İran’dan çıkan savaş dersleri
Barış Terkoğlu
Son Köşe Yazıları

İran’dan çıkan savaş dersleri

19.06.2025 04:00
Güncellenme:
Takip Et:

“Savaş politikanın başka araçlarla sürdürülmesidir” diyor general Clausewitz.

Elde çubuk. Arkada harita. Füzeler, uçaklar, bombalar konuşuluyor. Oysa savaş, politikanın en yoğun halidir. Mızrağın, namlunun ucundaki hedef siyasidir. Yenen de yenilen de ölen de öldüren de siyasal seçimlerdir.

İsrail’in İran’a saldırısının haftası dolmak üzere. Nasıl biter bilmiyoruz. Ancak şimdiden gösterdiği politik sonuçlar var:

- Bugün İsrail’den kalkan bir uçak, uzun bir yolculuğun ardından İran’ı vuruyor. Çok değil, 7 ay önce, bu yolculuk sırasında Suriye’de sirenler çalacak, Esad’ın hava savunma sistemleri İsrail uçaklarını hedef almaya çalışacaktı. Suriye’deki rejim değişikliği açıkça İsrail’in İran’a saldırısını kolaylaştırdı. HTŞ lideri Şara, sadece iki hafta önce, Jewis Journal röportajıyla İsrail’e “Hiçbir ulus, gökyüzü korkuyla dolu olduğunda refaha kavuşamaz, gerçek şu ki ortak düşmanlarımız var” sözleriyle seslenmişti. 7 ayda Suriye’nin düşmanı İsrail iken İran yapıldı.

- Saddam rejiminin devrilmesi Ortadoğu’da açık bir İran hegemonyası yaratmıştı. Yemen’den Irak’a, Suriye’den Lübnan’a hatta Filistin direnişinin hamiliğine kada, İsrail’in karşısında sınırlarının dışına taşmış bir İran vardı. İsrail saldırısı; hegemon İran’ın yerini, varoluş mücadelesi veren İran’ın aldığını gösterdi.

- Arap-İslam nüfuslu ülkelerin iktidarlarının ne yapacağı sorulsa, tahmin ediyorum herkes “kınama” derdi. Trump’ın yeniden İsrail’le “barış içinde bir arada yaşama” çizgisine çektiği Arap-İslam liderlerinden anlamlı bir itiraz gelmedi. Aksine İran’ın düşüşüne rıza gösterecekleri anlaşıldı.

'KÜRT KARTI' MASADA

- Irak ve Suriye’den sonra İran’daki rejim değişikliğinde de Kürt kartının masada olduğu görüldü. İran KDP’si, Komala, PAK ve PJAK; İsrail’in saldırılarının İran’da rejim değişikliği için fırsat yarattığı konusunda hemfikir oldu.

- Türkiye’deki çözüm sürecinin sebebinin Suriye olduğunu hepimiz biliyorduk. Sonucunun İran olduğunu yaşayarak öğrenmiş olduk. Kandil’deki Cemil Bayık’ın 6 sene önceki sözleri aklımıza geldi: “ABD; Türkiye’yi, Irak’ı, Kürtleri yanına almaya ve İran’a karşı konumlandırmaya çalışıyor. Fakat burada PKK engeli ortaya çıkıyor. (...) Bunu görüyor, bu engeli ortadan kaldırmak istiyor.”

- AKP hükümeti, Gazze’de Hamas ile verdiği yan yana görüntüyü İran ile vermedi. İsrail’i kınamakla birlikte, İran ile aynı cephede olmaktan kaçındı. Erdoğan’ın dış politikasının üzerindeki Trump belirleyiciliği kendisini net olarak gösterdi.

- Trump, İran ile 60 gün müzakere edip istediği çizgiye çekmeyi savunuyordu. Olmadı. 61. günde İsrail vurdu. Kimilerine sorarsanız, Tahran’a düşen füzeler Trump ile Netanyahu’yu karşı karşıya getirecekti. Aksi oldu. ABD’nin İsrail’i koşulsuz şartsız savunma politikasına yüzde yüz bağlı olduğu görüldü.

- İsrail’in Gazze operasyonu uzadıkça Batı başkentlerinde İsrail’e karşı sesler yükselmeye başlamıştı. “İsrail nasıl dizginlenir” sorusu hem kamuoyunda hem siyasi merkezlerde konuşuluyordu. Tahran saldırısı hepsini bitirdi. Alman Başbakanı Merz, “İsrail hepimiz için bu kirli işi üstlenmiş durumda” diyerek kader birliğini tanımladı.

İSRAİL ARTIK KOMŞUMUZ

- Perşembe akşamı, iyi bir haber okuyucusu, İsrail’in İran’ı vurmak üzere olduğunu görürdü. Öyle ya, ABD’nin Irak Elçiliği’ni tahliye ettiği basına düşmüştü. Buna rağmen, garip şekilde, İran adeta apansız yakalandı. Genelkurmay başkanından Devrim Muhafızları komutanına kadar pek çok kritik isim aynı saatlerde öldürüldü. İsrail’in İran’ın içine hava aracı tesisleri kuracak kadar girmesine bakarsanız, İran önce istihbaratta kaybetti. Öte yandan hava savunma sistemlerinin yetersizliği de görüldü. Buna karşın İsrail adına da “Delinmez” denen Demir Kubbe de ABD desteğine rağmen delindi.

- Siyasal İslamcı cenahta, İran’la mezhep karşıtlığının İsrail düşmanlığından daha güçlü olduğunu gördük. Gazze meselesi bile, İran karşıtlığı söz konusu olunca, geri plana atıldı.

- Rusya, Ukrayna savaşı ile eşzamanlı olarak Ortadoğu’da alan kaybetmeye başladı. Esad’ın düşüşü aynı zamanda Rusya’nın çekilişinin sonucuydu. İsrail’in İran saldırısı Rusya’nın Ortadoğu’daki etkisinin nasıl zayıfladığını da gösterdi.

- Acı bir gerçek var ki İsrail Türkiye için artık “uzaktaki düşman” değil. Türkiye ile İsrail artık resmen sınır komşusu. Suriye’ye ordusuyla yerleşmiş İsrail, İran’da da Türkiye sınırının birkaç kilometre ötesini vurdu. Bahçeli’nin “kuşatılma” tezi, sınırdan bakınca görünen haritayı özetliyor sadece.

- Ülkeler silahlar, uçaklar, bombalar üretebilirler. Ancak en büyük savunma güvencesi, rejimlerin kendi halklarına verdiği refah ve huzurdur. İran’ın, nereden hedef alındığına bakılırsa, en büyük savunma açığının içeride olduğu görüldü.

KURULUŞ SENEDİNE SAHİP ÇIKMAK

Sonuç olarak...

Saldırıdan Türkiye’nin alması gereken acil dersler var. Bir yandan Trump, bir yandan Putin, bir yandan Netanyahu, 20. yüzyılın sınırlarını yeniden tanımlamayı öneriyor. Bu saldırı; kapımızdaki tehlikeye karşı, Türkiye’nin varoluşunun garantisi olan Lozan’dan Montrö’ye kadar anlaşmalara neden sarılması gerektiğini gösterdi. Atatürk, hem Batı’da hem Doğu’da kurduğu paktlarla Türkiye’yi yaklaşan savaş belasından uzak tutmuştu. Saldırı; dünyada düşmanları azaltan stratejinin neden önemli olduğunu gösterdi. Elbette toplumun iç huzurunun önemini de...

Savaş, silahla uygulanan politikanın, kendisini kabul ettirdiği yerde sonlanır. Zafer ise karşı tarafın iradesinin teslim alındığı noktada gerçekleşir. Sonu gelmese de bir haftanın politik sonuçlarını okuyabiliyoruz.

Çoğu zaman “Bitti” diye ilan ederler. Oysa politika nihayete ermedikçe “Bitti” denilen yerde yeni bir savaşın yığınağı başlar.

Yazarın Son Yazıları

Ya su kirliyse?

Değişmez görünen gerçekten kaçmak yerine dokunmaya karar verdiğimizde, ona şekil verebildiğimizi de görürüz.

Devamını Oku
04.12.2025
200 günlük burun sürtme davası

Burnumuzla sadece nefes alsaydık en çok kötü kokuların sahipleri mutlu olurdu.

Devamını Oku
01.12.2025
Bir garip ölüm hikâyesi

Yaşamda birikmiş servet, bazen ölümün üzerinde perde olur.

Devamını Oku
27.11.2025
‘Kurucu önderlik’ ve kurucu irade

Küçük niyetler büyük sözlerin arkasına gizlenir.

Devamını Oku
24.11.2025
Yaşamından renkleri çalınan kadın

Koca çınardan nimetini esirgeyen toprak yokluğunu önce çimende gösterir

Devamını Oku
20.11.2025
38 çocuğun duyulmayan çığlığı

Adalet davası uzaktaki bir çığlığı duymakla başlar.

Devamını Oku
17.11.2025
CHP’yi ‘gayrımeşrulaştırma’ operasyonu

Doğa insana kendi sınırlarını çizeceği imkanı sunarken cömerttir.

Devamını Oku
13.11.2025
Eğitimsiz okullar bakanlığı

İnsan ancak eğitilirse özgür olur.

Devamını Oku
10.11.2025
Aman çocuklar duymasın!

Bakmayın gazetecilik yaptığıma.

Devamını Oku
06.11.2025
‘Pardon’ diyen karar

Bir kez olursa hata, iki kez olursa yanlış, tekrar olursa kasıt denir.

Devamını Oku
03.11.2025
Bakanlıktaki ‘koruma kalkanı’

Çoğu zaman sözün çıktığı yere bakarız.

Devamını Oku
30.10.2025
Aranan casus sonunda bulundu!

O kadar çok söz söyleriz ki bazen gerçek kalabalıkta kaybolur.

Devamını Oku
27.10.2025
Boğaziçi’ni nasıl çökerttiler?

Kime söylendiği belirsizse en ağır sözler bile havada kalır. En son Yargıtay başkanı konuştu.

Devamını Oku
23.10.2025
‘PKK yasası’na neden karşıyım

Kapıyı açan anahtar değil, kilidinin bilgisidir.

Devamını Oku
20.10.2025
Öcalan serbest bırakılacak mı

Sözcükler her zaman anlatmak için kullanılmaz.

Devamını Oku
16.10.2025
Apo ve Bahçeli’nin susturduğu asker

Çıkarlar suç ortaklıklarının kaynağıdır.

Devamını Oku
13.10.2025
‘Fatihli Müslümanlar’ rahatsız

“Bizi cehennemle korkutuyorlar ki dünyada onlara boyun eğelim.”

Devamını Oku
09.10.2025
Çocuk tecavüzünde çocuğu yargılayanlar

Çelişki dünyanın kendisinde sanırız, oysa ona sebep olan da insandır.

Devamını Oku
06.10.2025
Tarihin arka duruşması

Eğip bükersin, sarar paketlersin. Her şeye rağmen gerçek olduğu yerde durmaya devam eder.

Devamını Oku
02.10.2025
İŞKUR’u bile soydular

Kapı içeriden açıldı mı soygun normalleşir.

Devamını Oku
29.09.2025
‘Size miras kaldı’ sürprizinden çıkan örgüt

Koca ağaca bakıp dalındaki eksiği görüyorsan haksız değilsin.

Devamını Oku
25.09.2025
İçeridekilerin aileleri neler yaşıyor

Kendi gülünün dikenini çıkarmak kolaydır. Başkalarının acılarını anlamak ise uğraş ister.

Devamını Oku
22.09.2025
Netanyahu’nun Erdoğan’a salladığı parmak

Tek kişide hastalık dedikleri, milyonlarda ideoloji oluyor.

Devamını Oku
18.09.2025
Dananın kuyruğu kopacak derken...

Siz bu yazıyı okurken belki bütün kelimeleri eskimiş olacak.

Devamını Oku
15.09.2025
Erdoğan’ın CHP planı

Sen ardına dönüp bakmazken geçmiş bir gölge gibi seninle birlikte yürüyor.

Devamını Oku
11.09.2025
İBB operasyonunu başlatan AKP’li

Adli yıl açılışında İstanbul cumhuriyet başsavcısı gazetecilerle buluştu. İlginç bir ifade kullandı: “İBB operasyonunu ilk öğrenen kişi Murat Kapki oldu. Nasıl olduğunu bilmiyoruz. O, malları kaçırmaya başlayınca biz de harekete geçtik.”

Devamını Oku
08.09.2025
‘Terörsüz Türkiye’nin kabağı

Dünya değişiyor ama senin çektiğin çile hep aynı kalıyor.

Devamını Oku
04.09.2025
Başörtüsünü çıkaran Fethullahçı

İnsanın çektiği çilelerin sonucu tecrübeleridir.

Devamını Oku
01.09.2025
Topuk kırıldıktan sonra

O çok bildiğimiz gerçekleri her şey görünür olduktan sonra anlatmayı ne kadar çok severiz.

Devamını Oku
14.08.2025
TikTokçu hacı paşa devri

Yükselme kuralını kaybedince yukarıyla aşağı bir olur.

Devamını Oku
11.08.2025
Erdoğan’ın kimliği bile satılık

Hırsızın peşinden koşuyoruz da ya içeride kapıyı açan varsa?

Devamını Oku
07.08.2025
Şehit askerlerin tahlilleri ne söylüyor

Milletler yaşamdan öğrendikçe gelişir. Çöküş dönemlerinde ise ancak ölüm öğreticidir.

Devamını Oku
04.08.2025
Askerler kayıp 5 milyarın peşinde

Sana verirken yokluğu gösterenler, senin olan varlığı harcarken har vuruyor harman savuruyor.

Devamını Oku
31.07.2025
Koca savcılığın dokunmadığı patronlar

Dünya, Sezen Aksu şarkısındaki gibi: Masum değiliz, hiçbirimiz.

Devamını Oku
28.07.2025
Zengin itirafçı olur kurtulur olan garibana olur

Bazen fısıltıyı duyuyorsun. Bazen de çığlığı duyma istiyorlar.

Devamını Oku
24.07.2025
Davutoğlu partisindeki istifalara ne dedi?

Aslında benim sorum yeni çıkan o kitapla ilgiliydi...

Devamını Oku
21.07.2025
Öcalan, Ramazan, Altaylı

Memlekette “süreç bayramı” var. Gelgelelim “hukuk ve özgürlük bayramı” yok.

Devamını Oku
17.07.2025
Domates, biber, patlıcan!

“Demokrat adam”, “demokrat bulmadığı” adama “Ya demokrat ol ya döverim” demiş.

Devamını Oku
14.07.2025
Herkesi başka tartan kantar

Aynı kantar seni başka onu başka tartıyor...

Devamını Oku
10.07.2025
Söyleyin Timur haksız mı? 

Kimin haklı olduğunu söz belirler sanırsın, oysa hak çoğu zaman güç ile dağıtılır. Size bu satırları gazeteci arkadaşım Timur Soykan hakkındaki mahkeme kararını beklerken yazıyorum. 

Devamını Oku
07.07.2025