Soru: Sosyal medyada birçok uzman tarafından yapılan açıklamada, memurların EYT kapsamında sayılması için 23 Mayıs 2002 tarihinden önce 3 yıl kesintisiz sigortalı olması gerektiği belirtiliyor. Memurun 8 Eylül 1999 öncesi SSK başlangıcı olsa bile, 3 yıllık çalışması yoksa EYT kapsamında olamıyor mu? Abdullah A.
Bağ-Kur ve SSK sigortalıları ile devlet memurları açısından 8/9/1999 tarihinde yürürlüğe giren 4447 sayılı yasa ile emeklilikte yaş hadleri getirildi ve 3/3/2023 tarihinde yürürlüğe giren ve kamuoyunda EYT yasası diye isimlendirilen 7438 sayılı kanunla 8 Eylül 1999 öncesi çalışmaya başlayan tüm sigortalılar için emeklilikte yaş koşulu kaldırıldı. SSK sigortalıları ile devlet memurlarının emeklilik yaşları 23/5/2002 tarihine, Bağ-Kur sigortalılarının ise bu tarihi takip eden aybaşı olan 1/6/2002 tarihindeki hizmet sürelerine göre kademeli olarak belirlenmekteyken EYT düzenlemesi ile emeklilikte yaş koşulu kaldırıldığından bu tarihin bir önemi kalmamıştır. Sadece SSK sigortalıları açısından emeklilikte kademelendirilen prim ödeme gün sayıları korunduğundan 8/9/1999 tarihinden önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanların, 23/5/2002 tarihindeki sigortalılık sürelerine göre prim ödeme gün sayıları farklılaştırılmıştır.
Netice itibarıyla 8 Eylül 1999 öncesi SSK veya Bağ-Kur hizmeti bulunup, ilk defa 2008/Ekim öncesi devlet memuru olanlar EYT kapsamında olup bunlar; 5434 sayılı kanunun geçici 205. maddesi kapsamında yaş koşulu aranmaksızın kadın ise 20 tam yıl (7200 gün), erkek ise 25 tam yılını (9000 gün) doldurmaları halinde emekli olabilirler. Ayrıca, konuyla ilgili olarak SGK de bir duyuru yayımladı.
ENGELLİ OLARAK EMEKLİ OLURSAM AYLIK BAĞLAMA ORANIM NE OLUR?
Soru: 39 yaşındayım. 17 yıl kamuda engelli işçi olarak çalışıyorum. Vergi indirim belgem var. 2000-2008/Eylül arası gün sayım 1036, 2008/Ekim sonrası gün sayım 5149 ve toplam prim gün sayım 6185. SGK aylık hesaplama portalında, 2. dönem aylık bağlama oranım (ABO 2) yüzde 49, ABO 3 ise yüzde 41.48 şeklinde hesaplandı. Engellilerde ABO 2 yüzde 60’a tamamlanıyormuş. Portalda niye böyle değil ayrıca ABO 3 değerim neden düşük? Engelli çalışanlar için ABO’lar doğru mu hesaplanmış? Ataman B.
SGK aylık hesaplama portalı sadece genel hükümlere göre aylık hesabı yapıyor. Genel hüküm, belirli bir yaşı, (8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar için EYT ile emeklilik yaş hadleri kaldırıldı) belirli bir günü ve sigortalılık süresini yerine getirip emekli olanları kapsıyor. SGK sistemi özel durum dediğimiz engelliler, maden yeraltında çalışanlar veya ilk defa çalışmaya başladığı tarihte malul olan sigortalıların aylık hesabını yapmıyor. Dolayısıyla SGK sisteminden engelli aylık hesabını yaptıramazsınız. Ancak, gönderdiğiniz bilgilerde 2000 öncesi hizmetinizin bulunmadığı, 2000-2008/Ekim arası 1036 gün, 2008/Ekim sonrası 5149 gün olmak üzere toplamda 6185 prim gününüzün olduğu görülüyor. Eğer size engelli aylığı bağlanırsa 2000-2008/Ekim arası için aylık bağlama oranınız yüzde 60’tan daha az olamaz. Şu an sistemde aylık genel hükümlere göre hesaplandığından yüzde 49 olarak görülüyor. Aylık bağlama oranı; toplam prim ödeme gün sayısının ilk 3600 gününün her 360 günü için yüzde 3.5, sonraki 5 bin 400 günün her 360 günü için yüzde 2 ve daha sonraki her 360 gün için yüzde 1.5 oranlarının toplamı alınarak belirleniyor. Toplam prim ödeme gün sayınız 6185-3600=2585/360=7.18 artık günler dikkate alınmıyor. İlk 3600 gün için 10x3.5= 35, sonraki 7 yıl için 7x2=14 ve toplamda 35+14=49 şeklinde belirleniyor. Bu aylık engelli aylığı olsaydı aylık bağlama oranı yüzde 49 yerine yüzde 60 olarak dikkate alınırdı.
2008/Ekim sonrası hizmetler için aylık hesabında, engellilerde 5400 günün altında prim ödeme gün sayısı olanlar için aylık bağlama oranı yüzde 30’un altında olamıyor. Ama sizin toplam prim ödeme gün sayınız 6185 gün olduğundan aylık bağlama oranınız her 360 güne yüzde 2 puan verilmek suretiyle genel hükümlere göre hesaplanıyor. Bunun bir istisnası var. 5510 sayılı kanunun yürürlüğe girdiği 2008/Ekim ayına kadarki prim ödeme gün sayınız 3600 günün altında ise bu tarihe kadar ki prim ödeme gün sayınızı 3600’e tamamlayan kısım için her 360 güne yüzde 3 puan veriliyor. 2008/Ekim ayına kadarki prim ödeme gün sayınız 1036 gün ve bu günü 3600 güne tamamlayan 3600-1036=2564 günün her 360 günü için yüzde 3 puan (2564/360=7.12x3=21.36), geriye kalan 6185- 2564=3621 günün her 360 günü için yüzde 2 puan (3621/360=10.06x2=20.12) verilmek suretiyle yapılan hesaplama sonucu, her ikisinin toplamı 21.36+20.12= 41.48 şeklinde ABO 3 belirleniyor. Bu oran yüzde 30’un üzerinde olduğundan engelli aylığında ABO 3 değeri olarak 41.48 aynen dikkate alınır. Prim ödeme gün sayınız değiştikçe aylık bağlama oranlarınız değişir.
