Kanun teklifinin 22. maddesiyle 1.1.2026 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 5510 sayılı kanuna ek 24. madde ile kendi sigortalılığı ve/veya hak sahibi olduğu kişinin sigortalılığı nedeniyle oluşan genel sağlık sigortası primi dahil prim ve prime ilişkin borçlarının yüzde 25 oranını geçmemek üzere gelir veya aylıklarından kesilmek suretiyle tahsil edileceği öngörülmüştür. Mevcut durumda, 5510 sayılı kanunun 93. maddesi gereği Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) 88. maddeye göre takip ve tahsili gereken alacakları (her türlü prim alacakları dahil) emekli aylıklardan haczedilmek suretiyle tahsil edilmektedir.
5510 sayılı kanunda prim ödeme yükümlüsü kendisi olan BağKur’lular, isteğe bağlı sigortalılar, 2925 sayılı kanun ile 5510/Ek 5. madde kapsamındaki tarım sigortalıları, 5510 sayılı kanunun ek 6 ve ek 9. maddeleri kapsamındaki sigortalıların, emekli olmadan önce prim borçlarını ödemeleri gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle, prim borcu bulunan söz konusu sigortalılara aylık bağlama işlemi yapılmamaktadır.
Ancak genel sağlık sigortası (GSS) primlerini kendileri ödeyen 5510 sayılı kanunun 60. maddesinin (g) bendi kapsamındaki sigortalılardan, bu kapsamda prim borcu olup daha sonradan Bağ-Kur kapsamında tarafına aylık bağlananların GSS prim borçları emeklilik öncesi tahsil edilirken SSK kapsamında tarafına aylık bağlananların GSS prim borçları emeklilik aşamasında tahsil edilmemektedir. Yani GSS prim borçlarının ödenmesi beklenmeksizin aylık bağlama işlemleri tamamlanmaktadır. Kanun teklifiyle, bu sigortalıların emeklilik aşamasında tahsil edilmeyen 60/g kapsamındaki GSS primlerinin sonradan, yani kişi emekli olduktan sonra haciz yoluna başvurulmaksızın emekli aylıklarından, ölümü halinde ise hak sahiplerinin aylıklarından kesilmesi amaçlanmaktadır. Yoksa mevcut uygulamada zaten kurum prim alacakları, emeklilerin aylıklarının yüzde 25 oranında kesilmek suretiyle tahsil edilmekte olup GSS prim borçları da bu alacaklar içindedir.
Bu yönüyle bakıldığında, kanun maddesinin yazımında hata olduğu ve maddenin biraz amacını aşacak şekilde yazıldığı düşünülmektedir.
Götürü bedel üzerinden sağlık hizmeti alım sözleşmesinde oluşan farklar terkin edilecektir.
Kanun teklifinin 25. maddesiyle, kanunun yayımı tarihinde yürürlüğe girmek üzere, 5510 sayılı kanuna eklenen geçici 110. maddede; 2025 yılında götürü bedel üzerinden hizmet alım sözleşmesi yapılmış kamu üniversite sağlık hizmeti sunucularının, Kuruma 31.12.2025 tarihine kadar bu sözleşme kapsamında verdikleri tedavi hizmetlerine ilişkin toplam tahakkuk tutarının, götürü bedel sözleşme tutarından düşük olması durumunda, aradaki farkın terkin edileceği, terkin edilen tutarın bakanlık bütçesine bu amaçla tahsis edilecek ödenekten karşılanacağı, bu maddeye ilişkin usul ve esasların Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın görüşü alınarak kurumca belirleneceği öngörülmüştür. Mevcutta bu uygulama yapılmakla birlikte, burada önemli olan husus, anlaşma kapsamında fazla ödeme yapılması halinde, madde gerekçesinde bunun üniversite hastanelerinin finansal sürdürülebilirliğine destek olarak vurgulanması ve yapılmamış bir sağlık harcamasının bedelinin ödenmesidir.
Süreci örneklendirmek suretiyle anlatırsak;
Kamu hastaneleri ile devlet üniversite hastaneleriyle Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) götürü bedel üzerinden sağlık hizmeti alım sözleşmesi yapmaktadır. Sözleşmeyi yaparken SGK, sağlık kuruluşunun örneğin geriye yönelik 3 veya 5 yıl ya da daha fazla yıllardaki sağlık harcamalarına bakarak sözleşmeye esas ortalama bir rakam belirlemekte ve bu rakam üzerinden sözleşme yapmakta ve belirlenen yıllık miktarı taksitler halinde sağlık kuruluşuna ödemektedir. Sağlık kuruluşu sözleşme yapılan yılda yaptığı sağlık harcamalarını SGK MEDULA sistemine işlemektedir. Yıl sonunda gerçekleşen harcama miktarı SGK tarafından MEDULA sisteminden tespit edilmektedir. Gerçekleşen sağlık harcamaları tutarı, götürü bedel üzerinden yapılan sözleşme bedelinin altında ise, örneğin 10 milyarlık bir sözleşme yapılmış ancak sağlık kuruluşunun yaptığı harcamalar 9 milyar şeklinde gerçekleşmiş ise aradaki 1 milyar lira terkin edilmekte, yani sağlık kuruluşundan tahsil edilmemektedir. Bu durumda yapılmamış bir sağlık harcamasının bedeli ödenmiş olmaktadır.
4 haftadır torba kanunla getirilen düzenlemeleri açıkladığımız üzere, kanun teklifiyle iktidar tarafından sosyal güvenlik sisteminin aktüeryal dengesine katkıda bulunmak iddiasıyla, sistemde gelir etkisi yüksek düzenlemelerin yapılarak işveren ve sigortalı üzerine aşırı prim ve borçlanma yüklerinin bindirildiği görülmektedir. Bu durum, istihdamı daraltıcı bir etki yapacağı gibi, sigortalıların emeklilik hayallerini ortadan kaldırarak kayıt dışılığı artıracak bir risk oluşturmaktadır.
