Roman ne gerekiyorsa yaptı, sıra toplumda
Öner Yağcı
Son Köşe Yazıları

Roman ne gerekiyorsa yaptı, sıra toplumda

15.02.2025 04:01
Güncellenme:
Takip Et:

Toplum, emperyalizm ve işbirlikçilerinin kötülüğüne karşı ne gerekiyorsa yapar demiştim.

Çağdaş bir toplum olma yolundaki romanımızın ne gerekiyorsa yaptığını gösteren romancılarımızla kıvanç duyarak belleğimizi tazeleyelim:

19. yüzyılda doğan Hüseyin Rahmi Gürpınar (Şıpsevdi-Gulyabani-Efsuncu Baba), Halide Edip Adıvar (Ateşten Gömlek-Vurun Kahpeye-Sinekli Bakkal), Yakup Kadri Karaosmanoğlu (Bir Sürgün-Hüküm Gecesi-Kiralık Konak-Sodom ve Gomore-Yaban-Panorama-Ankara), Reşat Nuri Güntekin (Çalıkuşu-Yeşil Gece-Yaprak Dökümü-Değirmen), Halikarnas Balıkçısı (Aganta Burina Burinata-Ötelerin Çocukları-Deniz Gurbetçileri), Şevket Süreyya Aydemir (Toprak Uyanırsa-Suyu Arayan Adam), Sadri Ertem (Çıkrıklar Durunca) romanın onurunu Cumhuriyetle kucaklaştırdı.

CUMHURİYETİN ROMANINI YAZDILAR

Ahmet Hamdi Tanpınar (Huzur-Saatleri Ayarlama Enstitüsü-Sahnenin Dışındakiler), Suat Derviş (Ankara Mahpusu-Kara Kitap), İlhan Tarus (Yeşilkaya Savcısı-Varolmak-Hükümet Meydanı-Vatan Tutkusu-Kasabanın Ruhu-Uzun Atlama), Kemal Bilbaşar (Cemo-Memo), Orhan Kemal (Baba Evi-Avare Yıllar-Cemile-Dünya Evi-Bereketli Topraklar Üzerinde-Murtaza-Eskici ve Oğulları-Vukuat Var-Hanımın Çiftliği-Devlet Kuşu-El Kızı-Gurbet Kuşları-Müfettişler Müfettişi), Peride Celal (Kurtlar-Üç Yirmidört Saat), Samim Kocagöz (Onbinlerin Dönüşü-Kalpaklılar/Doludizgin-İzmir’in İçinde-Eski Toprak), Necati Cumalı (Tütün Zamanı-Yağmurlarla Topraklar-Acı Tütün-Aşk da Gezer-Viran Dağlar), Hıfzı Topuz (Gazi ve Fikriye-Çamlıca’nın Üç Gülü-Başın Öne Eğilmesin-Özgürlüğe Kurşun-Hava Kurşun Gibi Ağır-Elbet Sabah Olacaktır-Vatanı Sattık Bir Pula-Çılgın ve Özgür), Oktay Akbal (Düş Ekmeği-Garipler Sokağı-Suçumuz İnsan Olmak), Yaşar Kemal (İnce Memed-Ortadirek-Yer Demir Gök Bakır-Ölmez Otu-Demirciler Çarşısı Cinayeti-Yusufçuk Yusuf-Yağmurcuk Kuşu-Kale Kapısı-Kanın Sesi-Fırat Suyu Kan Akıyor Baksana-Karıncanın Su İçtiği-Tanyeli Horozları- Çıplak Deniz Çıplak Ada), Turgut Özakman (Şu Çılgın Türkler), Tarık Dursun K. (Denizin Kanı-Gün Döndü), Füruzan (47’liler), Tahsin Yücel (Peygamberin Son Beş Günü-Yalan-Gökdelen), Oğuz Atay (Tutunamayanlar-Tehlikeli Oyunlar), Pınar Kür (Yarın Yarın), Ümit Kaftancıoğlu (Yelatan-Tüfekliler), Erol Toy (Azap Ortakları-Toprak Acıkınca-Acı Para-Gözbağı-Zor Oyunu-İmparator-Hocaefendi) Cumhuriyetin çağdaşlaşma atılımlarını toplumla bütünleştiren romanlar yazdı.

ROMANIMIZ DİRENDİ

Sabahattin Ali (Kuyucaklı Yusuf-İçimizdeki Şeytan-Kürk Mantolu Madonna), Hasan İzzettin Dinamo (Kutsal İsyan), Reşat Enis (Toprak Kokusu-Afrodit Buhurdanında Bir Kadın-Ağlama Duvarı-Despot), Aziz Nesin (Gol Kralı-Zübük-Şimdiki Çocuklar Harika-Tatlı Betüş-Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz-Tek Yol), Rıfat Ilgaz (Hababam Sınıfı-Karartma Geceleri-Sarı Yazma), Vedat Türkali (Bir Gün Tek Başına-Mavi Karanlık-Yeşilçam Dedikleri Türkiye-Güven), Attilâ İlhan (Kurtlar Sofrası-Reis Paşa-Bıçağın Ucu-Sırtlan Payı-Yaraya Tuz Basmak-Dersaadette Sabah Ezanları-O Karanlıkta Biz), 1940’lı yılların amansız karanlığında aydınlığın bayrağını açtı.

Talip Apaydın (Sarı Traktör-Toz Duman İçinde-Vatan Dediler-Köylüler), Fakir Baykurt (Yılanların Öcü-Onuncu Köy-Irazca’nın Dirliği-Kaplumbağalar-Amerikan Sargısı-Köygöçüren-Tırpan-Keklik-Kara Ahmet Destanı-Yüksek Fırınlar-Yarım Ekmek-Eşekli Kütüphaneci), Dursun Akçam (Kanlıdere’nin Kurtları-Dağların Sultanı-Kafdağı’nın Ardı), Adnan Binyazar (Masalını Yitiren Dev-Ölümün Gölgesi Yok) romanlarıyla Köy Enstitülerinin aydınlığını Türkiye’ye nakışladı.

Yurtseverlik bayrağını devralan daha birçok romancımız var diyerek nokta koyalım:

Sevgi Soysal (Yenişehir’de Bir Öğle Vakti-Şafak-Yıldırım Bölge Kadınlar Koğuşu).

Yazarın Son Yazıları

Yurtseverlik ya da uşaklık

“Barut dolu silahlarıyla geldiler/ Ateş buyruğu verdiler acımadan/ Şarkı söyleyen bir halkla karşılaştılar/ Sevgiyle ve görev aşkıyla birleşmiş bir halk...”

Devamını Oku
06.12.2025
Değerbilir olmak

Devrimci bir insandı.

Devamını Oku
29.11.2025
Görev insanın

İnsan ömrünün bir kısmı olan on yıllar, toplum yaşamının duraklarıdır.

Devamını Oku
22.11.2025
Yaşamöykülerinden öğrenmek

Bilim, eğitim, siyaset, ekonomi, basın, spor, kısacası yaşamın her alanındaki yaşanmışlıklar birbiriyle iç içedir.

Devamını Oku
15.11.2025
Atatürk kitapları...

“Bir insanın neler yapabileceğini gösteren 20. yüzyılın olağanüstü lideri” olarak tanımlanan Atatürk için Fransız tarihçi Jean Paul Roux şöyle diyor:

Devamını Oku
08.11.2025
Cumhuriyet: İnsan olmanın yolu

Cumhuriyet’in 102. Yılında Anılarımız (Haz. Gülseren Ünsün Engin, İzan Yay.) adlı kitapta yer alan “Cumhuriyet insan olmanın yolunu yordamını öğretti” başlıklı yazımdan aktarıyorum:

Devamını Oku
01.11.2025
‘Cumhuriyet imecesi’


1963’ten, ilkokul beşinci sınıftan beri Cumhuriyet’i okuyan şanslı kişilerdenim.


Devamını Oku
25.10.2025
İnsan ve insanlık bildirgesi

TV programları, reklamlar, okullarda derslerin işleniş biçimlerinden örneklerle sistemin sürekliliğini sağlayan burjuva eğitim sistemine yönelik eleştirilerle dolu Düzene Uygun Kafalar Nasıl Oluşturulur? (Gözlem Y., 1976) adlı kitap uzun süre elimden düşmemişti.

Devamını Oku
18.10.2025
Eğitimle güzelleşmek

Eğitimle güzelleşmek

Devamını Oku
11.10.2025
İnsanşair Metin Demirtaş

Papatyaların kırlardaki, çocuklarımızın uykularındaki gülümseyişi çiğnenirken yalnız ve yaralı çocuklarını bağrına basan sağır ve büyük okyanus halka, umudun türkülerini çığırdı, günlerine güller serpti Metin Demirtaş (17 Mart 1938- 27 Eylül 2014).

Devamını Oku
04.10.2025
Toplumsal muhalefet ayakta

Toplumsal muhalefet ayakta

Devamını Oku
27.09.2025
Umutsuzluk yasak

Ahmed Arif’in deyişiyle Nuh’a beşikler veren, Havva Ana’yı dünkü çocuk sayan, fukaralıktan utanan, çıplaklıktan fideleri üşüyen, harmanı kesatlaştırılan, binlerce yıl sağılan...

Devamını Oku
20.09.2025
45. yılında 12 Eylül

Ulusal Kurtuluş Savaşı’yla Sevr dayatmasını tarihin çöplüğüne gömerek emperyalist paylaşımın tasarılarını kursaklarında bırakan Cumhuriyetimize saldırılar, kuruluşundan beri durmadı.

Devamını Oku
13.09.2025
‘Sis’

3 Eylül 1971’de kurulan TÖB-DER’in kapatılmasıyla örgütsüz bırakılan devrimci öğretmen hareketinin 12 Eylül sonrası ayağa kalkarken attığı ilk adımı olan abece dergisinin ilk sayısında (Ocak 1989) çıkan yazım geldi aklıma.

Devamını Oku
06.09.2025
Ateşlenmiş sevda

"Eğer bir ulus iktidarda bulunan kişilerin onursuzluğunu, alçaklığını, hırsızlığını, yalnızca kendi siyasal görüşünden olduğu için görmezden geliyorsa, o ulus erdemini yitirmiştir."

Devamını Oku
30.08.2025
‘Ol sevda’ yaralı

Düşünmek, düşünmeyi sağlayacak birikimi edinmek, bu birikimin verdiği dünyaya bakışla gördüğünü, öğrendiğini, duyumsadığını sergilemek yaşamın insana yüklediği bir görevdir.

Devamını Oku
23.08.2025
Tevfik Fikret’in aynasında gençlik

Ömrün anlam kazanmaya başlaması, yaşamın öznesi olma yolunda atılan adımlara bağlıdır.

Devamını Oku
16.08.2025
Çıkış yolu

“Ne yapılabilir?” diye düşünürken duyguyu bilginin süzgecinden geçirerek bilince dönüştüren...

Devamını Oku
09.08.2025
Gençlik ve gerçeği aramak

“Başımıza neler örülmek istenildiği ve nasıl karşı koyduğumuz ve daha doğrusu milletin arzu ve emellerine uyarak ve onun yardımıyla nasıl çalıştığımız görülmeli ve gelecek kuşaklar için ibret ve uyanıklığı gerektirmelidir...

Devamını Oku
02.08.2025
Cehalete karşı öğretmenlik

Doğumlardan ölümlere kendi yolunda yürüyor yaşam.

Devamını Oku
26.07.2025
Toplumsal cehalet

Sokak röportajında “Hükümete oy verip muhalefetten hesap soran bir toplum” olduğumuzu söylüyor biri.

Devamını Oku
19.07.2025
‘Kurtulma iradesi’ ve ‘bilgelik’

Bir üniversite amfisinde kürsüdeki hocanın sırada oturan bir öğrenciye, “Sen, ikinci sıradaki mavi ceketli, adın nedir” sorusuyla başlıyor video.

Devamını Oku
12.07.2025
Edebiyatçının sorumluluğu

Doğa ve yaşamla bütünleşen edebiyat, zamanla yarışır ve zamanı dünden yarına taşır.

Devamını Oku
05.07.2025
İnsanlığın sınavı

Dünyaya egemen olmaya çalışan günümüz imparatorluğunun tek kutuplu bir gelecek hülyasının yarattığı vahşi bir gerçeklik var insanlığın aynasında...

Devamını Oku
28.06.2025
Emperyalizmin bugünü: Faşizm ve Siyonizm

“Evangelist Hıristiyanlık”la “Siyonizm”in “Arap Müslümanları”yla birlikte “Şii İslamlığı”nı hedefine aldığını söylersek İsrail’in İran’a saldırısını açıklamak çok kolay olur ama gerçek bu değil.

Devamını Oku
21.06.2025
Yurt yürektedir, yürektir

Yurt ana kucağıdır, baba ocağıdır; insanın doğduğu, büyüdüğü, yaşadığı, sevdiği insanların olduğu, dilini konuştuğu yerdir.

Devamını Oku
14.06.2025
Direnmek kazanmaktır

1969’da öğretmen okulundaki duvar gazetemiz Gerçek’te, “Vietnam direniyor, çünkü Mustafa Kemal’in direnerek kazandığını biliyor” yazmışım.

Devamını Oku
07.06.2025
Coşku seli

Türkülerimiz bağrında toplumsal eleştiriyi taşır, dönemlerini, zamanı aşarak, yaşamı zenginleştirerek geleceğe akar.

Devamını Oku
31.05.2025
Cumhuriyete adanan yaşam

…Eğitirler seni olanaksızlıklar ortasında… Her yer eğitim alanı, her an eğitim anıdır. Dünyayı sevmeyi öğrenirsin...

Devamını Oku
24.05.2025
Lozan’ın anlamı

Birinci Dünya Savaşı Mondros Ateşkes Antlaşması’yla sona erdiğinde Türk süngülerinin bulunduğu yerlerin “vatan toprağı” olarak kabul edilmesiydi Misakı Milli.

Devamını Oku
17.05.2025
'Dil yurttaşlığı'

Esenlikler

Devamını Oku
10.05.2025
Yaşasın Cumhuriyet

Yaşasın Cumhuriyet

Devamını Oku
03.05.2025
Evet, hâlâ Köy Enstitüleri

Evet, hâlâ Köy Enstitüleri

Devamını Oku
26.04.2025
Gençlik, dergiler, ödüller

Gençlik, dergiler, ödüller

Devamını Oku
19.04.2025
Yüce kalabalığın umudu

Yüce kalabalığın umudu

Devamını Oku
12.04.2025
Bahara giderken

Bahara giderken

Devamını Oku
05.04.2025
‘Bütün umudum gençliktedir’

‘Bütün umudum gençliktedir’

Devamını Oku
29.03.2025
Örnek bir beyaz gömlekliyi uğurladık

Örnek bir beyaz gömlekliyi uğurladık

Devamını Oku
22.03.2025
Sonsuzluğa gidenlere veda

Sonsuzluğa gidenlere veda

Devamını Oku
15.03.2025
Ne gerekiyorsa siyaset yapacak

Ne gerekiyorsa siyaset yapacak

Devamını Oku
08.03.2025