Yazarlar Günün Köşe Yazıları Spor Konuk Yaşam Tüm Yazarlar
Bir arayış: Toplumcu gerçekçilik
Bilim, felsefe, sanat, kültür, teknoloji gibi siyaset ve edebiyat da insanın bir arayışıdır.
Bunların her birinin yaşanılan toplumla, durumla, birbiriyle sımsıkı ilişkileri vardır.
Bir tarihsel süreçte, o dönemin toplumsal yapısının, düşünüşünün ürünü olarak edebiyatı biçim ve içerikçe etkileyen biçem, duygu, düşünce dizisine edebiyat akımı denir.
Hümanizm, klasisizm, romantizm, modernizm, doğalcılık, simgecilik, gerçekçilik, toplumcu gerçekçilik, gerçeküstücülük, postmodernizm bir edebiyat ve edebiyat eleştirisi yöntemi olarak edebiyatın arayışının akımlarındandır.
‘Nasıl Yapmalı’dan başlayan
Toplumcu gerçekçilik, 19. yy’ın ikinci yarısında Çernişevski’nin Nasıl Yapmalı’da örneğini verdiği, Plekhanov’un diyalektik ve tarihsel materyalizme dayanarak geliştirdiği, Gorki’nin Ana romanıyla 20. yüzyıl başlarında başlayıp Lunaçarski ile geliştirilen toplumsal gerçekçilik 20. yüzyıla damga vurdu. Sanatın her dalında dünyada (Meksika’da Orozko, Rivera, Siquerios’nun duvar resimleri) yankısını buldu.
Marksizmin sanat alanındaki yansıması olan akım, 1934’teki Sovyet Yazarlar Kongresi’nde (Jdanov aracılığıyla) sosyal realizm adıyla resmi anlayış olarak kuramlaştırıldı.
Sovyetler’de ve Doğu Avrupa cumhuriyetlerinde politikanın buyruğunda dogmalaştırılarak gerçekleştirilmesine karşın Şolohov, Mayakovski, Yevtuçenko, Yesenin, Aytmatov özgünlüğüyle öne çıktı. Çeşitli ülkelerde özgün yorumlarla değişik biçimlerde var oldu. Fransa’da Nazizme direniş (Eluard, Aragon), Neruda, Steinbeck, Ritsos yıldızlaştı.
Daha önceki gerçekçilik (Tolstoy, Çehov, Balzac, Flaubert), eleştirel gerçekçilik (Dickens), doğalcılık (Zola) ve modern gerçekçiliğin (London) devamı olarak toplumcu gerçekçilik de insan ve emekle ilgili bir edebiyatın/sanatın yaratılmasına katkıda bulundu.
Toplumcu gerçekçiliği Çağdaş Gerçekçiliğin Anlamı’nda Lukàcs, gerçekçiliğin en yetkin aşaması olarak görürken Sanatın Gerekliliği’nde E. Fischer, “Sanat yapıtları, çoğu kez nesnelleştirilmiş ideolojilerdir ama çoğu kez de tam tersi, gerçekliğin ideolojiye karşı zaferidir” diyerek ideoloji-sanat yapıtı ilişkisinde sanatın görece özerkliğini vurguladı.
1920’lerin sonunda Nâzım Hikmet’le güçlenen akım, sonraki yıllarda Türkiye’nin özgün koşullarıyla somutlaşan bir gerçeklik olarak etkinleşti. (Bkz.: Gerçekçilik Savaşı-Attilâ İlhan, Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları-Ahmet Oktay, Edebiyatımızda 1940 Kuşağı-Hikmet Altınkaynak, Öner Yağcı-40 Kuşağı Şairleri.)
Yazarlarımız ülkemizin gerçekleri bilinciyle var oldular: S. Ali, S. Ertem, S. Derviş, H. Balıkçısı, Bilbaşar, Kocagöz, O. Kemal, K. Tahir, Y. Kemal, A. Nesin, 1940 Kuşağı gerçekçileri, Köy Enstitülü yazarlar, F. Naci, A. Bezirci, V. Türkali, İ. Tarus, N. Cumalı, A. Sayar, H. Hüseyin, M. İzgü, S. Soysal, A. Behramoğlu...
Demirtaş Ceyhun
Server Tanilli’nin Yüzyılların Gerçeği ve Mirası’nda aktardığı insanlığın, Anadolumuzun görkemli birikiminden geliyor umudumuz.
Bu birikimin bir halkası olan ve 29 Temmuz 2009’da aramızdan ayrılan Demirtaş Ceyhun’un Anadolu, küreselleşme, postmodernizm, kimliğimiz, aydın ve çürümesi, laiklik, edebiyatın bugünü gibi konulardaki özgün düşünce ve önermeleri, birikimi, yurtsever, devrimci tavrı umutla, iyimserlikle doludur.
Evet, “propagandanın iyisi” olabilir.
14 Temmuz günü dünyadan ayrılan, Ölmeye Yatmak’ın, Bir Düğün Gecesi’nin, Hayır’ın yaratıcısı Adalet Ağaoğlu’nu, Yazgülü Aldoğan’ın ertesi gün Cumhuriyet’te yazdığı gibi, “Çok sevdik”, ona “çok kırıldık ama” ondan “hiç vazgeçmedik.”
Yazarın Son Yazıları Tüm Yazıları
Günün Köşe Yazıları
Video Haberler
- Çorlu tren faciası davasında 6 yıl sonra karar çıktı!
- Beslenme çantalarının içi boş kaldı...
- Böylesi görülmedi: Tavuk mu horoz mu?
- Özel yeni üye kampanyasını başlattı
- Bugün 23 Nisan! Arşiv görüntüleriyle Meclis'in açılışı..
- Erdal Sağlam'dan ekonomi analizi!
- Belediye başkanı 'sıkıntı olmayan belediyemiz yok' dedi
- Özdağ'dan hükümete Dünya Bankası tepkisi
- Meclis'te gerilim
- Tarım Bakanlığı'nda 'Suriyelilere kadro' iddiası
En Çok Okunan Haberler
- ‘Haddini bilsin, tepemin tasını attırmasın’
- Kepez Belediyesi'nde yeni başkan belli oldu
- Merkez Bankası faiz kararını açıkladı
- CHP’nin yükselişi sürüyor
- 'Bir milletvekilliğine her şeyi sattın'
- Neler konuşuldu?
- Dilan ve Engin Polat çiftinin yargılandığı davada karar
- 'AK Partili bakan yardımcısının toplam maaşı...'
- Mehmet Ali Yılmaz'ın ailesinden açıklama
- Son mesai saatinde 4.5 milyonluk fatura kesilmiş