Yeni sezonun açılmasına kısa süre kala elindeki fındığı hâlâ değerinden satamayan üreticinin işi hayli zor.

Ağustosta hasat için bahçelere girecek fındıkçı, sezon öncesi taban fiyatın 30-35 TL arasında saptanmasını bekliyor. Gübre ve işçilik ücreti geçen yıla göre oldukça arttı. 2014 yılında gübre fiyatı 30 TL iken bu yıl 110 TL civarında. Salgından ötürü yabancı işçilerin kıt olacağı dikkate alınırsa yerli gündelikçinin 200-250 TL’den düşük çalışması olası değil. Alan bazlı destek ödemelerine de yine 2014 yılından bu yana zam yapılmadı.

O tarihte dekar başına verilen destek parası 170 TL’ydi. Şimdi de aynı. Oysa aradan 7 yıl geçti, destek değeri patinaj yapıyor. Gübre fiyatları aşırı yükseldi.

3.5-4 DOLAR BANDINDA OLMALI

Geçen yıl 550 bin ton olarak gerçekleşen rekoltenin bu yıl 650-700 bin ton arasında olacağı öngörülüyor. Kesin miktar önümüzdeki günlerde açıklanacak. Rekoltenin artışıyla birlikte taban fiyatın da artmasını talep ediyor Karadenizli çiftçi. Geçen sezon taban fiyat 22.50 TL olarak açıklanmıştı. İlk başlarda üreticiyi sevindiren bu fiyat, enflasyon ve dövizdeki artıştan ötürü ekonomik değerini yitirdi.

Güncel kur ile halen 1 kilo fındık 2.5 dolar düzeyinde. Ürünün hak ettiği değeri bulabilmesi için yeni sezonda 1 kilo fındığın kilosunun 3.5-4 dolar arasında belirlenmesi şart. Geçen yıl taban fiyat açıklandığında dolar 6.80 TL’ydi, şimdi 9 TL’ye yaklaştı. Bu nedenle taban fiyatın yüze 25-30 artışla 3-4 dolar yani 30-35 TL arasında olması gerekiyor. Yine taban fiyat yıl başında dolardaki artışa göre güncellenmeli ki üreticinin kaybı olmasın.

MAĞDURİYET SON BULMALI

Geçen yıldan bu yana dövizin yanı sıra temel gıda maddelerinde ve fındık girdi maliyetlerinde hatırı sayılır oranda artış oldu. Kayıpların karşılanması ve çiftçinin bir yıllık geçimini sağlayacak paranın eline geçebilmesi için taban fiyatın 3-4 dolar yani 30-35 TL arasında olması gerektiği açıkça görülüyor. Geçen yıl satın alınan bir ürünü, cep yakan fiyatlardan ötürü bu yıl aynı fiyattan alabilmek olanaksız.

Her şeye, iğneden ipliğe zam gelirken fındık fiyatları yerinde sayıyor hatta tekel firmaların müdahalesi sonucu geriliyor. Bir ara 16 TL’ye kadar düştü. Neyse ki toparlanarak 21.5-22.5 TL’ye kadar yükseldi.

TMO’nun piyasanın birtakım yabancı şirketlere bırakılmaması için alımı sürdürmesi gerekiyor. Hâlâ geçen sezondan elinde fındığı bulunan üretici var. Fiyat yükselir diye bekledi, satmadı, düşen serbest piyasayı görünce de şoke oldu. Bu kitlenin daha fazla mağduriyet yaşamaması için TMO yanlarında olduğunu göstermeli, tüccara ve tekel firmalara mahkûm etmemeli. Fındıkçının temel beklentisi 35 TL taban fiyat. Gözler sezon öncesi açıklanacak değerde.

ŞÜKRÜ KARAMAN

GAZETECİ