Strateji ustası Carl von Clausewitz “Savaş Sanatı” adlı yapıtında şöyle der: “Savaş, ciddi bir amaç için ciddi bir araçtır... Savaşın bedeli kandır... Politika yönlendiren akıldır, savaş ise sadece araçtır.” Clausewitz’e göre “Savaşta neye ulaşmayı amaçladığını açıkça belirlemeden, kimse savaşı başlatamaz. Bunlardan birincisi politik amaç, ikincisi harekâtın hedefidir”. Clausewitz şunu da ifade eder: “Bir seferi tamamıyla amacına ve elindeki araca göre yönlendiren, bundan ne daha fazlasını ne daha azını yapan bir prens veya general, böylece dehasını göstermiş olur.” Sorun bu kadar basittir. Yine Clausewitz’in ifadesiyle “Stratejide her şey basittir. Ancak basit olduğu kadar kolay değildir.” Çünkü tarih incelenirse savaşların genellikle hedeflerle gücün dengesizliği yüzünden kaybedildiği görülür.

BATI’YA GÜVENMENİN BEDELİ

Ukrayna Savaşı’nda başlangıçta, Rus politikacılar ve generaller, Clausewitz’in tanımladığı strateji ilkelerine uygun hareket etmediler. Rus politikacılar, Rus ordusunun mevcut gücüyle ulaşamayacağı çoklu politik amaçlar belirlediler, generallerden bu politik amaçların sağlanmasını istediler. Generaller ise bu politik amaçları sağlamak için çok geniş bir cephede, mevcut askeri güçle elde edilmesi olanaksız çoklu askeri hedeflere yöneldiler ve hüsrana uğradılar.

Ruslar, Clausewitz’i anlamamanın bedelini ödediler. Savaşın başlangıcında ağır kayıp verdiler. Hedeflerini ele geçirmekte zorlandılar. Zamanla hatalarını anladılar. Politik amaçlarını, askeri hedeflerini küçülttüler. Amaç ve hedeflerini askeri güçleriyle dengelediler. Kiev ve Harkov’u ele geçirmekten vazgeçtiler. Bu değişiklikle beraber, Donbas bölgesinde ve Kırım’ın kuzeyinde başarılı oldular. Ukrayna’nın en değerli dörtte birini ele geçirdiler. Şimdi Rus politikacıların nerde duracaklarını, savaşı hangi şartlarda bitireceklerini belirlemeleri gerekir. Bir başka ifadeyle, Rusya’nın bir çıkış stratejisi olmalıdır.

Ukrayna’ya gelince, Batı’ya güvenen Ukrayna silah yardımı dışında destek alamadı. Hüsrana uğradı. Büyük kayıp ve kıyım yaşadı. Batı’ya güvenmenin bedelini ödedi ve ödemekte...

KÜRESEL KRİZ

Yeni dünya düzeni için küresel güç mücadelesinin ilk ciddi depremini oluşturan savaşın asıl etkisi jeopolitik alanda oldu. Batı’nın yaptırımlarına enerjiyi silah olarak kullanarak yanıt veren Rusya, Avrupa’yı enerji açmazına soktu. Savaş, küresel gıda krizine de yol açtı, küresel ekonomiyi sarstı. Bu krizler Rusya’nın, küresel jeopolitik etkiler üretme yeteneği olduğunu kanıtladı. 

Savaş, Avrupa’da güvenilir bir güvenlik yapısı olmadığını kanıtladı. Savaş nedeniyle Rus enerjisine alternatif arama gayretleri içinde Doğu Akdeniz ve Ortadoğu enerji kaynaklarının değeri artacak. Bu coğrafi bölgelerden Avrupa’ya enerji aktarma çabaları Kıbrıs’ın ve Türkiye’nin jeostratejik önemini artıracak. Önümüzdeki süreçte, Kıbrıs sorununun çözümü yönündeki adımlar artarken Türkiye tuzak çözüm önerilerini karşılamak zorunda kalabilecek.

NEJAT ESLEN

EMEKLİ TUĞGENERAL