Soğuk Savaş sonrası Avrupa, “ilelebet barışa” kendini inandırmış görünüyordu. Rusya’nın Kırım’ı ilhakı konforlarını bozdu. NATO, 1949’da Sovyet tehdidine karşı, Avrupa ve Kuzey Amerika’yı “birimiz hepimiz için” anlayışıyla savunmak için kurulmuştu. SSCB 1991’de çökünce Avrupa’da “NATO’ya ne gerek var?” tartışmaları başladı. Savunma bütçeleri yük olarak görüldü. Üstelik NATO’nun genişleme politikası sorunsuz ilerliyordu. Demek ki Rusya ehlileşebilirdi!

Rusya için durum farklı. SSCB dağıldığında 16 üyesi olan NATO, bugün 30 üyeli. Bu bile 1997’de NATO’yla Rusya’nın imzaladığı ve “birbirlerini hasım görmediklerini” kayda alan Paris Şartı’nın, karşılıklı güveni sağlayamadığının, Rusya aleyhine işlediğinin göstergesi. Rusya’ya göre, NATO’nun Doğu Avrupa’daki genişlemesi öncelikli milli güvenlik ve beka tehdididir. 

PUTİN’İN GÖZÜYLE DURUM

Rusya lideri Putin, NATO’nun genişlemesini kara deftere kaydedip “milli gücünü geliştirmeye” öncelik verdi. NATO’nun genişleme ısrarı, Gürcistan ve Ukrayna’ya dayanınca Rusya, sessiz kalmayacağını 2008’de Gürcistan’da gösterdi. 2014’te Kırım’ı topraklarına kattı. NATO açısından tehdit mertebesine yeniden yükseldi. Rusya ve Çin’in 2014’te imzaladıkları uzun vadeli enerji ve stratejik işbirliği anlaşmasının eşzamanlı olması tesadüf değildi. Batıdan gelebilecek yaptırımlara karşı Çin güçlü ve sürdürülebilir bir pazar. Rusya’nın 2015’te Suriye’de kuvvet kullanmaya başladığını hatırlarsak artık Putin’in Rusya’yı yeterli güçte gördüğünü anlarız. Bu nedenle Ukrayna’daki kriz, Rusya’nın on yıllara dayanan “milli güç geliştirme” ve “güvenlik ortamını şekillendirilme” çabalarının ulaştığı özgüvenle birlikte değerlendirilmelidir.

YIĞINAĞIN ANLAMI

Ukrayna’nın Donbass bölgesindeki ayrılıkçılar, halkın Rusya’ya kültürel ve siyasal yakınlığı, Putin hesabına “yumuşak güç” olarak kaydedilmelidir. Askeri açıdan ise Ukrayna sınırında sayıları 100 bini aşan Rus yığınağı, zırhlı birliklerden oluşmaktadır. Bu, 100 kadar tabur görev kuvveti eder ki ayrılıkçılarla birlikte Donbass’a yeter de artar bile. Yığınağın Rusya’nın iç ve doğu bölgelerinde konuşlu birliklerden gelmesi hayra alamet değildir. Belarus’a yerleştirilen Rus savaş uçakları ve hava savunma sistemleri ise Ukrayna’yı iki cephede savunmaya zorlamaktır. Bu yığınak; gözdağı, cari eğitim ve tatbikatla gerekçelendirilemez. 

ETKİSİ BÜYÜK OLUR

Putin’in ikna edici siyasi hedefleri olmalıdır. Kırım yarımadası ve Rus anakarası arasında karadan bağlantı yoktur. Yolu da Donbass’tan geçmektedir. Üstelik Ukrayna Deniz Kuvvetleri, Azak Denizi’nde Rusya’ya ayak bağıdır. Donbass bölgesi kontrol edilirse Kırım rahatlar. Azak Denizi’nde hâkimiyet kurarak Karadeniz’de deniz gücünü tahkim etmesi de mümkündür. Üstelik ABD ve NATO kararsız kalırsa ABD ve NATO’ya güvenin dibe vurması, Putin için büyük kazançtır. Bu durumda Rusya, Ukrayna doğusunda en azından kendine müzahir yapı kurulmadan askerlerini kışlaya çeker mi?

Rusya’nın sert ve yumuşak gücün tüm parametrelerini kullandığı adımları, sadece Ukrayna değil dünya ölçeğinde değişimlere gebedir. 

ALİ ER / EMEKLİ TUĞGENERAL