İkinci el otomobil satışları ile ilgili olarak 2024'ün ilk ayına dair arabam.com raporu yayımlandı.
Bu raporda 2023 Aralık'ta ikinci el otomobildeki yüzde 2 fiyat düşüşünün ardından 2024'ün ilk ayında da düşüşün sürdüğü ortaya çıktı. Üstelik bu düşüş bir önceki ayın da üzerine çıktı ve yüzde 2.6 oldu.
Bu düşüş yalnızca son iki ayla da sınırlı değil.
sahibinden.com'un 2023 Aralık ayında yayımladığı bir başka rapor olan "Otomobil Piyasası Görünümü" raporunda şu ifadelere yer verildi:
''Enflasyondan arındırılmış otomobil ortalama reel fiyatları beş aydır düşüyor. Haziranda 293 olan endeks kasımda 223’e geriledi. Bu düşüş yıllık otomobil reel fiyat artış oranını kasımda yüzde 8,8’e kadar geriletti.''
2023 Temmuz'dan kasıma ayına kadar olan aralıkta reel olarak yüzde 8,8 düşen ikinci el otomobil fiyatları Aralık 2023'te TÜİK'e göre yüzde 2,93 olan enflasyona rağmen yüzde 2 düştü. 2024 Ocak'ta ise TÜİK'e göre yüzde 6,7 olan enflasyona karşı ikinci el otomobil fiyatlarını düşürmeyi sürdürdü, üstelik yüzde 2.6'lık bir oranda.
İkinci el otomobil fiyatları düşmeye devam edecek mi ya da ne zamana kadar düşer sorusuna cevap ararken ilk bakmamız gereken arz ve talep.
Öncelikle talebe bakarsak burada ürüne ulaşmak için uzun süredir enflasyonun çok altında verilmesi ile adeta zararına olarak nitelenebilecek krediye erişimin kesilmesi büyük bir etkiye sahip.
***
Öyle ki 200 bin TL ikinci el taşıt kredisi maksimum 48 aya kadar verilirken ödenecek tutar bankalara göre değişiklik göstermekle birlikte 510 bin lira civarında olarak hesaplanıyor.
300 bin TL içinse vade 36 aya kadar düşüyor, ödenecek tutar 630 bin TL civarında oluyor ve aylık taksitlerse 17 bin 500 TL seviyesinde.
Talebin düşmesindeki en büyük etken hiç şüphesiz taşıt kredileriyken öte taraftan enflasyonun altında kalmasına rağmen bankaların aylık yüzde 3,5 civarında verdiği mevduat faizleri de tüketicinin talebini ertelemesine neden oluyor.
Arz tarafı da aynı durumun içinde olduğu için taleple birlikte fiyatlar da daha fazla düşmeden satış yapmak istiyor. Özellikle ikinci el otomobil alım satım faaliyeti yürüten şirketler uzun süredir çok fazla zarar ediyor. Para verip aldıkları aracın fiyatı düşerken bir de aylık yüzde 3,5-4 aralığında olan faiz getirisinden de oluyorlar, hem de bu durum aylardır sürüyor.
Bu tablonun ne kadar daha süreceğine gelirsek sıfır araç piyasasına dikkat etmeden ikinci el piyasasını doğru şekilde analiz edemeyiz.
***
Sıfır araç fiyatları yüksek vergilerin haricinde hâlâ bazı firmaların uyguladıkları oldukça yüksek kâr marjları ile reel olarak pahalı. Burada öngörülemezlik ve yüksek enflasyon nedeni ile kâr marjları yükseltilerek risk en aza indirilmeye çalışılsa da riskin az olarak görüldüğü diğer bazı ülkelerdeki satış fiyatları baz alındığında vergilerin haricinde pek çok sıfır otomobil modelinde yüksek kârlar alındığı anlaşılıyor. Fiyat indirimlerini bu yüksek enflasyon ortamında görmek kolay olmasa da enflasyon altında artış ya da bir süre daha sabit giden sıfır fiyatlarının reel olarak daha da düştüğünü göreceğiz.
İkinci el ise çok uzun zamandır sıfıra oldukça yakın bir seyir izliyordu. Bu fark bir süredir açılıyor ve önümüzdeki birkaç ay boyunca da açılmasını bekliyorum.
Otomobil piyasasının ne zaman dip yapacağına dair kesin bir tarih vermekse kolay değil. Kaldı ki düşüş yalnızca otomobil için geçerli de denilemez kredi kullanarak alınan yüksek değere sahip ev gibi diğer ürün fiyatları da benzer şekilde hareket ediyor. Çünkü faiz yükseldikçe talep düşüyor. Öyleyse faiz artışı ne zaman son bulacak ya da düşmeye başlayacak sorusu bir yerde fiyatların dip yaptığı tarihi gösterecek.
Bunun için öncelikle Türk Lirası'nın develüe edilmesi onun için de seçimlerin bitmesi mümkünse bir de ''suçlu'' bulunması gerekiyor denilebilir. Tabii ki buna katılmamakla birlikte böyle bir durumla karşılaşılırsa nisan-mayıs gibi bir tarihe denk geleceğini düşünüyorum.
Kaldı ki martın şubattan, nisanın marttan, mayısın nisandan daha iyi olmaması mümkün mü? Ne de olsa ülkemizi ''ekonomist'' yönetiyor.
