AKP Genel Başkanı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Türk dilinin temel taşlarından biri olan ozan Yunus Emre’nin ölümünün 700. yılı nedeniyle “2021 yılının, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nce (UNESCO) anma ve kutlama yıldönümleri arasına alındığını” anımsattı.

Erdoğan, “Yunus Emre’nin mirası olan Türkçenin öneminin vurgulanması, medeniyet dili kimliğiyle bilinçli ve doğru kullanımının sağlanması amacıyla ‘Dünya Dili Türkçe’ adıyla yurt genelinde ve yurtdışında bir kampanyanın tertiplenmesine karar verilmiştir” dedi.

***

Erdoğan’ın bu konuşmasını, hangi yardımcısının yazdığını bilmiyorum. Ancak garip olan “Dünya Dili Türkçe” de kutlanacak ama örneğin Türkçe olmayan “medeniyet (uygarlık)” ve “tertipleme (düzenleme)” gibi Arapça sözcükler dikkati çekiyor!

***

Başka konuşmalarından aklımda kalan bazı sözcükleri de anımsayalım...

“Evlatlar” sözcüğündeki “evlat” zaten “velet’in” çoğulu değil mi? Peki, neden “çoğul” olan “lar” ekiyle “veletlerler” deniliyor.

Başka örnekler: “Şahitlik (tanıklık)”, “seviye (düzey)”, “kâfi (yeter)”, “test edebilen (deneyebilen)”...

Erdoğan, zaman zaman “vay pi ci” diyor. Yakın tarihe kadar bu sözlerin ne olduğunu anlamıyordum... Bir arkadaşım, Erdoğan’ın bu sözlerinin terör örgütü “YPG’nin” İngilizce “telaffuzu (söylenişi)” olduğunu söyleyince şaşırmıştım!

***

Erdoğan konuşmasında “Mademki bir vatandaşımız uzaya gidecek artık ‘astronot’ ya da ‘kozmonot’ kelimelerine bir Türkçe karşılık bulmamız gerekiyor” dedi... Haklı! Hadi baylar, bayanlar bu iki sözcüğün Türkçeleri bulunuz!

***

Bir yazımda şöyle yazmıştım:

“Anadolu’ya Türkçe ile bir beylik olarak giren Osmanoğulları genişledikçe yöneticilerin ‘dikey’ zorlamaları ile Türkçe, Farsça, Arapça ile bütünleşen bir melez dil olan ‘Osmanlıcayı’ yaratmışlardı. Yine de halk, Yunus Emre’yi çok iyi anlarken, saray çevresi Fuzuli’yi yeğliyordu!”

***

O yazımda şöyle bir paragraf da vardı:

“Beni en çok bir devlet kurumu olan TRT’nin Türkçesi üzüyor. Jülide Gülizar’ı saygıyla anıyorum. Hiç onun ağzından çıkan ‘detay, start, trend, full time, jenerasyon, fonksiyonel’ gibi sözcükler duydunuz mu? Oysa ‘ayrıntı, başlama, eğilim, tam gün, kuşak, işlevsel’ gibi Türkçeleri ne güne duruyor?”

***

Spor yayınlarında “ofansif, defansif, korner, performans” sözcükleri eksik olmuyor. “Saldırgan, savunucu, köşe, başarım” anadilimiz değil mi?

Ben bu sözcükleri bilgisayarda yazarken “Google” bile devreye giriyor ve “ofansif” sözcüğümü “hücuma dayalı” olarak düzeltmek istiyor!

***

ABD’nin yeni başkanı Joe Biden’ın soyadının “telaffuzu (söylenişi)” başta TRT olmak üzere Türk TV’lerinde insanları güldürüyor. Türkçe dilbilgisinde söylenişin temel kuralı yazıldığı gibi okumaktır. Örneğin “biden” yazılmışsa “biden” olarak okunur, “baydın” olarak değil! Her nedense Erdoğan’dan tüm televizyonlara kadar, “Biden”, “baydın” olarak söyleniyor.

Sanki Erdoğan, ABD Başkanı Biden’den, “baydın beni baydın” gibi söz ediyor! Hiç unutmuyorum. Nev York’ta 4 yıl görev yaparken adım Mr. Özgen Acar değil, İngilizce söylenişi ile Mr. Azgın Akar” idi!

Hatta bazı gazetelerimiz “...Biden’a” diye bile yazıyorlar!

***

Bir spor haberi sunucusu, bir Amerikan takımının kentinin adı olan Boston’u, bilgiçlik taslayıp Amerikanca “Bastın” diye söyleyebiliyor. Acaba ayağı, hangi tarağa yan bastı?

***

Türkçe dilini korumaktan sorumlu TRT’de çokça kullanılan başka sözcüklerden bazı örnekler de verelim:

“Vaka (olay), epidemi (salgın), arbede (çatışma), anbean (anında), riskli (tehlikeli), online (çevrimiçi, hatta), detay (ayrıntı-neredeyse teferruata bile razı olacağım!), sezon (mevsim), provokasyon (kışkırtma-neredeyse tahrike bile razı olacağım!), asır (yüzyıl), alaka (ilgi), nesil (kuşak), test etmek (denemek), final (son)...”

***

Kimileri de “full dolu”, “türlü çeşitli”, “ilgi alaka”, “mutlu mesut yaşarken”, “operasyon için hareket başlıyor” diyorlar!

Erdoğan dahil bazıları “S-400” için “Es 400” ve “M-4” karayoluna “Em 4” diyorlar!

***

İlginç bir yanlış da ülke vatandaşlarında yapılıyor... Yunan-lı, Finlandiyalı, Fransa-lı, Japonya-lı, Almanya-lı gibi... Oysa o ülke vatandaşları Yunan, Fin, Fransız, Japon, Alman değil mi?