Merkez bankası rezervi, ülkenin kredi değerliliğini, kredibilitesini, güvenirliği, kuru etkilediğinden, özellikle ulusal parası tam konvertibıl olmayan ülkelerde önem taşır.
Merkez bankaları, bankalardan, Hazine’nin mali ajanı olduklarından kamu kesiminden gelebilecek dış ödeme tepkilerini karşılayabilmek, gerektiğinde kambiyo piyasalarına müdahale etmek, para politikasını destekleme amacıyla rezerv, dış ödeme araçları bulundururlar.
Rezervin boyutu, yeterliliği ülkeler arasında farklılık gösterir. Parası rezerv para niteliği taşıyan ülkelerin merkez bankaları bilançolarında dış varlıkların payı çok düşük olduğu halde, gelişmekte olan ülkelerin merkez bankalarının bilançolarının aktifinin önemli bölümü dış varlıklardan oluşur.
Gelişmekte olan ülkelerde rezervin yeterliliği incelenirken; (1) cari işlemler açığının boyutu, (2) bankacılık sisteminin döviz pozisyonu, (3) reel kesimin döviz pozisyon açığı, (4) ülkenin dış borç tutarı, (5) kamu kesiminin dış borç servisi (YP anapara ve faiz ödemeleri), (6) dış şok beklentileri, (7) uluslararası finansal piyasalardan kaynak sağlama olanağı gibi etkenler genellikle dikkate alınır. Rezerv yeterliliği incelenirken, koşullu dış yükümlülükler, özellikle Hazine garantili dış borçlar, yükümlülükler dikkate alınmalıdır.
Merkez bankasının rezervi, dış yükümlülüklerin zamanında yerine getirilmesini sağlayacak, spekülatif atakları önleyecek, dış şoklara karşı tampon işlevi görecek, kurda istikrarı koruyacak boyutta olmalıdır.
Rezervin yeterliliği konusunda, genel kabul görmüş nicel ölçülebilir ölçütler olmamakla beraber aşağıda açıklanan göstergelerden, oranlardan yararlanabilir.
• Net Döviz Rezervi / Cari İşlemler Açığı
Merkez bankasının net döviz rezervinin, yıllık cari işlemler açığının en az iki katı olması yeterli görülebilir.
Brüt Döviz Rezervi / Finansal Kurumlar, Reel Sektör Konsolide Döviz Pozisyon Açığı
Finansal kurumların YP varlıklarının önemli bölümünü, reel sektöre açtıkları döviz kredileri oluşturur. Mal ve hizmet üreten reel sektörün de YP yükümlülüklerinin büyük bölümü yurtiçi bankalara karşıdır.
Brüt rezervin; reel sektörün net döviz pozisyon açığı ile bankaların döviz pozisyonu konsolide tutarından fazla olması halinde, ülkenin dış yükümlülükleri zamanında yerine getirebilme gücü yeterli olabilir.
• Brüt Döviz Rezervi / Ülkenin Kısa Süreli Dış Borçları
Brüt döviz rezerv, ülkenin, bankacılık, reel sektör, kamu kesimi kısa süreli dış borçları (bir yıldan kısa) toplamından fazla olmalıdır.
• Net Döviz Rezervi / Aylık Ortalama İthalat
Oran, ülkenin gereksinim duyduğu dışalımın, dış kaynağa ihtiyaç duyulmaksızın ne süreyle sağlanabileceğini göstermesi açısından önemlidir. Dışalımı, enerji, sermaye ve ara malları gibi stratejik ürünlerinden oluşan ülkeler açısından daha da önemlidir. Stratejik ihtiyaçların karşılanamaması, iktisadi yaşamda durağanlaşmaya, milli gelirde düşüşe yol açar. Net rezervin en az üç aylık ithalatı karşılaması yeterlilik olabilir.
• Brüt Döviz Rezervi / Yıllık Cari Döviz Gideri
Brüt döviz rezervi ile yıllık döviz giderleri (ithalat+hizmet giderleri) oranlanarak, yıllık cari döviz giderlerini ne ölçüde karşıladığını saptamak da bir yeterlilik ölçüsüdür. Bu bağlamda brüt rezervin, cari döviz giderlerinin en az 1/3’ünü karşılaması yeterli görülebilir.
Yeterlilik oranları, göstergeleri değerlendirirken, geçmiş dönem değerleriyle, benzer ülkelerin göstergeleriyle, kredi değerleme kurumlarının ölçütleriyle karşılaştırmalar yapılabilir. Nicel ölçütler yanı sıra uluslararası finansal piyasalardaki gelişmeler, ihraç ve ithal mallarının fiyat ve gelir esneklikleri, spekülatif hareketlerin yönü, bölgesel siyasal riskler, gizli ve açık dış ticaret ambargoları gibi etkenler de göz önünde tutulmalıdır.
Sözü edilen ölçütler, deneme, öneri niteliğindedir. Merkez bankalarının günümüzdeki işlevlerinden biri de istatistiki veri toplamak, derlemek, değerlendirmek, yayımlamaktır. Merkez bankalarının elinde geniş veritabanı bulunmaktadır. Veriler, bankanın uzmanları, analistleri tarafından değerlendirilerek daha anlamlı ölçütler geliştirebilir.
Merkez bankaları, şeffaf, hesap verme sorumluluğu ile kamuyu aydınlattıkları, doğru bilgi verdikleri sürece, itibar, güvenirlilik kazanırlar. Merkez bankalarına güven, sözle yönlendirme aracının etkenliğini, para politikasının başarı olasılığını da artırır.
Merkez Bankası rezerv yeterliliği
Yazarın Son Yazıları
Terör, bir iktidarı, bir gücü zorla kabul ettirmek amacıyla sistemli şekilde şiddet kullanma, yıldırma, korkutma, tedhiştir.
Enflasyon, en yalın tanımıyla arztalep dengesizliği nedeniyle fiyatların yükselme sürecidir.
Kuvayı Milliye, Milli Mücadele, bağımsızlık savaşımıyla eşanlı din motifli dış destekli karşı hareket başlamıştır.
Sosyal demorasi, halkın katılımıyla sosyal refahı, gönenci ençoklama; halkın egemenliği, özgürleşmesi amaçlı siyasal düzendir.
Kolonyalizm, sömürgecilik bir devletin kendi sınırları dışındaki ülkeler üzerinde hegemonya, egemenlik kurarak ideolojik, kültürel, siyasal, ekonomik baskılarla siyasal, ekonomik çıkar sağlamasıdır.
Ödemeler dengesinde “net hata noksan” kalemi...
Başlık Halkın Haberi renkli sunucusu Ekrem Açıkel’den esinleme; ama fikir Montaigne “Halk doğru olan çok şeyi bilmemeli; yanlış olan çok şeye inanmalıdır”.
Korku kültürü, bireyin; özgüvenini yitirmesine, söyleneni yapmasına, özgürce seçimini önlemeye, özsaygısından yoksunlaştırmaya, değersizleştirilmesine yöneliktir.
Trump’ın büyükelçi Barrack’a “Erdoğan’a meşruiyet verelim” talimatı, meşruiyet tartışmasına yol açtı.
Bilgilendirmede amaç, kamuoyunu aydınlatma, bilgi eksikliğini, oluşan veya oluşturulmak istenen bilgi kirliliğini gidermektir.
İttifak, tek taraflı irade beyanı ile gerçekleşmez.
Planlı kalkınma
Önerilerde bulunurken geçmişte yaşanan olaylardan, deneyimlerden ders alarak gelecekte olabilecek kötü gelişmelerden kaçınmak, uyarıda bulunmak gerekir.
Planlanan, vaat edilen büyük işlerden, söylemlerdense yapılan ufak işler daha yararlıdır.
Çözüm için soruna doğru tanı koymak, amacı belirlemek, süreci amaç doğrultusunda ilerletmek gerekir.
Ekonomi politikasının ana amaçlarından biri de gelirin yeniden dağılımı, dağılımın eşitlikçi yöne evrilmesidir.
Barışçıl, eşitlikçi, gönenç düzeyi yüksek, doğası, çevresi korunmuş bir kürede yaşamak olanaklı ve hedeflenmiş iken savaşların sürdüğü, yoksulluğun, açlığın yaygınlaştığı, haksızlığın arttığı çevrenin, doğanın sürekli kirletildiği, ortalama yaşam kalitesinin düştüğü bir kürede yaşıyoruz.
Barışçıl, güvenli, insan kaynağı gelişmiş, eşitlikçi, çevre ve doğal kaynakları korunmuş bir dünya hedeflenirken iklim krizine girmiş, çevresi, doğası giderek kirlenen, açlığın, yoksulluğun yaygın olduğu, eşitsizliğin, şiddetin arttığı, kuralsız, düzensiz, güvenli olmayan bir dünyada yaşıyoruz.
Birleşmiş Milletler’e üye ülkeler, 2000 yılında yeni girilen döneme ilişkin sürdürülebilir kalkınma hedeflerini kabul ettiler.
CHP’li olabilmek, CHP etiketi taşımayı değil, etik değerlere, niteliklere sahip olmayı gerektirir.
Ülkede barış, terörsüz Türkiye mottosu ile de bezenmiş bir BOP (GOP) kurgusu sahneleniyor.
Kolonyalizm, sömürgecilik döneminde kolonilerde başat sömürgeci güçlerle işbirliği yapan...
2018 cumhurbaşkanlığı seçiminde, yine parti örgütünün onayı olmadan, Muharrem İnce, Kılıçdaroğlu tarafından biraz da gayri ciddi şekilde kürsüye çağrılarak resen aday ilan edilmiş; İnce seçimde genel merkez tarafından desteklenmediği yakınmasıyla partiden ayrılmıştır.
Ekonomi politikasının başarısı tartışmalarında başarısızlık kanıtı cari işlem açığı.
ABD’nin BOP (GOP) kapsamında Irak ve Suriye’yi hallettikten sonra güncel olarak İran, ardından da sıranın Türkiye’ye geleceği yorumları yapılıyor.
Ekonomik kalkınma, büyüme konusuna odaklanıldığında ağırlıklı olarak yatırım, sermaye birikimi, finansman, teknoloji gündeme getirilir.
Klasik iktisat öğretisinde faiz etkili araçtır...
Bir ekonominin kalkınma aşamasına geçmeden önce gayri safi yurtiçi ve milli hasılasının (GDP-GNP) artması gerekir.
PKK’nin karalama, itham, yol gösterme, övünme ile dolu bildirgesi veya memorandumu; devletin egemen karakteri, bağımsız üniter, ulusal yapısı, Türkiye devletini uluslararası olarak tanıyan Lozan Antlaşması konularında tartışmalara yol açtı.
TC Merkez Bankası’nın brüt, net rezervi arttı, eksildi bilgisinden çok, merkez bankaları niçin rezerv bulundururlar, rezerv yeterliliğinin ölçütleri nelerdir, rezerv nasıl değerlendirilmeli, kullanılmalıdır sorularının yanıtları bilgilendirmede yararlı olur.
Sözcükler büyülüdür. Etki altına alır, belirli somut bir amaca yönlendirir, umuda kaptırır. “Barış” da büyülü bir sözcüktür.
İktisatta irdelenmeyen, bulgularla da kanıtlanmayan bir inanç, has, dogma da yabancı sermaye yatırımıdır. Yabancı sermaye yatırımı bir “panacea”, her derde deva olarak önerilir. Yabancı sermaye gelecek, üretim, istihdam artacak, enflasyon hız kesecek, döviz, teknoloji, yönetim deneyimi girişi olarak kriz sonlanacak.
Olaylar ve anılar
Faşizan hukuk düzeni
Türkiye’nin temelinin atıldığı gün
Gelir dağılımı ekonomik kalkınma
Diploma
Çevresel sermaye varlığı
Dış politikada sağgörü
Devletin onarımı