Salt yoksulluk, gelir dağılımı bozukluğu, ekonomik kalkınma engellerinden olduğundan kalkınma politikasının temel amaçlarından biri de salt yoksulluğu yok etmek, gelir dağılımını düzeltmek, eşitsizliği azaltmaktır.
Gelir dağılımı dengesizliği, ekonominin genel tasarruf oranını düşürdüğü gibi kaynak dağılımının etkinliğini de azaltmaktadır.
Salt yoksul grubun tasarruf olanağı ya yok ya da çok düşük, marjinal tüketim eğilimi yüksektir. Yüksek gelirli grup tasarruf yapmakta ancak marjinal tüketim eğilimleri yüksektir. Gelirin önemli bölümü, lüks ithal malları alımında, gösteriş, itibar harcamalarında, pahalı yerleşim yeri (villa, köşk vb.) kullanılmaktadır. Yüksek gelir grubunun marjinal ithal eğilimi, artan gelirin ithal malları alımında kullanılma oranı da yüksek olduğundan dış ödemeler dengesini de olumsuz etkilemektedir. Yüksek gelirli grubun talebinde snop etkisi de yüksektir. İktisatta genel kural bir ürünün fiyatı yükselince talebinin azalmasıdır. Snop etkisinde ise malın fiyatı yükseldikçe talebin de artmasıdır. Pahalı lüks markalı ürünlerin talebi, fiyatları yükseldikçe artmakta, snop etkisi de tasarruf oranını düşürmektedir.
Ekonomide marjinal tasarruf eğilimi en yüksek grup orta gelir grubudur. Kaynak dağılımının etkin hale gelmesi, ekonomide tasarruf oranının yükselmesi için orta gelir grubunun milli gelirdeki payının artması gerekir.
Ülkede gelir dağılımı “Gini katsayısı” ile ölçülür. Gini katsayısı, kişi başına salt gelir eşitliğinden ayrılışların toplamının milli gelire (Lorenz eğrisiyle aradaki alanın toplam alana) oranıdır. Gini katsayısı 0 ile 1 arasında değişir. 0 ve 1 teorik değerlerdir. Bir ekonomide salt gelir eşitliği olamayacağı gibi (Gini katsayısı 0), tüm gelirin tek kişiye, gruba ait olması (Gini katsayısı 1) olması da olanaksızdır. Gini katsayısının 0’a yaklaşması gelir dağılımında adaletin arttığını, 1’e yaklaşması ise adaletsizliği, eşitsizliği gösterir.
Sosyal devlet, ekonomiye kaynak ve gelir dağılımını düzeltmek, iyileştirmek için müdahale eder. Serbest piyasa fiyat düzeneği tekelleşme, bilgi kirliliği, özel ve sosyal kâr farklılığı, çevre kirlenmesi, çevresel sermayenin aşınması gibi sosyal maliyetleri, dışsallıkları yansıtmadığından etkin kaynak dağılımını sağlayamaz. Devlet rekabet düzenini sürdürmek, üretici, tüketiciyi korumak, kamusal malları yeterli düzeyde üretmek, bilgi kirliliğini gidermek, gelir dağılımını düzeltmek amacıyla ekonomiye müdahale ederek üretici olarak da ekonomik faaliyete katılır. Amaç kaynak kullanımında etkinlik sağlamak, gelir dağılımını düzeltmek, sosyal refah kayıplarını gidererek sosyal gönenci maksimize etmektir.
Müdahale; vergileme, kamu harcamaları, gelir aktarmaları, idari kararlar, fiyat, kâr kontrolü, kamulaştırma, kredileri yönlendirme, KİT kamu iktisadi teşebbüsleri kurma, kamuyu aydınlatıcı yayınlarla yapılmaktadır.
Devlet, gelir dağılımının düzeltilmesini; gelirin üretim faktörleri (emek, sermaye) arasında yeniden dağılımı; servet, varlık dağılımını değiştirme; üst gelir grubunun varlık ve gelir dağılımında payını azaltmak; alt gelir grubunun varlık ve gelir dağıtımındaki payını artırmak yoluyla yapmaktadır. Kamu harcamaları, yatırımları, gelir aktarımları, kamu teşebbüsleri oluşturma etkili araçlardır.
Gelir dağılımının düzeltilmesi yalnız ekonomik değil, siyasal düzen açısından da gereklidir. Alt gelir grubu, halkçı görünen popülist politikaların, halk avcısı politikacıların etkisi altında davrandığından demokratik değerlere, özgürlüklere duyarlılığı görece azdır. Yüksek gelirli grup da kendi çıkarları doğrultusunda işbirliğine yatkındır. Ülkelerde demokratik düzeni, hak ve özgürlükleri orta gelir sınıfı korur. Demokratik düzenin yerleşmesi, hak ve özgürlük açısından da orta gelir grubunun güçlenmesi gerekir.
Cumhur İttifakı ortak yönetimi, kamu ihaleleri, teşvikler, vergi afları, KÖİ projeleri, gösteriş harcamaları, yandaş kollama ile ekonomide gelir ve varlık dağılımını da bozarak ekonomik ve siyasal sorunları ağırlaştırmıştır.
