Emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan ve her yılın Aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki değişim oranı (TÜFE), 2023 yılı Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 3,28, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 60,09, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 61,98, 2023/Temmuz-Kasım dönemi artış oranı ise yüzde 33,65 olarak gerçekleşti.
Emekli aylıklarının hesaplanmasında kullanılan ve yine TÜİK tarafından açıklanan
sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızı(GH) 1 Nisan’da açıklanıyor. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) her yıl 1 Ocak ila 31/Mart arasında bağladığı emekli aylıklarını, 1 Nisan’da bir önceki yıla ilişkin GH’nın açıklanmasıyla birlikte yeniden hesaplıyor ve fark aylıklarını gönderiyor.
Ülkemizin 2024-2026 dönemine ilişkin temel makro ekonomik hedeflerin yer aldığı Orta Vadeli Programda (OVP), 2023 yılı için TÜFE’nin yüzde 65, yine aynı yıl için GH’nin yüzde 4,4 olacağı tahmin edildi.
Yıllık enflasyon oranları; SSK ve Bağ-Kurlular ile ilk defa 2008/Ekim sonrası devlet memuru olanların emekli aylıklarının hesaplanmasında dikkate alındığı gibi, emekli aylıklarının artırılmasında da kullanıldığı için önemli. 2000 yılında 4447, 2008/Ekim ayında 5510 sayılı kanunlarla getirilen aylık hesaplama sistemlerinde; her yıla ait TÜFE ve GH’ler kullanılmak suretiyle, hem prime esas kazançlar hem de kısmi aylıklar güncelleniyor. Güncelleme işlemlerinde, 4447 sayılı Kanunla getirilen sistemde TÜFE ve GH’nin yüzde 100’ü, 5510 sayılı Kanunla gelen sistemde ise TÜFE’nün yüzde 100’ü, GH’nin yüzde 30’u dikkate alınıyor.
Diğer taraftan, kamu ve özel sektörde çalışanlar için “takvim yılı” kavramı farklı süreleri kapsıyor. Takvim yılı; özel sektörde 1 Ocak ila 31 Aralık, kamu sektöründe 15 Ocak ila 14 Ocak tarihlerini kapsıyor.
Örneğin, 2023 yılı;
-Özel sektör için 1/1/2023-31/12/2023,
-Kamu sektörü için 15/1/2023-14/1/2024 süresini,
2024 yılı ise;
-Özel sektör için 1/1/2024-31/12/2024,
-Kamu sektörü için 15/1/2024-14/1/2025 sürelerini kapsıyor.
2023 yılında emekli olmak isteyenlerden; özel sektörde çalışanlar en geç 31/12/2023, kamu sektöründe çalışanlar ise en geç 14/1/2024 tarihinde, 2024 yılında emekli olmak isteyenlerden; özel sektörde çalışanlar 1/1/2024, kamu sektöründe çalışanların ise 15/1/2024 tarihinden, sonra aylık talebinde bulunmaları gerekiyor.
En son;
-Özel sektörde çalışırken 31/12/2023, kamu sektöründe çalışırken 14/1/2024 tarihine kadar aylık talebinde bulunanların, emekli aylıklarının hesaplanmasında en son 2022 yılına ait yıllık TÜFE (yüzde 64,27) ve GH (yüzde 5,6) oranları dikkate alınarak hesaplanan yüzde 65,95 güncelleme katsayısı ile 2008/Ekim sonrası prime esas kazanç tutarları ile karma sisteme göre hesaplanan emekli maaşlarındaki kısmi aylıklar, talep yılı olan 2023 yılı Ocak ayına güncelleniyor. Talep yılı 2023 olduğu için bu yılın Ocak ayı itibariyle hesaplanan aylıklar, 2023/Ocak ayında yüzde 30 ve Temmuz ödeme döneminde yüzde 25 oranında artırılarak aylık hesaplanıyor ve bağlanan aylıklara 2024/Ocak ayında belirlenen aylık artışı da uygulanıyor.
-Özel sektörde çalışırken 1/1/2024, kamu sektöründe çalışırken 15/1/2024 tarihinden sonra yani 2024 yılında emekli aylığı talebinde bulunanlar için en son 2023 yılına ait TÜFE ve GH oranları dolayısıyla bu oranlara göre hesaplanan güncelleme katsayısına ihtiyaç var.
2023 yılı Kasım ayına ilişkin TÜFE oranının yüzde 3,28 olarak açıklanmasıyla birlikte bir önceki yılın Aralık ayına göre TÜFE yüzde 60,09 oldu. 11 aylık gerçekleşen TÜFE ve Orta Vadeli Programda açıklanan tahminler dikkate alınarak, emekli aylıklarının yüksek bağlanması için sigortalıların 2023 mü yoksa 2024 yılında mı talepte bulunmasının daha avantajlı olabileceği hususunda bir sonuca varmak için aşağıdaki tahmini parametreler kullanılarak farklı aylık hesapları yapılmıştır.
1-Asgari, ortalama ve azami kazançlar üzerinden çalışan ve çalışma süreleri aşağıda belirtildiği şekilde olan sigortalının:
Gün sayıları
2000 öncesi : 100
2000-2008/Eylül arası: 3150
2008/Ekim sonrası: 5490
Toplam gün: 8740
2023 yılı TÜFE oranının yüzde 65 ve GH’nın yüzde 4,4 olması halinde; 2023 veya 2024 yılında aylık talebinde bulunması halinde bağlanacak aylık tutarları şöyle hesaplanmıştır:
Not: Aylıklara ek ödemeler dahil edilmiştir.
2023 yılına ilişkin yıllık enflasyon oranı yüzde 65 ve GH yüzde 4,4 olursa; asgari, ortalama veya azami kazançlar üzerinden çalışan sigortalılar için 2023 yılında aylık talebinde bulunmanın, 2024 yılına göre daha avantajlı olduğu görülüyor. Buna göre, 11 aylık enflasyon oranı yüzde 60,09 olarak gerçekleştiğinden, yüzde 65 tahmini TÜFE oranının gerçekleşmesi için Aralık/2023 tüfe oranının yüzde 3 dolaylarında olması gerekiyor.
2023 yılı TÜFE oranının yüzde 66 ve GH’nın yüzde 4,4 olması halinde;
Not: Aylıklara ek ödemeler dahil edilmiştir.
2023 yılına ilişkin yıllık enflasyon oranı yüzde 66 ve GH yüzde 4,4 olursa; asgari ve ortalama kazançlar üzerinden çalışan sigortalılar için 2024 yılında aylık talebinde bulunmak daha avantajlı hale geliyor. Azami kazançlar üzerinden prim ödeyenler için yine 2023 yılı daha avantajlı. 2023 yılı tahmini yüzde 66 tüfe oranının gerçekleşmesi için Aralık/2023 tüfe oranının yüzde 3,69 dolaylarında olması gerekiyor.
2023 yılı TÜFE oranının yüzde 67 ve GH’nın yüzde 4,4 olması halinde;
Not: Aylıklara ek ödemeler dahil edilmiştir.
2023 yılına ilişkin yıllık enflasyon oranı yüzde 67 ve GH yüzde 4,4 olursa; gerek asgari gerek ortalama gerekse azami kazançlar üzerinden çalışan sigortalılar için 2024 yılında aylık talebinde bulunmak daha avantajlı hale geliyor. 2023 yılı tahmini yüzde 67 tüfe oranının gerçekleşmesi için Aralık/2023 tüfe oranının yüzde 4,31 dolaylarında olması gerekiyor.
2-Sigortalıların hizmet sürelerinde prime esas kazançlarının dönem dönem asgari, ortalama ve azami kazançlar üzerinden bildirildiği varsayıldığında;
Gün sayıları:
2000 öncesi : 1080
2000-2008/Eylül arası: 2070
2008/Ekim sonrası: 4050
Toplam gün: 7200
Not: Aylıklara ek ödemeler dahil edilmiştir.
2023 yılında aylık talebinde bulunmanın 2024 yılına göre daha avantajlı olduğu görülüyor.
3- Sigortalının çalışmalarının 2000 öncesinde yoğunlaştığı ve yine farklı kazançlar üzerinden çalıştığı varsayılırsa;
Gün sayıları:
2000 öncesi : 3900
2000-2008/Eylül arası: 1862
2008/Ekim sonrası: 3846
Toplam gün: 9608
Yıllık TÜFE’nin yüzde 66 ve üstünde çıkması halinde 2024 yılında aylık talebinde bulunmak daha avantajlı görünüyor.
Netice itibariyle, 2023 yılı TÜFE oranının;
-Yüzde 65 olarak gerçekleşmesi halinde sigortalıların çalışma sürelerinin hangi yıllarda yoğunlaştığı ve prime esas kazanç tutarları da belirleyici olmakla birlikte 2023 yılının daha avantajlı olduğu,
-Yüzde 66 ve üstü çıkması halinde, yine kazanç ve çalışma süreleri belirleyici olmak kaydıyla 2024 yılının daha avantajlı olduğu,
Görülüyor. Bu 2 yılda da aylık talebinde bulunanların aylık miktarı yönünden farklılık fazla değil.
01/07/2023 tarihinden itibaren işçilere ödenen kıdem tazminatının yıllık tavan tutarı 23.489,83 TL. Bu tutarın 2024 yılında 32 bin lira ila 35 bin lira arasında olması bekleniyor. Emeklilikte bu hususunda göz önünde bulundurulması uygun olur.
