Soru: Babam SSK emeklisi iken 6/8/2017 tarihinde vefat etti. Babamın ölüm tarihinde bekârdım ve yurtdışında bulunuyordum. Bugüne kadar aylık talebinde bulunmadım ve hiç çalışmadım. 26/3/2019 tarihinde evlendim ve 17/5/2023 tarihinde boşandım. Yetim aylığı talebinde bulunsam aylık bağlanır mı? Bir de babam öldükten sonra evlenmiştim. Çeyiz parası da alabilir miyim? Şule K.
5510 sayılı kanunun;
34. maddesinde ölen ana/ babalarından dolayı kız çocuklarına ölüm aylığı bağlanması; yaş koşulu aranmaksızın, kız çocuğunun evli olmaması, evli olmakla beraber sonradan boşanması veya dul kalması, 5510 sayılı kanun veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaması veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık almaması şartlarına bağlanmıştır.
35. maddesinde, ölüm sigortasından sigortalının hak sahiplerine bağlanacak aylıkların, sigortalının ölüm tarihini veya hak sahibi olma niteliğinin ölüm tarihinden sonra kazanılması halinde, bu niteliğin kazanıldığı tarihi takip eden ay başından itibaren başlatılacağı, aylığın kesilmesine yol açan sebebin ortadan kalkması ile yeniden hak sahibi niteliğinin kazanılması halinde ise 34’üncü maddede belirtilen şartlar saklı kalmak kaydıyla, müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren yeniden aylık bağlanacağı öngörülmüştür.
97. maddesinde, ölüm hallerinde bağlanması gereken ölüm aylıklarının, hakkın kazanıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde istenmeyen kısmının zamanaşımına uğrayacağı belirtilmektedir.
Zamanaşımına uğrayan sürenin tespitinde; sigortalı ve hak sahiplerinin talep tarihinden, hakkın kazanıldığı tarih çıkartılarak 5 yıllık sürenin geçip geçmediğine bakılmakta, geçmesi halinde, talep tarihinden geriye doğru gidilerek 5 yıla kadarki bölümü ödenmektedir.
2025 yılı ağustos ayı içinde ölüm aylığı talebinde bulunmanız halinde; bu tarihten 5 yıl geriye gidildiği zaman, ölüm aylığı başlangıç tarihi olan (babanızın ölüm tarihini takip eden aybaşı) 1/9/2017 ila 26/3/2019 olan evlenme tarihiniz arasında her ne kadar hak sahibi olma koşullarını yerine getirmiş iseniz de bu sürenin zamanaşımına uğraması nedeniyle tarafınıza ölüm aylığı bağlanamayacağı anlaşılmaktadır. Bu durumda, evlenme tarihinde ölüm aylığına hak kazanamadığınızdan, tarafınıza evlenme ödeneği de verilmeyecektir.
Öte yandan, 17/5/2023 tarihine kadar evli olmanız nedeniyle, yeniden aylık talebinde bulunmanız halinde, boşanma tarihinizi takip eden aybaşı olan 1/6/2023 tarihi itibarıyla tarafınıza ölüm aylığı bağlanabilecektir.
HANGİ KAPSAMDA EMEKLİ OLAYIM?
Soru: 1996 yılında Çocuk Esirgeme Kurumu kontenjanından devlet memuru olarak atandım. Devlet memurluğunda 6765 günüm mevcut. Sonrasında SSK’li olarak çalışmaya başladım ve halen devam ediyorum. SSK kapsamında da 1000 günüm var. 1260 gün SSK ve sonrasında yine 1260 gün Bağ-Kur’a tabi çalışıp 9000 günü doldurup mu emekli olayım yoksa 1260 günü doldurup SSK kapsamında mı emekli olayım? En yüksek aylık nasıl bağlanır? Mehmet P.
Devlet memurluğu başlangıç tarihinizin 1996 olması nedeniyle EYT kapsamındasınız. Yani devlet memurluğu, SSK veya Bağ-Kur kapsamında emekli olmanız halinde yaş koşulu aranmayacaktır. Devlet memurluğu ve Bağ-Kur kapsamında emekli olmak içen en az 9000 gün, SSK kapsamında emekli olmak için ise Devlet memurluğundan sonra en az 1260 gün SSK kapsamında prim ödemeniz şartıyla 5825 gün prim ödemeniz yeterli olacaktır. Hangi statüde en yüksek aylık bağlanacak sorusuna gelince, devlet memurluğundan ayrıldığınız için bu kapsamda tarafınıza aylık bağlanması mümkün görünmemektedir. SSK ve Bağ-Kur kapsamında emekli aylığı hesabında, tüm çalışma sürelerinize ait prim gün ve prime esas kazanç tutarlarınız belirleyici olmaktadır. Bu durumda, SSK kapsamında emeklilik koşullarınızın yerine gelmesine çok az bir süre kaldığından, bu kapsamda emeklilik sizin için daha uygun olacaktır.
EŞİMDEN ALDIĞIM AYLIK KESİLİR Mİ?
Soru: İlk sigortalılık başlangıcım 1/12/1984 olup, biraz yurtdışı borçlanması da yaparak 58 yaş 3612 günle emekli oldum ve iki senedir de maaş almaktayım. 2005 yılında vefat eden Alman uyruklu eşimden de Almanya’dan 180 Avro dul maaşı almaktayım. Bu yasalara uygun mudur? Herhangi bir sorun yaşar mıyım? Ajda K.
Hem ülkemizde hem de Almanya sosyal sigorta mevzuatında emekli eşlerin, ölen eşlerinden dul aylığı almalarına engel bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Ancak yasal ikamet adresiniz Almanya ise Türkiye’den aldığınız emekli aylığınız, tarafınıza yapılacak sosyal yardımlarda sıkıntı yaratabilecektir.
