıllardan bu yana yapıldığının işçi tarafından kanıtlanabilmesidir.

Soru: 2021’in mart ayında geçirdiğim iş kazası sonucu yüzde 36 güç kaybından tarafıma aylık bağlandı. Çalışmaya başlarsam aylığım kesilir mi? Necmettin T.

Geçirdikleri iş kazası nedeniyle en az yüzde 10 oranında çalışma gücü kaybına uğrayanlara sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. Bağlanan gelir, ancak kontrol muayenesi sonucunda çalışma gücü kayıp oranının yüzde 10’un altına düşmesi halinde kesilir. Çalışmaya başlamanız halinde kesilmez.

SORULARINIZ İÇİN 

nergis.simsek@cumhuriyet.com.tr adresine e-posta yollayabilirsiniz.