Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı 3 bin 444 hektarlık büyüklüğü ile adeta bir açık hava müzesi. Tarihe tanıklık ettiğiniz bu topraklarda çok sayıda şehitlik, müzeler ve kaleler yer alıyor. Çanakkale Savaşı’nın tüm izlerini göreceğiniz Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı sadece Türk askerlerinin şehitliklerine değil yabancı askerlerin de mezarlıklarına ev sahipliği yapıyor.
1973'te Milli Park ilan edilen alan içerisinde yaşamın devam etttiği köyler de var. Bir önceki yazımda Gelibolu Tarihi Alanı'nın bir kısmını sizle paylaşmıştım. Bugün de bu tarihi toprakların geri kalan kısmını gezeceğiz.
SEDDÜLBAHİR KALESİ
1659 yılında inşa edilen Çanakkale Boğazı'nın gazi muhafızı Seddülbahir Kalesi'nde Çanakkale Şavaşı'nın ilk şehitleri verilmiş. Bu yıl ziyarete açılan Kale'ye girişler ücretsiz. Çanakkale Boğazı'nın girişine konuşlanan kaleye giriş yaptığınızda muhteşem bir deniz manzarısı ile karşılaşıyorsunuz. Mavinin her tonuna sahip Çanakkale Boğazı'nı seyredaldıktan sonra kaleyi gezmeye başlıyoruz. Kalenin her bir cephaneliği müzeye dönüştürülmüş durumda. Bu müzelerde Kale'nin tarihine yönelik bilgiler, Kale'nin Çanakkale Savaşı'ndaki önemini anlatan yazıları okuyor veya kimi zamansa yapılan dijital kayıtları dinleyebiliyorsunuz. Aynı zamanda Kale'de arkeolojik kazılar sırasında çıkarılmış objelerden oluşan bir müze de bulunuyor.
Kale'deki bilgi panosunda şu bilgilere yer verilmiş:
"Modern dünyanın ilk amfibi harekat noktalarından biri olan Seddülbahir bölgesi, İtilaf Devletlerinin büyük umutlarının hayal kırıklığına dönüştüğü yerdir.
Çanakkale Muharebeleri sırasında yaşanan olaylara dönemin gazete ve mecmualarında oldukça geniş yer verilmiştir. İttifak ve İtilaf Devletleri tarafından bir propaganda aracı olarak da kullanılan basın organlarına mensup savaş muhabirleri Çanakkale Cephesi'ne gönderilmiştir.
Bu gazeteciler muharebelerde önemli rol üstlenen Seddülbahir Kalesi ve çevresinde gelişen olaylar hakkında birçok haber yapmış alanda çekilen fotoğrafları ve çizilen illüstrasyonları okuyucularıyla buluşturmuştur."
Seddülbahir Kalesi'ni ziyaret ettikten sonra köyde küçük bir tur atıyoruz ve 57. Alay Piyade Alayı'nı ziyaret etmek için yola çıkıyoruz.
57. ALAY PİYADE ALAYI ŞEHİTLİĞİ
Alay, Mustafa Kemal Atatürk'ün "Ben size taarruz emretmiyorum ölmeyi emrediyorum" sözüyle gözünü kırpmadan düşmanın üzerine yürüyen 57. Alay vatanı için bile bile ölüme gitmeleriyle adını tarihe altın harflerle yazdırdı. Hayatını kaybeden 57. Alay'a bağlı 628 asker için kurulan bu sembolik şehitlik 1992 tarihinde açılmış.
Girişin hemen yanında torununun elini tutmuş bir şekilde figürize edilmiş; Türkiye’nin en yaşlı gazisi iken 10 Eylül 1994’te, 108 yaşında hayatını kaybeden Hüseyin Kaçmaz’ın bronzdan yapılmış bir heykeli bulunuyor. 57 Alay'ı ziyaret ettikten sonra hemen yakınında bulunan Kesikdere Şehitliği'ne ilerliyoruz. Bu şehitlik, 25 Nisan 1915'ten itibaren aynı yılın aralık ayına kadar bu cephede çarpışma esnasında şehit olanlarla yaralanarak sargı yuvalarında şehit olanların gömüldüğü yer. Kesikdere Şehitliği'ne 18'inci ve 64'üncü alaylardan şehit olanlar defnedilmiş. Bu şehitlikte yatan kimlik bilgileri tespit edilebilen şehit sayısıysa 1115 olarak kayıtlara geçmiş.
CONKBAYIRI ATATÜRK ZAFER ANITI
Anafartalar Grup Komutanı Albay Mustafa Kemal, 10 Ağustos 1915 tarihinde Conkbayırı taarruzunu bu noktadan yönetiyor. Bölgeye en hâkim tepe olan Conkbayırı aynı zamanda Mustafa Kemal'in vurulduğu yer. Mustafa Kemal; 10 Ağustos 1915’te Conkbayırı süngü taarruzunu yönetirken bir şarapnel misketi göğsüne isabet etmiş, sağ göğüs cebinde bulunan saat sayesinde ölümden kurtulmuştu.
Olayın yaşandığı yer, levha ile belirtilmiş. Conkbayırı'nı dolaşırken kendinizi bir dönem dizisi setinin içinde hissediyorsunuz. Ancak gördüğünüz binlerce şehit mezarlığı, Çanakkale Destanı'nın gerçekliğini iliklerinize kadar hissetiriyor. Bir zamanlar Mustafa Kemal'in karaya ayak basan Anzak askerlerini gözlemlediği yere, siperler arasından ulaşıyorsunuz.
Bu alanda Atatürk Zafer Anıtı ve Mustafa Kemal Atatürk'ün heykeli bulunuyor. Anıtın arka tarafında ise Anzak askerlerinin isminin yazdığı bir anıt bulunuyor.
Gelibolu Tarihi Alanı içerisinde; 38 sivil mimarlık örneği, 49 anıtsal yapı, 50 Türk şehitliği, 29 Türk anıt ve kitabesi, 34 yabancı mezarlık ve anıt bulunuyor. Doğa ve tarihin iç içe geçtiği bu büyülü topraklardaki kıymetli yerleri gezmek için bir gün yeterli olmuyor. Gelibolu Tarihi Alanı içerisinde sadece şehitlikler değil yürüyüş parkurları, mesire alanları ve köyler bulunuyor. Tarihi alan içerisinde Alçıtepe, Behramlı, Bigalı, Büyükanafarta, Kilitbahir, Kocadere, Küçükanafarta ve Seddülbahir köyleri bulunuyor. Bu köylerde konaklayarak tarihi yarımadayı 2 gün boyunca karış karış gezebilirsiniz. Tarihi yarımada gezintinize kimi zaman tilkiler de eşlik ediyor. Bu eşsiz toprakları ziyaret için en doğru zamansa bahar ayları oluyor.
