Cumhuriyetin onuncu yılından
hemen önce doğmuşum. Samsun ve sonrasını da ilkokula başlamadan önce öğrendim.
Aile, komşu ve okul çevrem de öyleydi. Eve her gün “Cumhuriyet” gazetesi
alınırdı. Okumayı-yazmayı evde öğrenip birinci sınıfı sınavla atladım. Okumayı
4.5 yaşımda söktüğümde ilk okuduğum sözcük gazetenin başlığıydı: Cumhuriyet.
O
gazetenin merdivenleri gıcırdayan ahşap yapısının hemen ilerisindeki sokakta
otururduk. Sonra yazıldığım “Birinci İlkokul” da aynı sokaktaydı. Müdür Adil
Bey, “Sen okumayı öğrenmişsin. Şimdi ne okuyorsun?” diye sorduğunda, “Namık
Kemâl’in 'Vatan yahut Silistre' oyununu“ dedim.
Öteki öğretmenin sorusu:
- “Namık Kemâl nerede
gömülü?”
- “Gelibolu doğumluyum; yakınımızda Bolayır’da; Orhan Gazi’nin bize
Rumeli’yi açan oğlu Süleyman Paşa’nınki de orada” dedim.
Başka bir öğretmen:
- “O
oyunda beğenmediğin bir şey var mı?”
- “Var; gönüllü subay İslâm Bey’in kılıcının
kırılması!”
- “Hiç Atatürk heykeli gördün mü?”
- “Evet, Gülhane Parkında.”
Evimizin
tam yanında Bozacı Sinan’ın dükkânı vardı. Sıkça gidiyordum. Camın arkasındaki
bir bardağı görüp altındaki şu yazıyı okumak için: “Atatürk bu bardakla boza
içmiştir.”
FAHRETTİN PAŞA, İBRAHİM TALİ, RIFAT BÖREKÇİ...
10
Kasım sabahı İstanbul Hukukta okuyan küçük teyzem eve erken gelip ağlayarak kendini
yatağa attı. Biz de öyle öğrendik. 16 Kasımda Dolmabahçe Sarayında babamla onun
önünden geçtim. Paşaları kılıçlarını çekmiş, meş’alelerin altında
nöbetteydiler. İzmir’e girmiş olan süvarilerin komutanı Fahrettin Paşa’yı hemen
tanıdım. Eve dönünce haftalarca hep orada gördüğüm koca al bayraklı resmi çizip
durdum.
İlkokulu
bitirip Robert Koleji’nin orta kısmına girdiğimde, sınıf arkadaşım Mahmut Tali
Öngören’in amcası M. Kemâl’le Samsun’a çıkmış olan İbrahim Tali’ydi. Gene sınıf
arkadaşım İsmet Börekçi Ankara Müftüsü Rıfat Börekçi’nin torunuydu. Gene sınıf
arkadaşım Mehmet Baler’in annesiyle babası (Bal Mahmut) Atatürk’ün Avcupa
limanlarına yeni Türkiye’yi tanıtım amacıyla yolladığı sergi gemisinde tanışıp
evlenmişlerdi.
Çocuklarda-kadınlarda ne peçe, ne türban; tümü Avrupa dillerinden
en az birini biliyorlar. SBF’deki öğrencilerimi ilk kadın savaş pilotu Sabiha
Gökçen, Ülkü ve Y. K. Karaosmanoğlu ailesi gibi başka Cumhuriyetçi
ünlülerimizin evlerine götürürdüm. Sabiha Hanım zamanın en gelişmiş savaş
uçağından inince Balkan başkentlerini imrendirmişti.
İNÖNÜ'NÜN SÖZLERİ
1966’da
Fakir Baykurt’la birlikte seçildiğim Türkiye Öğretmenler Sendikasının (TÖS)
merkez Yönetim Kurulunda o zamanki iktidarı eleştiriyorduk. İsmet Paşa beni bu
nedenle evine çağırdı. TÖS konusu bir
yana, bana dedi ki: “Senin ne ilerici annen-baban varmış; adını Türkkaya
koymuşlar. Bizim kuşağın adları hep Ahmet, Mehmet, Mustafa falan olurdu.
Rahmetli babamı kaldırıp seni ‘Türkkaya’ diye takdim etsem, ilk sorusu şu olur:
Bu hangi milletten?”
Adımı kimin koyduğunu orada söylemedim. Oteli, hanı
olmayan Gelibolu’da İçişleri Bakanı Şükrü Kaya, evimize Meclis Başkanı Kazım ve
Ali Hikmet Paşalar ve bir doktorla gelmiş. Genç annemin bana hamile olduğunu
görünce, “oğlan olursa, adını benimkiyle kafiyeli ‘Türkkaya’ koyun” demiş.
Bizim
kuşak böyle bir ortama doğdu, o ortamda yaşadı. Yabancı ülkede öğrenciliğimde
oraların en büyük yayın organlarında ulusal günlerimiz üstüne yazılarımı
bastırırdım. Biz Atatürk'süz bir dünya, onsuz bir yaşam, ondan etkilenmemiş bir
üreticilik düşünemeyiz. Bizlerin en büyük ödülü budur.
