Kahire sokaklarındaki “Allah’ın azizi” karşılamalarını “hayret”le izlerken, yirmi yaşındayken bir Arap ülkesine yaptığım ilk ziyareti hatırladım.

Beyrut’ta oturaklı bir burjuva evinde resmi bir akşam yemeğindeydim. Masada yanı başımda oturan kerli ferli beyefendiyle gayet güzel sohbet ederken, sohbetin tonu bir anda değişiverdi. Adam, şimdi niye olduğunu hatırlamadığım bir sebepten, birden saldırganlaştı ve bana “Biz zaten sizin (Osmanlı İmparatorluğu!) yüzünüzden geri kaldık!” dedi, ardından da kin ve öfkeyle devam etti: “Türkler olmasaydı, biz şimdi kim bilir nerelerde olurduk?”

Konuk olarak bulunduğum bir evde, yaşını başını almış bir adamın, hasbelkader yanında oturan benim gibi genç bir insandan durduk yerde böyle tarihin hıncını almaya çalışmasına hiçbir anlam verememiş ve bugün dahi hatırladığım derin bir şaşkınlık hatta afallama duygusu yaşamıştım.

Sonra gittiğim çok Arap ülkesinde, bilhassa Suriye ve Mısır’da, benzer çıkışlar/dokundurmalarla -heyhat!- sık karşılaştım. En çok da Filistinlilerden gelen benzeri tepkilere şaşardım…

Kendilerini -gelişmişlik ve kültür düzeyleri açısından!- Arap halklarının en gelişmişi sayan ve (bu meyanda Türklerden de!) üstün gören Filistinliler, Osmanlı dönemini hayırla anmazlardı.

Beni en çok şaşırtan, “geçmişin emperyal güçlerine duyulan” bu yerleşmiş öfkenin yalnız Osmanlı/Türklere yönelik olmasıydı.

Halbuki örneğin Yahudileri Ortadoğu’ya yerleştiren güç zamanında Britanya İmparatorluğu olmamış mıydı? Arap halkları bu süreç içinde “Filistinli kardeşlerinin haklarını” göz önünde satmamış mıydı?

Ama Araplar; Ortadoğu tarihinin labirentlerine girdiklerinde, seçici oluveriyor ve yalnız “Osmanlı zulmü”, “barbarlığını” hatırlıyorlardı. İngilizlerin her şeye rağmen, “white man’s burden/gelişmiş beyaz adamın çilesi” kontenjanından, çöl topraklarına medeniyet getirdiği varsayılıyordu. Kaba saba Türkler ise orayı burayı yalnızca “işgal etmiş”; “kelle sallandırmışlardı”…

‘Tarih şuuru’ olmadığında

“Mısır’ın rakipsiz kahramanı” olarak karşılanan Erdoğan için kabına sığmayan “Arap sokağı tezahüratlarını” izlerken, ister istemez aklıma, geçmişte yaşadığım -bir o kadar “kabına sığmayan”!- bu tepkiler geldi.

Evet… doğru… dünya, Türkiye… ve algılar değişti.

Bırakın gençlik yıllarımın Ortadoğu’sunu, bir yıl öncesinin Ortadoğu’sunda bile değiliz.

Tüm taşları yerinden oynatan bir “Arap baharı” yaşandı.

Bunların hepsi doğru.

Ama bütün bunlar “tarihin ağırlığını”, “tarihin tortularını” yok etmez.

Uluslararası ilişkilerde “tarih” her zaman hesaba katılması gereken bir değişkendir.

Erdoğan’la Arap halkları arasındaki çiçeği burnundaki balayını izlerken, beni en çok şaşırtan şey, “geçmişin ivmesinin” Türkiye’de tamamıyla göz ardı edilmesi, görmezden gelinmesidir.

Geçmiş derken -ezelden beri araçsallaştırılan- “Arap bizi hançerlemişti!” edebiyatını kastetmiyorum...

Kastettiğim… bunun çok ötesine giden bir geniş genel “tarih bilinci” ve “şuur”…

Erdoğan milat olabilir mi?

“Kahire yorumlarının” çoğunun, bahsettiğim “tarih şuurundan” -ne yazık ki!- yoksun olduğunu görüyorum….

Erdoğan Araplarla sanki bir “tabula rasa/beyaz sayfa” açıyor...

Böyle bir şey olabilir mi?

Yerli medyadan Batı medyasına döndüğünüz anda hemen… Türk-Arap ilişkilerinin Erdoğan ile başlamadığını görüyorsunuz.

Mısır sokaklarında Erdoğan için yapılan tezahüratları “flaş” haber geçen BBC, örneğin önceki gece, gelişmeleri ilk üç cümlede şöyle değerlendirdi:

“Mısır’da yeni Nasır olarak karşılanan Erdoğan, aslında bir Arap bile değil. Tersine. Türk Başbakanı, Mısır’ı yüzyıllar boyunca boyunduruk altında tutmuş ve üstüne Kahire’ye on yıllar boyunca sırt çevirmiş olan bir ülkenin başbakanı!”

Üç cümle...

Bu üç cümlede, Erdoğan’ın Araplar için sadece bir “outsider/yabancı” olduğu hatırlatılmakla kalmıyor; aynı zamanda, haberin girişinde daha yöredeki “emperyal geçmişin mirasçısı” olduğu hatırlatılıyor.

Türkiye televizyonlarında sözgelimi Cameron’ın Delhi’ye yaptığı bir gezinin -hemen ilk cümlesinde!- “Eski sömürge gücü İngiltere Başbakanı’nın Hindistan ziyareti” vurgusuyla verilmesi gibi…

Laf arasına ayrıntıymış gibi sokuşturulan böylesi bir cümle, tarihin tüm ağırlığını anında devreye sokuyor.

İngilizler; “bilginin gücü” (ve manipülasyonuyla!) Yahudileri Araplara, Arapları Türklere karşı kolaylıkla kullanabilmiş; ardından bölgeden, “her şeye rağmen medeniyet getiren güç” olarak ayrılmayı başarabilmişler…

Erdoğan, bu coğrafyada bir “milat” olmadığını/olamayacağını anlamak zorundadır.

Türk-Arap ilişkilerinin çok uzun bir mazisi var.

Bu maziyi biz ve (Arap baharı gazıyla!) “din kardeşlerimiz” hesaba katmasa; görüldüğü üzere… başkaları hesaba katıyor…

Türkiye’nin Arap dünyasıyla ilişkilerinde “tarihten arındırılmış” bu havalanmayı izlerken, şaşkınlık duymamın nedeni budur.

Buradan devam ederiz.