Geçen haftaya damgasını vuran gündem, hükümeti de sarsan şiddette yapılan yolsuzluk iddiaları oldu.
Kariyer edinmiş, gelir düzeyi iyi, yatırımını yapmış, gelebileceği yere gelmiş kişilerin neden yolsuzluk yaptıklarını anlamakta hep zorluk çekmişizdir. Vali ve bakan olmuşsun. İyi kötü geleceğin garanti. İtibarın var. Neden doymazsın? Çok önemli banka genel müdürü olmuşsun. Herkes sana imreniyor. Sen hayır yapacağım diye başkasından neden seni zor duruma düşürecek bir para alırsın; neden buna tenezzül edersin?
İşte bunun nedenlerini analiz ederken karşımıza hep rant (fahiş kazanç-hak ettiğinden misli misli kazanç) çıkıyor.
İmar planlama rantın anahtarı
Belediyeler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Özelleştirme İdaresi gibi imar planlama yetkisi çok birime dağılmış durumda. Bu yetki dağınıklığı rantın ana kaynağı.
Bir yerin imara açılmasına belediyeler izin vermiyor. Ama Turizm Bakanlığı bu yeri turizm alanı ilan ediyor. Al sana rant…
Bunu sağlamak için aracılar devrede; komisyonlar havada uçuşuyor.
İmara açılması mümkün olmayan yerler Çevre ve Şehircilik Bakanlığı eliyle TOKİ konutları yapılmasını teminen imara açılıyor. Al sana rant… Siyasiler, aracılar devrede; komisyonlar ceplerde.
Emsal büyüsü iştah kabartıyor
Adam ihaleye giriyor. İhaleyi kazandığında emsal 2.5. İhale sonuçlanıyor. Emsal 4’e çıkarılıyor. Bir de ilave AVM inşaatı.
10 dönümlük bir arsada 1.5 emsal artışı 15 bin metrekare ilave kazanç demek.
İnşaatı mevcut emsale göre yapmayıp, ordan burdan binalar genişletiliyor. İskân alındığında bu fazlalıklar görülmüyor. Fiilen artan emsal ve ilave kazanç. Bunu sağlayanlar komisyon alıyor.
Arazi alımında kulağa fısıldamalar
Kamu kurum ve kuruluşlarının ve belediyelerin köprü, kanal, metro ve özellikli bölge oluşturma gibi yatırımları kuşlar tarafından parası olanlara haber veriliyor: “Git buralardan arazi topla!” Şanslı kulağa sahip kişiler bu yerlerde gerçek değeri 1 olan yeri 2’ye alıp bekliyorlar. Denilen yatırımlar ve imar durumları çıkınca bu yerler 1000 oluyor. İşte rant. Kulağa fısıldayanlar bu ranta ortak oluyor. Çünkü bu rant tek kişilik değil.
Kara para aklama
Bir kişi yurtdışında bulunan kara veya gri parasını getirmek istiyor. Bunun için bir şirket buluyor. Bu şirketle proje işbirliği sözleşmesi yapıyor. Bir kısım para avans olarak gönderiliyor. Proje falan ortada yok. Paranın büyük bir kısmı avans olarak gelmiş oluyor. Fakat proje gerçekleştirilmiyor ve sözleşme feshediliyor. Avans iade ediliyor. Ama nereye? Geldiği yere değil. Başka bir ülkedeki bir hesaba. Ama bu geliş ve gidiş paranın yıkanmasını sağlıyor.
Alınan komisyonlar dudak uçurtucu...
Diğer yöntemler de var
Hak etmeyene kredi çıkarma komisyonu, iflas ertelemelerinde dönen dolaplar, döviz indirmeler, sahte faturalar, sorun çözme ve iş takibi nedeniyle alınan paralar ve daha niceleri…
Kazanan kazanıyor. Olan dünyadan bihaber vatandaşa oluyor. Ama o yine de ben yolsuz bahçemden vazgeçmem diyor! Bu durumda alan razı satan razı, bizimkisi sadece yazı olarak kalıyor…
Biz yine de Âşık Veysel’in uyarısını yolsuzluk yapanlara duyuralım:
Şaşma gönül doğru yoldan
Meydan almaz kuru bühtan
Saz çalarlar sarı telden
Yanık gelir ses ıraktan
Ölüm olur dirin olur
Her hususta kârın olur
İki cihan yerin olur
Ayrılmazsan doğru yoldan
Çalış kazan helalinden
Feragat et el malından
Gelip geçen evvelinden
Ne götürmüş azdan çoktan
Sohbet etme kötü ile
Güreş etme katı ile
Gitme hırsın atı ile
Sakın hileden tuzaktan
