Cumhuriyet ve demokrasi
Mehmet Şakir Örs
Son Köşe Yazıları

Cumhuriyet ve demokrasi

28.10.2025 04:00
Güncellenme:
Takip Et:

29 Ekim Cumhuriyet Bayramı’nın her zaman farklı bir yeri vardır ulusal bayramlarımız arasında. İnsanımız, yurttaşımız, her daim Cumhuriyet bayramı kutlamalarına ayrı bir önem verir; bayramlar içinde onu apayrı bir yere koyar.

29 Ekim 1923, bundan tam 102 yıl önce, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu gündür. Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde başarıya ulaşan Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın ardından; işgal edilmek istenen bir ülkenin küllerinden yeniden doğuşu, yok edilmek istenen bir halkın yeniden ayağa kalkışıdır. Sözün özü, kurtuluşun ve kuruluşun bayramıdır. İşte bütün bu özellikleri, Cumhuriyet Bayramı’nı “başat bayram” haline getirir. Ülkenin dört bir yanında büyük coşkuyla kutlanır Cumhuriyet Bayramları.

BİRLİKTE SAVUNMAK

Demokrasi, Cumhuriyetle birlikte düşünülmesi ve birlikte anılması gereken çoğulcu, halkçı yönetsel sistemdir, anlayıştır. Her ikisi de birbirini bütünler ve tamamlar.

Günümüzün çağdaş dünyasında, bu bütünlüğü birlikte savunmak ve hayata geçirmek gerektiğini düşünüyoruz. Bunun için de özellikle ülkemizde ilerici, yurtsever ve Aydınlanmadan-çağdaşlıktan-laiklikten yana tüm çevreler, yurttaşlar ortaklaşmalıdır.

Cumhuriyetin kuruluş değerleri ve demokrasinin evrensel ilkeleri ortak paydamızdır, daha doğrusu ortak paydamız olmalıdır. Bize göre; bu ortak paydada buluşabilen tüm çevreler, Cumhuriyetten ve demokrasiden yana olan tüm yurttaşlar; Cumhuriyetin ikinci yüzyılını çağdaş ve demokratik bir ortamda yaşayabilmeyi, önlerine temel hedef olarak koymalıdırlar.

SİSTEM VE DÜZEN SORUNU

Bugün ülkemizin en temel ve ivedi sorunu, var olan yönetim sisteminde düğümlenmektedir.

Getirilen tartışmalı sistemle, Cumhuriyetin temel değerleri örselenmiş ve ülkenin toplumsal genleri ile oynanmıştır. Öncelikle bu alanlarda sağaltım ve yeniden yapılandırma, toplumsal ve siyasal muhalefetin büyük buluşmasının ön adımları olabilir, olmalıdır. Doğrusu biz de böyle olmasını içtenlikle diliyor ve bekliyoruz.

Bu bağlamda, başta ana muhalefet CHP olmak üzere muhalefet partilerinin ve çevrelerinin önümüzdeki süreçle ilgili hazırlıklarını/çalışmalarını doğrusu çok önemsiyoruz. Farklı toplumsal kesimlerin ve muhalif çevrelerin temsilcilerinin işbirliği yaparak, bu çalışmalara katkı koyup destek vermeleri gerektiğini düşünüyoruz.

PARLAMENTER SİSTEM

Günümüzde toplumsal ve siyasal muhalefetin ortak paydası, iyileştirilmiş ve güçlendirilmiş parlamenter yönetsel sistem ve özgürlükçü çağdaş bir demokrasidir. Bu hedef etrafında en geniş kesimlerin iş ve güç birliği sağlanabilir. Cumhuriyet ve demokrasi değerleriyle örtüşen, çağdaş demokratik parlamenter sistemi hedefleyen bir program, muhalefet güçlerinin işbirliğiyle oluşturulup hayata geçirilebilir.

Bu program, öncelikle Cumhuriyeti tüm kurumlarıyla ve demokrasiyi tüm kurallarıyla yeniden inşa etmeyi amaçlamalıdır. Ülkenin ve halkın can alıcı sorunlarına çözümler getirmelidir. Bir başka temel mesele, ülkenin bozulan ekonomik ve sosyal dengelerinin halkçı bir anlayışla yeniden oluşturulmasıdır.

İKİNCİ YÜZYIL TEZLERİ

Son yıllarda ülkenin sınıfsal ve toplumsal ilişkilerinde, dar gelirli ve yoksul kesimler aleyhine büyük bozulmalar meydana gelmiştir. Gelir dağılımı adaletsizliği artmış, ekonomik ve sosyal sorunlar tırmanmıştır.

Siyasal muhalefet, “İkinci yüzyıl tezleri” bağlamında, bu sorunların çözümünü de gündemine almalıdır. Bu da ancak “sosyal devlet ve demokrasi” odaklı kamucu bir yaklaşımla mümkün olacaktır. Bu yaklaşım, aynı zamanda, Cumhuriyetin bütüncül “İkinci yüzyıl tezleri”nin önemli bir ayağı ve temel dayanağı olmalıdır.

Çağdaş ve demokratik Türkiye’nin yeniden inşası, en geniş muhalefet kesimlerinin Cumhuriyetin ikinci yüzyılı için temel hedefi olarak düşünülmelidir. İşte önerdiğimiz “İkinci yüzyıl tezleri”, bu büyük düşünsel ve eylemsel seferberliğin manifestosu olarak değerlendirilebilir. Bu önemli yıldönümünde, Cumhuriyetimizin 102. yaşını umutla, coşkuyla ve ülkemiz adına yeni beklentilerle karşılıyoruz. Dostlarımızın, okurlarımızın ve tüm halkımızın Cumhuriyet Bayramı’nı, en içten duygu ve düşüncelerle yürekten kutluyoruz.

Yazarın Son Yazıları

Tarım SOS veriyor!

Ülkemizin ekonomik-sosyal yaşamında yaşanan olumsuzluklardan en çok etkilenen kesimlerin başında tarım kesimi geliyor. Bu olumsuzluklar kırsaldan kente, üreticiden tüketiciye uzanarak gıda zincirinin tüm halkalarını kapsıyor.

Devamını Oku
12.12.2025
Emeğin asgarileşmesi

Ülkemizin kendine özgü ekonomi-politiği bağlamında; yılın son günlerinde çalışanları ve emeklileri maaş artış beklentisi sarar.

Devamını Oku
09.12.2025
Egeliler ‘Hadi gari’ diyor!

Ege ve Egeli ile özdeşleşmiş bir ifade vardır. Egeliler günlük yaşamda çok sık “Hadi gari” sözcüklerini kullanırlar. Bu ifade, içinde bulunulan duruma göre bazen bir hayret ifadesidir bazen de bir hareketlenme çağrısıdır.

Devamını Oku
05.12.2025
Halkın bütçesi

Bütçe görüşmeleri ve tartışmaları, ekonomi-politik değerlendirmeler açısından büyük önem taşır.

Devamını Oku
02.12.2025
CHP kurultayı ve Ege

Cumhuriyetin kurucu ve ülkemizin birinci partisi Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) 39. olağan kurultayı, bugün Ankara’da toplanıyor. 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde neredeyse bütün Batı Anadolu’yu CHP kırmızısına boyayan Egeli seçmenlerle CHP arasında çok köklü ve güçlü bağlar var.

Devamını Oku
28.11.2025
Umut ve direniş kurultayı

Günlerdir İBB iddianamesini ve CHP’ye yönelik yargısal kuşatmayı tartışıyoruz.

Devamını Oku
25.11.2025
Ekolojik yaşam savunucuları

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP30) Brezilya Belem’de çalışmalarını sürdürürken ülkemizin ekolojik yaşam savunucuları da alanlara çıkıyorlar.

Devamını Oku
21.11.2025
Umudu örgütlemek ve büyütmek

Küresel kapitalizmin neden olduğu ve otoriter siyaset anlayışlarının daha da ağırlaştırdığı iktisadi ve siyasal bunalımlar, bütün dünyada katmerlenerek devam ediyor.

Devamını Oku
18.11.2025
Asfalyalar atmasın!

Kış mevsimi kendini hissettirmeye başladı. Kış mevsiminin oldukça zor ve zorlu koşulları var. Öncelikle ısınma ve giyinme giderleri dar gelirli ailelerin belini büküyor. İçinde bulunduğumuz koşullarda elektrikle ısınmaya çalışmak, aile bütçeleri açısından başlı başına bir yıkım haline geliyor.

Devamını Oku
14.11.2025
Küresel adaletsizlik ve otoriterlik

Emperyalizme karşı duruşun ve mücadelenin simgesi, Kurtuluş Savaşı’nın önderi Mustafa Kemal Atatürk’ü; vefatının 87. yılında saygıyla andık, anıyoruz.

Devamını Oku
11.11.2025
Yerele darbe!

Bir zamanlar yereli güçlendireceğiz, yereli daha çok yetkilendireceğiz diyerek iktidara gelenler, son dönemde tam tersi işlere yöneliyorlar.

Devamını Oku
07.11.2025
CHP ile uğraşmayı bırakın!

Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün ilk genel başkanı olduğu CHP, Cumhuriyetin kurucu ve ülkemizin birinci partisi.

Devamını Oku
04.11.2025
Doğa ve iklim uyarıyor!

Son dönemde doğa ve iklim koşullarındaki gelişmeler, değişimler günlük hayatımızı derinden etkilemeye başladı. Deprem tehlikesi ve iklim krizi artık hepimizi daha çok ilgilendiriyor. İzmir ve Ege Bölgesi de bütün bu gelişmelerden alabildiğine etkileniyor.

Devamını Oku
31.10.2025
Cumhuriyet ve demokrasi

Demokrasi, Cumhuriyetle birlikte düşünülmesi ve birlikte anılması gereken çoğulcu, halkçı yönetsel sistemdir, anlayıştır. Her ikisi de birbirini bütünler ve tamamlar.

Devamını Oku
28.10.2025
Ege’nin Cumhuriyet sevdası

Yeni bir Cumhuriyet bayramı kutlaması daha yaklaşıyor. Başta Ege ve Egeliler olmak üzere bütün halkımız, Cumhuriyetin 102. yaşını coşkuyla kutlamaya hazırlanıyor.

Devamını Oku
24.10.2025
‘Asgari’ hayatlar

Yıl sonu yaklaşırken çalışanların ve emeklilerin büyük çoğunluğunu yeni yıl maaş artışlarının telaşı sarar.

Devamını Oku
21.10.2025
Tarım ve gıda, temel sorun

Dün 16 Ekim Dünya Gıda Günü’ydü. Bu anlamlı gün nedeniyle uzmanlar ve ilgili kuruluşlar konuyla ilgili açıklamalar yaptılar.

Devamını Oku
17.10.2025
‘Metal fırtına’

Türkiye’nin emek tarihinde metal emekçilerinin çok ayrı bir yeri vardır.

Devamını Oku
14.10.2025
CHP’de il kongrelerinden olağan kurultaya

Türkiye’nin kurucu-ülkenin 1. partisi Cumhuriyet Halk Partisi, kongreler ve kurultay sürecini yaşıyor. Önce mahalle delegelerinin seçimi ile başlayan süreç, ilçe kongreleri ile devam etti. Şimdi sırada il kongreleri var.

Devamını Oku
10.10.2025
Halk siyaseti

TBMM’nin açılışı sonrasında ortaya çıkan fotoğraflar, siyaset çevrelerinde tartışılmaya devam ediyor.

Devamını Oku
07.10.2025
Halk silkeleniyor!

İktidarın muhalif belediyeleri yönetsel açıdan kuşatması ve mali olarak silkelemesinin faturası doğrudan halka çıkıyor. Muhalif belediye başkanlarınca yönetilen kentlerde yaşayanlar, bu silkelemelerden alabildiğine etkileniyorlar.

Devamını Oku
03.10.2025
Derin yoksulluk

Ülkemizde büyük çoğunluğun temel gündemini ekonomik sorunlar oluşturuyor.

Devamını Oku
30.09.2025
Toprağıma, zeytinime dokunma!

Ege’de çevre sorunları ile birlikte çevre mücadelesi de büyüyor. Özellikle Muğla yöresinde kömür ve maden çıkarma amaçlı doğaya müdahaleler sürüyor. Ege’nin simge ağacı zeytin başta olmak üzere tarım ve orman alanları zarar görüyor. Verimli tarım toprakları yok ediliyor.

Devamını Oku
26.09.2025
‘Ev-Genç’liler!

Geçmiş dönemlerde siyasal ve toplumsal alanlarda gençlikten söz edilirken usa önce “Dev-Genç” gelirdi.

Devamını Oku
23.09.2025
Üreticiye darbe üstüne darbe!

İçinde bulunduğumuz aylar, Ege’nin tarım kesiminde hasat dönemidir.

Devamını Oku
19.09.2025
Siyasal direniş

Ülke ve halk olarak çok ilginç günlerden geçiyoruz.

Devamını Oku
16.09.2025
İktidar, İzmir’e kör ve sağır!

Ülkemiz genel anlamda zor ve zorlu bir dönemden geçiyor. Başta siyasal ve toplumsal gerginlikler olmak üzere, pek çok sorun halkı olumsuz etkiliyor. Ekonomik-sosyal sorunların dayanılmaz ağırlığı, yurttaş çoğunluğunun günlük yaşamını adeta bir cendereye dönüştürüyor.

Devamını Oku
12.09.2025
Yeniden kurtuluş ve kuruluş

Bugün 9 Eylül İzmir’in kurtuluş günü

Devamını Oku
09.09.2025
‘Uçun kuşlar uçun İzmir’e doğru...’

Güz döneminin başlangıcı olan eylül ayını doğrusu çok severiz. Yaz aylarının aşırı sıcağından, rehavetinden, tatil havasından çıkışı ifade eder.

Devamını Oku
05.09.2025
Barış arayışı ve mücadelesi

30 Ağustos Ulusal Bağımsızlık Günü ile 1 Eylül Dünya Barış Günü’nü ardı ardına kutladık. Ulusal Kurtuluş Savaşı ile bağımsızlığını kazanmış ve Cumhuriyeti kurmuş bir ülkenin yurttaşları olarak ulusal bağımsızlık ve barış günlerini birlikte kutluyor ve ortaklaşa sahipleniyoruz.

Devamını Oku
02.09.2025
İzmir Fuarı, Cumhuriyetin halk okuluydu

İşte yine İzmir’in “fuar günleri” geldi. Bizler, İzmirliler olarak bir İzmir Enternasyonal Fuarı’na (İEF) daha ulaşmanın sevincini yaşıyoruz.

Devamını Oku
29.08.2025
‘Daima Demokrasi’

Dünyada otoriter liderler arttıkça ve otoriterlik tırmandıkça, demokrasinin değeri-önemi daha iyi anlaşılıyor.

Devamını Oku
26.08.2025
Aydın’da yeni dönem

Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu’nun CHP’den istifa edip iktidar partisine geçmesinin yankıları sürüyor.

Devamını Oku
22.08.2025
Emek vurgunu!

Ülkemizde emeğiyle, alın teriyle geçinmek zorunda olan geniş toplumsal kesimler, en zor ve zorlu dönemi yaşıyorlar.

Devamını Oku
19.08.2025
‘Üzüm bizim canımız...’

‘Üzüm bizim canımız...’

Devamını Oku
15.08.2025
CHP'de örgütsel yenilenme

Cumhuriyet Halk Partisi’nde (CHP) kongreler-kurultay süreci başlıyor.

Devamını Oku
12.08.2025
CHP, Ege’de yeni döneme hazırlanıyor

CHP, Ege’de yeni döneme hazırlanıyor

Devamını Oku
08.08.2025
Mağduristan!

Bu iktidar döneminde, toplumda geniş kapsamlı mağduriyetler oluştu ve çok sayıda mağdur yaratıldı. Türkiye bir bakıma mağdurlar ülkesi oldu ve adeta “Mağduristan”a dönüştü! Üstelik son yıllarda mağduriyetler ve mağdurlar daha da artıyor.

Devamını Oku
05.08.2025
‘Susuz Yaz’

‘Susuz Yaz’

Devamını Oku
01.08.2025
Emekçinin, emeklinin çığlığı!

Ülkemizde ekonomik ve sosyal koşullar giderek ağırlaşıyor. Emekçiler ve emekliler için yaşam her geçen gün daha da çekilmez hale geliyor. Dar gelirli ve yoksul yurttaşlar, hayatın zorlukları ile başa çıkmakta zorlanıyorlar.

Devamını Oku
29.07.2025