Olcay Büyüktaş

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) son araştırma raporlarına bakıldığında en büyük iş ve gelir kaybının yaşandığı olaylardan biri olarak yorumlanıyor pandemi... Örneğin ILO Genel Direktörü Guy Ryder, Güney Afrika’da yaptığı bir konuşmada pandemiyi 100 yıllık organizasyon tarihinde en dramatik iş krizi olarak yorumladı. ILO hesaplamalarına göre, geçen yıl boyunca fiilen çalışılan saat sayısına bakıldığında, bu tüm işlerin yüzde  8.8’ini, dünya çapında 255 milyon tam zamanlı iş kaybına dönüştüğünü anlattı.

“Bu veriler küresel GSYİH’nin yaklaşık yüzde 4.4’ü. Bakış açısına göre bu, bu krizin genel etkisinin 2008’de finansal çöküşle bizi vuran krizden dört kat daha büyük olduğu anlamına geliyor” dedikten sonra da daha dikkat çekici bir yorumda bulundu: O korkunç rakama yakından bakıldığında ne görülüyor. İşgücü piyasasını terk ettiler, cesaretleri kırıldı ve iş aramıyorlar. Ve bu çok endişe verici bir marjinalleşme süreci.

DESTEK ŞART

Peki bu süreçten nasıl en az hasarla çıkılabilir. ILO’nun son COVİD-19 raporu bu konuya odaklanmış durumda. “Sosyal güvenlik ve COVID-19: İşçileri korumada hangi önlemler etkili oldu?” raporu, pandemi krizinde ulusal sosyal güvenlik önlemlerini gözden geçiriyor, etkinliklerini analiz ediyor ve sosyal güvenlik sistemlerini iyileştirmede gelecekteki zorlukları tartışıyor. Rapor, Batı Balkanlar ve Doğu Avrupa’daki yedi ülkeyi kapsıyor: Arnavutluk, Bosna Hersek, Moldova, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Ukrayna.

Tüm ülkelerde, sosyal güvenlik politikaları pandemi krizine verilen yanıtın çok önemli bir bölümünü oluşturuyor. Önerileri şöyle özetlemek mümkün:

- Tüm yurttaşların pandemi tedavisi ve testi için sağlık hizmetlerine erişimi sağlanmalı.

- Pandemiden etkilenen işçilere geçici ücret sübvansiyonları sağlanmalı.

- İşi sürdürmek ve çalışanları elde tutmak için bir önlem olarak sosyal güvenlik primlerinin sübvansiyonuna veya ertelenmesine izin verilmeli.

- İşyerinin kapanması veya zorunlu karantina altında çalışamayacak durumda olan işçilere hastalık yardımı sağlanmalı. Ancak, bu önlem geniş çapta benimsenmemiş.

- İşsizlik yardımları artırılmalı ve daha önce korunmayan işçilere de yardım sağlanmalı. 

- Sosyal yardım yardımları bir defaya mahsus ek ödemelerle artırılmalı ve uygunluk koşulları gevşetilmeli. 

- Asgari emekli maaşları artırılmalı.

Örneğin Sırbistan ve Kuzey Makedonya evrensel karakterde bir defaya mahsus gelir yardımı sağladı. Bazı ülkeler, evde kalan çocuklara bakım sağlamak zorunda kalan işçilere geçici özel çocuk bakım izni verdi.