Bu muharebede Mustafa Kemal, şu savaş stratejisini uygulamıştı: “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır.” 22 gün ve 22 gece aralıksız süren Sakarya Meydan Muharebesi, Mustafa Kemal’in uyguladığı yeni savaş stratejisiyle Türk tarihine şanlı bir zafer olarak geçmiştir!

“Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır!”
Bu sözler bugün 98. yıldönümünü kutladığımız Sakarya Meydan Muharebesi’nde büyük önderimiz Mustafa Kemal Atatürk tarafından söylenmiştir.
Sakarya Meydan Muharebesi’ne katılan Türk kuvvetlerinin sayısı şöyleydi: 5 bin 401 subay, 96 bin 326 er, 54bin 572 tüfek, 825 makineli tüfek, 169 top, 32 bin137 hayvan, 1.284 araba ve 2 uçak. Bu muharebeye katılan Yunan kuvvetleri ise 3 bin 780 subay, 120 biner, 75 bin 900 tüfek, 2 bin 768 makineli tüfek, 286 top, 3 bin 800 hayvan, 600 adet üç tonluk kamyon, 240 adet bir tonluk kamyon ve 18 uçaktan oluşmaktaydı.

Yunan taarruzu
23 Ağustos 1921’de Yunanlar, 2 tümenle demiryolu üzerindeki Beylikköprü’den saldırıda bulundular. Öte yandan 7 fırkayla da güneyde, Sakarya eğrisi üzerindeki Türk sol cenahı basılmıştı. Türk ordusu, sağ cenahıyla Sakarya Nehri doğusunda düşman ordusunun sol cenahına ve daha sonra cephenin önemli kısımlarında düşmana karşı taarruza geçti. 24 Ağustos’ta Mangal Dağı Yunanların eline geçti. 26 Ağustos’ta da Türbe Tepe Yunanların eline geçmiş ve cephenin yarılma tehlikesi belirmişti. Bu gelişme üzerine 26-27 Ağustos’ta Mustafa Kemal, Milli Savunma Bakanlığı’na Meclis’in ve hükümetin ilk aşama olarak Keskin’e, zorunluluk halinde ise Kayseri’ye nakli için emir vermiş, ancak Yunan taarruzunun kırılması üzerine, 27 Ağustos’ta bu emrin uygulanması durdurulmuştu.
28 Ağustos’ta savaş çok kanlı bir biçimde sürmekteydi. Yunanlar, 30 ve 31 Ağustos’ta şiddetli ve başarılı saldırılarda bulundular. 31 Ağustos’ta Yunanlar, Çal Dağı’nın batı kısmını ele geçirmiş, Polatlı boşaltılmıştı. 1 Eylül’de Yunanlar, Türk sol kanadına karşı giriştikleri taarruzdan vazgeçerek Türk kuvvetlerinin sağ kanadı ile merkezine saldırdılar. 2 Eylül’de de aynı hareket sürmüş ve Yunanlar, Çal Dağı’nın tamamını ele geçirmişti. Mustafa Kemal Paşa, savaş süresince birkaç kez cepheye gelmiş ve alan savunması anlayışını pekiştiren yeni emirler vermişti.

Türk karşı taarruzu
4-5 Eylül’deki Yunan saldırıları Türk güçlerince durduruldu; 6 ve 8 Eylül’de Türk ordusu, Yunan güçlerine taarruzda bulundu ve bu taarruzların başarılı olması üzerine, 10 Eylül 1921’de Beylikköprü’nün doğusunda genel taarruza geçildi. Bu taarruz çok başarılı olmuş ve Duatepe geri alınmıştı. 11 Eylül’de Yunan güçleri, Sakarya’ya doğru çekilmeye başladı 12 Eylül’de kuzeyde Kartaltepe, güneyde Çal Dağı ve Mangal Dağı Türk kuvvetleri tarafından geri alındı. Bu muharebede Yunan ordusunun taarruz gücü kırılmış ve üçte biri yok edilmişti. Sakarya Muharebesi, Yunan ordusu ile Yunan milletinin zafere olan inançlarını yok eden bir savaş oldu. 13 Eylül 1921 tarihinde Sakarya Nehri’nin doğusunda düşman ordusundan hiçbir eser kalmamıştı. Yunan güçleri, Eskişehir- Afyon doğusu hattında savunmaya çekildiler ve 26 Ağustos 1922’ye yani Türklerin Büyük Taarruzu’na değin bu hatta kaldılar.

Aralıksız 22 gün...
Bu muharebede Mustafa Kemal, şu savaş stratejisini uygulamıştı: (Mustafa Kemal’in kendi sözleriyle) “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça terk olunamaz. Onun için küçük büyük her birlik bulunduğu mevziden atılabilir. Fakat küçük büyük her birlik, ilk durabildiği noktada tekrar düşmana karşı cephe teşkil edip muharebeye devam eder. Yanındaki birliğin çekilmeye mecbur olduğunu gören birlikler, ona tabi olamaz. Bulunduğu mevzide nihayete kadar sebat ve mukavemete mecburdur.”
22 gün ve 22 gece aralıksız süren Sakarya Meydan Muharebesi, Mustafa Kemal’in uyguladığı yeni savaş stratejisiyle Türk tarihine şanlı bir zafer olarak geçmiştir!

Doç. Dr. HÜNER TUNCER