Kararları ve tercihleri çok sık değişen tek kişi yönetimine endeksli AKP’nin, iç ve dış politika beceriksizlikleri, bütün öteki sorunlarla birlikte Kürt sorununu da iyice içinden çıkılmaz bir noktaya taşımıştır.
Ama bu beceriksizlikler, değişkenlikler, her değişen politikayla birlikte ihanet suçlamalarına kadar giden aşırı baskılar ve tetikçilerin saldırıları olmasaydı bile, Kürt sorunu çok ciddi olarak varlığını sürdürecekti.
Bu sorunun temelinde esas olarak üç açmaz görünüyor:
1) Kimlik açmazı.
2) Güven açmazı.
3) Dış etkenler açmazı.

***

Kürt sorunu hakkında bugüne kadar çok araştırma, inceleme yayımlandı.
Son yıllarda yayımlanan en kapsamlı ve nesnel çalışma Murat Somer’in “Milada Dönüş” adlı kitabı.
Kitabın alt ismi: “Ulus- Devletten Devlet-Ulusa, Türk ve Kürt Meselesinin Üç İkilemi.”
Koç Üniversitesi Yayınları’ndan İstanbul’da 2015 yılında basılmış,
Nitekim, Somer bu çalışmasıyla, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Sedat Simavi, Sosyal Bilim Ödülü’nü kazandı.
Somer, Kürt sorununda, benim yukarda 3 açmaz olarak nitelediğim konuları “İkilem” olarak niteliyor ve şöyle tanımlıyor:
“1) Ortak Kimlik İkilemi: Hem Kürtlerin hak, hukuk ve kimlik taleplerini karşılayabilen hem de toplumun ortak kimlik ihtiyacını karşılayan ve Türk kimliğini benimsemiş çoğunlukta endişe yaratmayan bir ortak millî kimlik anlayışı ihtiyacı.”
“2) Elit İşbirliği İkilemi: Siyasal aktörlerin (çoğu kez Kürt meselesiyle doğrudan ilgili olmayan ideolojik ayrılıklarından, güvensizliklerinden veya iktidar mücadelelerinden dolayı) bu sorunu çözmek için ortak çalışamamalarından (ve birbirlerini dengeleyip kontrol edememelerinden) kaynaklanıyor.”
“3) Dış Güvensizlik İkilemi: Eski Osmanlı Kürtlerinin (Osmanlı sınırları içinde yaşayan Kürtler) Türkiye, Irak ve Suriye arasında bölünmesiyle ortaya çıktı. Pankürdist ayrılıkçılık potansiyelinin (Türkiye Kürtlerinin bugün veya gelecekte Türkiye’den ayrılarak bölge Kürtleriyle ayrı bir devlet kurması imkânı veya olasılığı) güvenilir bir şekilde bertaraf edilememesinden kaynaklanıyor.”
Somer bu açmazları belirledikten sonra konuyu şöyle özetliyor:
“Yani Kürt meselesinde paylaşılamayanlar güvenlik, iktidar ve kimlik; bunlar arasında en çok da kimlik diyebiliriz.” (s.20)

***

Murat Somer, yukarda çok kısa birer alıntı yaptığım, “İkilem” dediği açmazların nasıl aşılabileceği konusunda çözümler de öneriyor.
Bu çözümler üzerinde de pazar günü duracağım.