Soru: Biyolojik annem ve babam sağ. Beni evlat edinen aileyle yaşıyorum. 28 yaşındayım. Vefatım halinde veya biyolojik/ beni evlat edinen manevi anne/ babamın vefatı halinde, onların benden, benim onlardan dolayı ölüm aylığı alma hakkım var mı? Bunu öğrenmek istiyorum. Zahide M.
5510 sayılı kanunun 3. maddesinde hak sahipliği; “Sigortalının veya sürekli iş göremezlik geliri ile malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta olanların ölümü halinde, gelir veya aylık bağlanmasına veya toptan ödeme yapılmasına hak kazanan eş, çocuk, ana ve babasını, ... ifade eder” şeklinde belirtilmiştir. Yine kanunun 34. maddesinde; ölüm aylığı bağlanmasında evlilik bağı içinde doğan çocuklar ile sigortalı ve eşi tarafından evlat edinilmiş, tanınmış veya nesebi düzeltilmiş yahut babalığı hükme bağlanmış çocukların da hak sahibi sayıldığı belirtilmektedir.
Diğer taraftan, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun “Evlatlık” başlıklı 500. maddesi, “Evlatlık ve altsoyu, evlat edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlatlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlat edinen ve hısımları, evlatlığa mirasçı olmazlar”, hükmünü amirdir.
Medeni Kanun’daki düzenlemeler dikkate alındığında, ana ve babaya ait olan hak ve yükümlülükler evlat edinenlere geçmekte, evlatlık, evlat edinenin mirasçısı olmaktadır. Bununla birlikte evlatlığın miras ve başka haklarının zedelenmemesi ve öz anne ve babası, yani kendi ailesi ile bağlarının kopmaması için evlatlığın naklen geldiği aile kütüğü ile evlat edinenin aile kütüğü arasında her türlü bağ kurulmakta, evlatlık ve alt soyları evlat edinenin mirasçısı olabildiği gibi evlatlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam etmektedir.
Her ne kadar evlatlık, evlat edinene mirasçı olmakta ise de evlat edinenler, evlatlığa mirasçı olamamaktadır. Bu düzenlemeler ile evlatlığın maddi menfaatlerinin korunması, evlatlık işlemi ile evlat edinenlerin evlatlık üzerinden maddi menfaat sağlamalarının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Bu durumda, Türk Medeni Kanunu’nun 500. maddesinde yer alan hüküm gereğince evlat edinen ana ve babaya vefat eden evlatlıktan dolayı ölüm gelir/aylığı bağlanmasına imkân bulunmamaktadır.
Buna göre, vefatınız halinde, biyolojik anne/babanıza sizden dolayı ölüm aylığı bağlanabileceği halde, sizi evlat edinen manevi anne/babanıza ölüm aylığı bağlanmayacaktır. Biyolojik ve sizi evlat edinen manevi anne/babanızın ölümü halinde ise hepsinden ölüm aylığı almaya müstahak olabileceksiniz.
TERCİHİMİ DEĞİŞTİRME HAKKIM VAR MI?
Soru: 2013 yılında ölen eşimden aylık almakta iken 2018 yılında babamın vefatıyla babamdan dolayı da aylık talebinde bulundum. Ancak iki aylığın bağlanamayacağı ve tercih yapacağım dosyadan tek aylık ödeneceği belirtildi. Eşimden ben ve iki çocuğum aylık aldığımız için babamın aylığını tercih etmiştim. Şimdi çocuklarımın aylığı kesildi. Ben tercihimi eş dosyası için değiştirebilir miyim? Oya K.
Hak sahiplerine, hak kazandıkları ölüm aylıklarından tercih ettikleri aylığın ödenmesi hususu, 5510 sayılı kanunun 54. maddesi ile getirilen bir düzenlemedir. Maddeye göre hem ana/babasından hem de eşinden ölüm aylığına hak kazananlara tercih ettikleri aylık ödenmektedir. Sizin bu durumda eşiniz yerine, ölen babanızdan dolayı aylık almayı tercih ettiğiniz anlaşılmaktadır. Ölüm aylıklarında tercih hakkının birden fazla kullanılıp kullanılmayacağı hususunda herhangi bir düzenleme ve sınırlama bulunmadığından, hak sahipleri hak kazandıkları ölüm aylıklarında, tercihlerini birden fazla değiştirebilmektedir. Ölüm aylığı almakta iken tercihini diğer dosya için kullananların, tercih ettikleri dosyadan aylıkları talep tarihini takip eden aybaşından başlatılırken tercih etmedikleri eski dosyadan aylık kesme işlemi talep tarihini takip eden ödeme döneminden yapılmaktadır. Buna göre tercihinizi değiştirmeniz durumunda, ölüm aylığı almayı tercih ettiğiniz eş dosyasından aylığınız talebinizi takip eden aybaşından başlatılacak, tercih etmediğiniz baba dosyasındaki ölüm aylığınız talebinizi takip eden ödeme döneminden kesilecektir.
SORULARINIZ İÇİN nergis.simsek@cumhuriyet. com.tr adresine e-posta yollayabilirsiniz.
