Büyük çöküşün halka yansımaları: Derinleşen toplumsal yıkım
Orhan Bursalı
Son Köşe Yazıları

Büyük çöküşün halka yansımaları: Derinleşen toplumsal yıkım

02.09.2025 04:00
Güncellenme:
Takip Et:

Dedik ki biraz daha geri gidersek 2017-2018’de başlayan 2020’den itibaren de giderek derinleşen büyük çöküşün millete, satın alma gücüne maliyeti, servet transferi ve yoksullaşma konusunda da her geçen ay arttığına ilişkin çok veri var. Bu bilimsel paylaşımlara kısaca göz atacağız bu yazıda, bunların hepsinin kaynakları grafikleri var:

- 2018 tek adam rejiminin başlangıcı. O tarihten itibaren “geçim sıkıntısı” yaşayan ailelerin (hane) oranı 2.5 katına çıktı. Yoksullaştırma politikasının sonucu: Bugün hanelerin yüzde 77’si geçim sıkıntısında. (Yalçın Karatepe)

- Servet transferine özel bir örnek: İktidar servetten nasıl vergi almıyor? 2021’de yürürlüğe giren değerli konut vergisi en güzel örnek. 2021 sonrası malum konut fiyatları uçtu. Buna rağmen, 2025’in ilk yarısından değerli konut vergisi tahsilatı 57 milyon 158 bin lira. Bir tane lüks konut almaya bile yetmiyor. Toplam vergi gelirleri içindeki payı yüzde 0.0011. (İnan Mutlu)

- İktidar, ülkeyi “2026 yılında yüksek gelirli ülkeler arasına taşıyacağız” diyor ama gerçek bambaşka. Dünya Bankası’nın uyduruk sınıflandırması anlamlı değil. 2024 yılında medyan net gelirde Avrupa’nın dibindeyiz. Gelirimiz AB ortalamasının sadece yüzde 18’i... 4.30 Avro (Eşdeğerlendirilmiş medyan net gelir, 2024) (İ.Mutlu)

ASGARİ ÜCRET İLK KEZ AÇLIK SINIRININ ALTINDA

- Ağustosta açlık sınırı asgari ücretin yüzde 22.7, yoksulluk sınırı asgari ücretin yüzde 300 üzerinde. Şimdiye kadar hiç, asgari ücret ocakta direkt açlık sınırı altına düşmemişti. Ücretler önemli oranda eritiliyor. Talep kısılsın diye. Ama talebini kısmaya çalıştığınız kesim yanlış... Açlık sınırı 27 bin 111 TL, yoksulluk sınırı 88 bin 310 TL. Ortalama emekli sandığı aylığı 23 bin 750 TL. Ortalama memur maaşı 56 bin 775 TL. (İris Cibre)

- Türkiye, Avrupa’da milli gelirine oranla emeklilerine en az maaş ödemesi yapan iki ülkeden biri. Bizden kötü sadece İrlanda var. Türkiye’nin oranı yüzde 5.20 iken AB’de ortalama oran yüzde 12.2. Emekliler AKP iktidarı altındaki en zor günlerini geçiriyorlar. (İ. Mutlu)

- Son bir yılda, AB üyesi ülkelerde enerji fiyatları yüzde 1.7 gerilerken Türkiye’de yüzde 41.89 arttı. (İ. Mutlu)

- İşsizlikte yalancı düşüş: Aylık manşet işsizlik verilerine göre işsizlik oranı uzun süredir geriliyor. Ancak bu düşüş aldatıcı. Çünkü azalma, iş bulamadığı için iş aramaktan vazgeçip işgücü piyasasından çıkan kişilerden kaynaklanıyor. İşgücü Mayıs 2024’ten beri 577 bin kişi işgücü piyasasını terk etti. İş bulma umudunu kaybeden yüz binlerce kişi artık iş aramıyor. İstihdam verilerine bakıldığında, 2024 Mayıs’ından beri istihdamda gerileme görülüyor. Mayıs 2024’te yaklaşık 33 milyon olan istihdam, 2025 Temmuz ayında 32.6 milyona geriledi. Bu, 2024 Mayıs’a kıyasla 400 bin kişilik bir düşüş anlamına geliyor. Gerçek işsizlik atıl işgücü oranı (gerçek işsizlik) geçtiğimiz ay tarihi zirvesini görmüştü. Bu ay 3.1 puan gerileyerek yüzde 29.6 oldu. Türkiye’de işsizliğin geldiği boyutu gösteren asıl ölçüt budur.

DERİNLEŞEN TOPLUMSAL YIKIM

- Bu tablo, Türkiye’de derinleşen bir toplumsal yıkım manzarasını gözler önüne sermektedir. İşsizlik sorunu gençlerde ve kadınlarda daha ağır genç işsizlik oranı yüzde 15 ile genel işsizlik oranının oldukça üzerinde. Özellikle genç kadınlarda işsizlik yüzde 21.7 ile çarpıcı derecede yüksek. Genel işsizlikte de benzer bir tablo var: erkeklerde yüzde 6.5 iken kadınlarda yüzde 10.9. Kadınlar işgücü piyasasından sistematik olarak dışlanıyor. (Yalçın Karatepe)

- İşsizlik temmuzda yüzde 0.4 gerileyerek yüzde 8’e ve geniş tanımlıda 3.1 puan gerileyerek yüzde 29.6’ya geriledi fakat detaya baktığımızda işgücü 146 bin kişi geriledi. Yani, çalışabilir yaşta fakat çalışmıyor. İşgücüne dahil olmayanların sayısı 2021’den beri en yüksek seviyeye çıktı. (İris Cibre)

- Asgari ücret açlık sınırı makası açılıyor. Asgari ücretin açlıkla imtihanı. TÜRK-İŞ’e göre, açlık sınırı 27 bin 111 lira oldu. İtiraz yükselmezse, asgari ücrete taş çatlasa 2026 başında yüzde 19 (Merkez Bankası’nın 2026 enflasyon tahmini üst sınırı) zam yapılacak. Böyle olursa asgari ücret 2026 başında 26 bin 300 liraya çıkacak. Bugünkü açlık sınırının bile çok altında... Şimdiden bir şeyler yapılmalı.

(İnan Mutlu) (Devam edecek)

İlgili Konular: #asgari ücret

Yazarın Son Yazıları

Ümmet mi millet mi? Av kim, avcı kim?

Bakın ne buldum.

Devamını Oku
07.12.2025
Şu 29 maddeye noldu ey komisyon? Yanıt: DEM istemedi!

CHP, “Öcalan’a serbestlik, anayasa değişikliğine DEM desteği, PKK’ye ülkede siyaset yapma özgürlüğü” komisyonuna katılırken demokratikleşme olmadan Kürt sorunu çözülmez diyerek 29 maddede bir paket sunmuştu, hatırlatmak istedim özetle de olsa...

Devamını Oku
04.12.2025
Ümmet: Parçalanmış bir Türkiye

Dünkü yazımın sonu “Peki niye şimdi ümmet” sorusuyla bitiyordu. Yer darlığından yanıtı yoktu.

Devamını Oku
02.12.2025
İmralı ve PKK’nin ‘ümmetçi Türkiye’ söyleminin anlamı ne?

Bugüne kadar seküler parti havası basan Kürt milliyetçi siyasal hareketini bir süredir “ümmet” heyecanı bastı.

Devamını Oku
01.12.2025
CHP’yi kurultay sonrası çok zor bir dönem bekliyor

CHP programını yeniledi, parti meclisini 80 kişiye çıkararak kapsayıcılığını ve halk nezdinde temsiliyetini artırdı, büyük bir inançla Özgür Özel iktidara geleceklerini söyledi.

Devamını Oku
30.11.2025
Adeta yargısız infaz kararı

Evet Fatih Altaylı’ya verilen 4.2 yıllık mahkûmiyet kararı, sözlerinde açık bir tehdit asla olmayan ve doğrudan cumhurbaşkanını hedef almayan, ana fikri Türk halkının seçimlerde oy kullanmayı artık çok sevdiği ve bundan asla vazgeçmeyeceği idi.

Devamını Oku
27.11.2025
DEM’in kaçırdığı, CHP’nin yapması gereken

CHP’nin “çözüm” komisyonuna katılırken verdiği sözü tutması iktidar kanadını ve bu kanada eklemlenenleri rahatsız etti.

Devamını Oku
25.11.2025
Yeni seçim ittifaklar olasılığına bir bakış ve sırat köprüsünde yürüyenler

Dünkü yazımın sonunda şu cümleler vardı: Süreç zaten yeni ittifaklar yaratacak ortama itildi.

Devamını Oku
24.11.2025
Neden İmralı dayatması? Çünkü sürecin lideri!

Evet, apar topar ve medyaya kapalı bir toplantı ile milletvekillerinden oluşan ve 5 kişi olacağı söylenen bir heyet, İmralı Adası’na gidecek.

Devamını Oku
23.11.2025
İddianamede yaldızlı bir casus öyküsü

İddianamede Eylem 13 başlığı altında çok ciddi bir iddia var:

Devamını Oku
17.11.2025
Burası Türkiye abicim, yarın ne olacağını kestirmek zor

AKP çok şükür kendinden önceki sağcı iktidarların izinden giderek ülkeyi, geçmişe kıyasla en büyük ekonomik çöküşe ve yoksullaşmaya itti.

Devamını Oku
16.11.2025
Olağanüstü döneme olağanüstü iddianame

4 bin sayfalık iddianame mi olurmuş?

Devamını Oku
13.11.2025
Millet, ‘dâhi adam’ın bu topraklardan çıkmasının gururunu yaşıyor

AKP’den önce 10 Kasım’larda sirenler çaldığında köprüde, caddelerde sokaklarda durmayan araçların ve yayaların sayısı hatırı sayılır ölçüde fazlaydı.

Devamını Oku
11.11.2025
Cumhuriyetin temeli ve Ata’nın bize mirası 3+2 altın anahtar

Bugün büyük Türk’ü anıyoruz.

Devamını Oku
10.11.2025
Üniversite diploması ne kadar değerli

ABD’de Gallup’un ağustos ayında gerçekleştirdiği anket ilginç sonuçlarıyla tartışma yarattı...

Devamını Oku
09.11.2025
Mesele salt İmamoğlu değil, yenilikçilik ve yerellik

Ekrem İmamoğlu’na casusluk suçlamasının hemen ardından oğlu ve babasının sorguya çekilmesine sıra geldi.

Devamını Oku
06.11.2025
Ahmet Türk ve hayal alemi

DEM heyeti ile cumhurbaşkanı arasında son yapılan ve sonucu merakla beklenen görüşme üzerine bir açıklama beklerken cumhurbaşkanı hukuk başdanışmanlarından Mehmet Uçum merakımızı giderdi.

Devamını Oku
04.11.2025
İstanbul ‘iş bilmez kadir bilmezler’in mi elinde? Peki ‘Biz ihanet ettik’ kim dedi?

Cumhurbaşkanı, İstanbul’un en değerli havaalanı Atatürk Havaalanı’nın yıkılarak yerine yapılan “millet bahçesi”ni ziyaret etmiş ve “İstanbul’umuzu iş bilmez, kadir kıymet bilmez, tarih ve medeniyet şuurundan yoksun kifayetsizlerin insafına terk etmiyoruz. İstanbul bizim göz bebeğimizdir. Bu aziz şehrin bir fetret devri daha yaşamasına gönlümüz asla razı değil” demiş.

Devamını Oku
03.11.2025
Bayrampaşa’ya çökme, genel seçimlerin provası mı?

Bayrampaşa Belediyesi’ni “ele geçirme eylemi” tam bir milli iradeyi hava cıva gören bir iktidar anlayışının tipik örneğidir.

Devamını Oku
02.11.2025
En büyük iki devrim: Ulus ve kadın devrimi

Bu döneme özgü karamsarlıkları erteleyerek bir de şu açıdan bakalım: Atatürk’ün Cumhuriyet hedeflerine önemli ölçüde varılmıştır; bu hedeflerin artık geri döndürülemez olduklarına, tüm Türkiye’nin dün Cumhuriyeti ve Atatürk’ü olağanüstü sahiplenmesiyle sürekli tanıklık ediyoruz.

Devamını Oku
30.10.2025
Casuuusss... Cephanelerini çabuk tüketiyorlar... Hedef Tele1 miydi!?

Yahu bekleyin kardeşim, insanları en çok etkileyebilecek bir konuyu...

Devamını Oku
27.10.2025
İslamcı ‘muhafazakâr demokrat’ olabilir miydi?

“Muhafazakâr demokrat”ların en son numarası, bertaraf etmek istedikleri muhalif rakiplerini casuslukla suçlamak oldu.

Devamını Oku
26.10.2025
Ya İmralı gelsin veya İmralı’ya gidelim!

Evet, DEM (ve tabii ki Kandil) “terörsüz Türkiye” komisyonunu, daha doğrusu AKP iktidarını ve MHP’yi, Öcalan’ın serbest bırakılması noktasına indirgedi ve sıkıştırdı.

Devamını Oku
23.10.2025
Demokrasi yoksa ne çözümü!

Tarafların pozisyonuna bakalım, evet yeniden, fotoğraf net olarak görülmezse politika üretilemez ve kararlar alınamaz.

Devamını Oku
21.10.2025
Ey Meclis milletvekillerine sahip çıkma özgürlüğün de mi yok

Önce: Merkez Bankası başkan yardımcısının dolandırıcılık suçlamasıyla hakkında soruşturma açılmasına şaşırdık mı, hayır demeyeceğim ama evet de diyemiyorum.

Devamını Oku
20.10.2025
Tek tek avlanmak ve hukuka sahip çıkmak

Fatih Altaylı’ya 5 yıldan az olmamak kaydıyla hapis cezası isteniyor.

Devamını Oku
19.10.2025
Tek adamlık için şarttı: AKP içinde büyük tasfiye

İki yazıdır AKP’nin 2 yıllık iktidarı süresi içinde mutlak iktidara, tek adam rejimine giden yolların nasıl açıldığını yazıp duruyorum.

Devamını Oku
16.10.2025
Mutlakiyete giden süreç: Ordu ve yargının dönüştürülmesi

Dünkü yazım, tek adam rejiminin başlangıç noktası üzerineydi:

Devamını Oku
14.10.2025
Başlangıç noktası: Denge denetleme yıkılınca varılan yer

Demokrasiye zerre inanmayanlar, iktidara gelince adım adım mutlak iktidarlarını kurmak için kolları sıvarlar.

Devamını Oku
13.10.2025
Siyaset ağlarını örüyor, hukuka aykırılığın anlamsızlığı ve İmralı tahterevallisi

Bayrampaşa Belediyesi’ne, başkan ve arkadaşlarına çekilen operasyonun yanı sıra, CHP meclis üyelerinden bir kaçını hayatlarından adeta bezdirerek partilerinden istifa ettirilmeleri ...

Devamını Oku
12.10.2025
Nobel Ödülleri: Bilim gelişmenin ve yeni ufukların anahtarıdır

Aziz Sancar, en üst düzey ve özgürce araştırmaların yapıldığı ülkelerden birinde, ABD’de, günde 16-18 saat çalışarak ve merakının peşinde koşarak, odaklandığı konuyu çözmek için yöntemler geliştirerek DNA’nın, ikili zincirdeki bozulmaları nasıl onardığını gösterdi.

Devamını Oku
09.10.2025
Ülkeyi, ekonomiyi altın alanlar mı batırdı... Belirsizlikler dorukta

İktidarın gözü milletin altınlarında...

Devamını Oku
07.10.2025
Bir fotoğrafın düşündürdükleri: Kimse yanılsamaya kapılmasın

Meclis’in açılış resepsiyonunda cumhurbaşkanının iyi bir halkla ilişkiler girişimi ile siyasi parti liderlerini davet ederek verdiği gülücüklerle dolu toplu fotoğraf en önemli tartışma konusu oldu.

Devamını Oku
05.10.2025
Nobel Barış Ödülü merakı ile boşa koşan adam

Netahyahu-Trump’ın baş başa hazırladığı plan kime yarar...

Devamını Oku
02.10.2025
Büyük yoksullaşma ve çöküşün anatomisinden paylaşımlar

Ülkede hiç bu kadar büyük yoksul kitleler ve giderek daha az sayıda büyük zenginler yaratılmamıştı.

Devamını Oku
30.09.2025
ABD karşısında tarih boyunca hep kaybettik, çünkü...

Çok şey konuşuldu cumhurbaşkanının ABD ziyareti üzerine.

Devamını Oku
29.09.2025
Tunç’un bağımsız tarafsız yargısı Gökçeklere neden işlemiyor?

Haftada birkaç kez her ciddi karın ağrısı hukuk olayı ortaya çıktığında, “Türkiye bir hukuk devletidir, yargı bağımsız ve tarafsızdır...

Devamını Oku
28.09.2025
İptalciler mi daha hukuksuz, AKP yargısı mı... Ve yarı hiyerarşisine reddiye

Dün komik olaylar yaşandı.

Devamını Oku
25.09.2025
Kongre gri alanları ve operasyonel sözde muhalefeti bitirdi

Hukuku, yargıyı tamamen elinde tutan, yargıçları mahkemeleri atayan, farklı karar veren mahkemeleri dağıtan, dahası beğenmediği yargıçları üstelik rütbesini düşürerek sürgüne gönderen, AKP’li avukatları yargıç yaparak İstanbul’da CHP 38. kongresini iptal ettirerek üstelik onlara mutlak butlan (kongreyi yok sayma) kararı aldırmaya çalışan iktidar değil, sanki bizzat CHP’nin kendisi...

Devamını Oku
22.09.2025
Temiz bir iktidar hayal değil, bu ülke bunu çoktan hak etmiştir

Anlamakta zorluk çekiyorum.

Devamını Oku
21.09.2025