Soru:13/5/1972 doğumluyum. İlk defa 1/12/1995 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başladım. 8781 prim gün sayım mevcut. Size SGK’nin internet sayfasında hesaplanan aylık bilgilerimi gönderiyorum. Aylık bağlama oranlarımın nasıl hesaplandığı ve doğru olup olmadığını öğrenmek istiyorum. Derya E.

1/12/1995 olan işe giriş tarihinize göre emeklilik koşullarınız; 20 yıllık sigortalılık süresi, 52 yaş ve 5825 gün olup 20 yıllık sigortalılık süreniz (2015 yılında) ile 5825 prim gün (8781 gün) koşullarınız yerine gelmiş. Ancak doğum tarihinizin 1972 olması nedeniyle 52 olan emeklilik yaş koşulu 13/5/2024 tarihinde yerine gelecek. 

Diğer taraftan, aylık bağlama oranları (ABO) aylık hesaplamalarında kullanılan bir kriter olup, ABO’nun belirlenmesinde sigortalıların yaş (sadece 2000 öncesi gösterge sisteminde) ve prim ödeme gün sayıları dikkate alınmaktadır. Çalışmalarınız 2000 öncesi ve sonrası dönemleri kapsadığı için tarafınıza 2000 öncesi hizmetleriniz için gösterge, 2000 ila 2008/Eylül arası hizmetleriniz için 4447, 2008/Ekim sonrası hizmetleriniz için 5510 sayılı yasayla getirilen aylık bağlama sistemleri kullanılmak üzere 3’lü karma sisteme göre aylık hesaplanacak. 3’lü karma sistemde her bir sistem için o sistemin kurallarına göre ABO hesabı yapılır. 

SGK sisteminde hesaplanan ABO’larınızın; 2000 öncesi için 67.50, 2000 ila 2008/Eylül arası için yüzde 63, 2008/Ekim sonrası yüzde 48,78 şeklinde hesaplandığı anlaşılmakta. Bunların kontrolünü yaptığımızda;

Gösterge sisteminde ABO’nun hesabı; gösterge tablosundan bağlanan aylıklar için taban ABO yüzde 60, üst gösterge tablosundan bağlanan aylıklar için her bir göstergenin taban ABO’su (yüzde 59.9 ile 50 arasında) bulunuyor. Baz oranlar, kadında 50, erkekte 55 yaştan sonraki her tam yaş ile 5000 günden fazla her 240 gün için 1 puan artırılır, 5000 günden eksik her 240 gün için de 1 puan eksiltilir. Bu kural çerçevesinde;

-Göstergenizin üst gösterge tablosundan 3. derecenin 5. kademe karşılığı 13925 olarak tespit edildiği görünüyor. 13925 göstergenin taban ABO’su yüzde 52.5 olup aylık hesap tarihinde 50 yaşından büyük olmadığınız için yaştan artış verilmez. Günden ise 8781-5000=3781/240=15 puan taban ABO’ya ilave edildiğinde 52.5+15 = 67.5 gösterge sistemine göre hesaplanan ABO’nuzdur.

-4447 sayılı kanuna göre ABO hesabı; toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 gününün her 360 günü için yüzde 3.5, sonraki 5400 günün her 360 günü için yüzde 2 ve daha sonraki her 360 gün için yüzde 1.5 oranlarının toplamı alınarak belirleniyor. Bu sistemde hesaplanan ABO’nuz; 8781 olan toplam gün sayınızın ilk 3600 günü için 3600/360=35x3.5 =35, sonraki 8781-3600=5181 gün için 5181/360=14 x 2=28 ve toplamda 35+28=63 olarak tespit edilir.

-5510 sayılı kanuna göre hesaplanan ABO hesabı; toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 olarak uygulanıyor. Bu hesaplamada 360 günden eksik süreler orantılı olarak dikkate alınıyor. Bu sistemde hesaplanan ABO’nuz; 8781/360=24.39 x 2=48.78 olarak tespit edilir. Bu durumda, SGK sisteminde hesaplanan ABO değerleriniz doğru.

GEÇMİŞE YÖNELİK HAK

Soru: 54 yaşındayım ve 2023/Ocak ayında 55 olacağım. Emekli aylığım bağlanacak ancak eski yasaya göre 51 yaşında aylık bağlanması gerekiyordu. 51 yaşından beri de çalışmıyorum, bu yasa emeklilik yaşını 50’ye çekerse geçmişte kalan haklarımı da alabilir miyim? Murat B.

Sigortalılara emekli aylığı bağlanması için kanunda öngörülen aylık bağlanmasına ilişkin yaş, sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısına ilişkin koşullarını yerine getirmelerinin yanı sıra sigortalıların işten ayrılmaları ve aylık talebinde bulunmaları gerekiyor. Dolayısıyla, yapılacak bir yasal düzenleme ile emeklilik yaşının düşürülmesi ve sizin bu yaşı geçmişte doldurmuş olmanız, o tarih itibarıyla tarafınıza aylık bağlanmasını gerektirmez. Diğer bir ifadeyle, emekli aylığının bağlanması talebe bağlı bir hak olup sigortalılar emeklilik talebinde bulunmadıkları sürece taraflarına aylık bağlama işlemi yapılmaz. Ancak, emeklilikte yaşa takılanlarla ilgili yapılacak yasal düzenlemede, pek ihtimal dahilinde olmamakla birlikte, geçmişe yönelik bir hak verilmesi ve talep şartının aranmaması durumlarında söylediğiniz geçerli olabilir.

SORULARINIZ İÇİN 

nergis.simsek@cumhuriyet.com.tr adresine e-posta yollayabilirsiniz.