Bir yıllık bir gecikmeyle 11. Kalkınma Planı açıklandı.
2023 için ortaya konan tüm hedefler beş yıl içerisinde yarı yarıya düşmüş. GSYH 2 trilyon dolardan 1.1 trilyon dolara, kişi başına milli gelir hedefi 25 bin dolardan 12 bin 484 dolara, ihracat hedefi 500 milyar dolardan 227 milyar dolara, işsizlik hedefi ise yüzde 5’ten yüzde 9.9’a revize edilmiş.
O zaman soralım: Peki, şimdi nereye?
Dış kaynağa bağımlı, iç pazara dönük üretim ve tüketimle beslenen AKP rejiminin büyüme paradigmasını iki önemli sacayağı vardı. “Herkese konut ve herkese araba.”
İnşaat sektöründe uzun süredir yaprak kıpırdamıyor. Tabii onunla bağlantılı olan yüzlerce işkolu da... PVC üreticileri, mutfak tezgâhları, banyo ve yer seramikleri üreticileri, boya sektörü, diğerleri ve onların tedarikçileri...
Otomotiv sektöründe de satışlar durdu. Yan sanayideki kayıp yüzde 75- 80’lerde. İhracat bağlantısı olan firmaların dışındakiler büyük bir çöküş yaşıyor ve bu doğal olarak istihdamı da etkiliyor.
İhracat demişken...
İhracatımız mayıs ayında yüzde 11.46 artmış, ama ihracatın birim değeri düşüyor. Bu ne demek? Yüksek teknoloji ürünleri üretip satmak yerine yükte ağır pahada hafif malları ihraç ediyoruz. Yüksek teknoloji ürünlerinin imalat sanayii ürünleri ihracatı içindeki payı sadece yüzde 3.4.
Bu işin bir yönü. Bir diğeri de ihracat yaptığımız pazarın ağırlıklı olarak Avrupa Birliği ülkeleri olması. Ancak AB, Kıbrıs’taki doğalgaz arama çalışmaları yüzünden Türkiye’ye yaptırıma yöneleceğini açıkladı. Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin dışarıda tutulacağı büyük bir oyun kurulmaya çalışılıyor.
Daralan iç pazar karşısında üreticinin önemli bir çıkış noktası ihracat. Dolayısı ile olası yaptırımlardan etkilenmemesi olanaksız. Bir diğer gelişme de Irak pazarında yaşanıyor son aylarda. Irak hükümeti iç üretimi destekleme adına Türkiye’den gıda ithalatına sınırlamalar getirdi. İthalat yasağı önce 1 Mayıs’ta yumurta ile başladı. 1 Haziran itibarıyla, tüm gazlı ve gazsız içecekler, meyve suları, dondurma çeşitleri, balık ve kanatlı et de yasak kapsamına alındı. 19 Haziran’da bunlara sofra tuzu, şehriye ve makarna eklendi.
Irak 8.4 milyar dolarla Türkiye’nin ihracatında dördüncü sırada. Türkiye’den 12 bin firma Irak’a satış yapıyor.
CHP Ankara Milletvekili Levent Gök, Irak’a ihracat konusunda yanıtlanması istemiyle dün TBMM’ye bir soru önergesi verdi: “Yasakların süreceği 1 yıl içerisinde ülkemizden boşalan pazarlara başka ülkelerin hamle yapması beklenmekte, yeniden satışa başlanacak olan tarihte Türk firmalarının eski ihracat performansını yakalayamayacağı düşünülmektedir. Bu konuda ne yapmayı düşünüyorsunuz” diye sordu.
Biz de şunu soralım: 11. Kalkınma Planı’nda yer alan ihracatın yüzde 24 artacağı hedefine nasıl ulaşılacak?
Yatırımlar durmuş, sektörler tıkanmışken her yıl yaklaşık yüzde 10 büyüme nasıl gerçekleştirilecek?
17 yıllık AKP iktidarında 450 milyar dolar dış borç biriktiren Türkiye ekonomisi, yeni dış kaynak bulmakta da çok zorlanıyor. Yıl boyu umut Katarlı yatırımcı olmuştu. Ama Türkiye’ye 15 milyar dolar yatırım sözü veren Katarda sözünü tutmadı. 2019’un ilk dört ayında Türkiye’ye giren doğrudan yabancı yatırım miktarı, 1.9 milyar doları gayrimenkul olmak üzere 3.2 milyar dolar oldu.
Bunun sadece 35 milyon doları Katar’dan geldi. 2018’in ilk dört ayında Katar’ın Türkiye’deki doğrudan yatırımları 73 milyon dolardı. Bunun yanı sıra Doğu Akdeniz’deki enerji kavgasında Katarda ibreyi diğer tarafa kaydırdı. Katar Petrolleri Kıbrıs Rum Yönetimi ile anlaşarak Exxon Mobil ile birlikte Kıbrıs’ın güneybatısındaki 10 numaralı parselde doğalgaz arama projesine katıldı. Türkiye bu durum kendisinde rahatsızlık yaratsa da sessiz kaldı bu anlaşmaya.
Tablo parlak değil. Kendi coğrafyamızda giderek yalnızlaşan bir ülke konumuna geldik. O zaman baştaki soruyu tekrarlayalım: Peki, şimdi nereye?
