Sevgili okurlarım, bu aralar pek çok güzel, aydınlatıcı ve önemli kitap yayımlanıyor.

Yaşadığımız günlerin önemini, anlamını iyi özümlemek, Cumhuriyet Değerlerini ve bu Değerlerin nasıl yozlaştırıldığını iyice görmek için çok yararlı çalışmalar yapılıyor.

Bunların en son örneği, Boyut Yayınları tarafından yayımlanan koleksiyon kitabı “İlk ve Son Barış, 100. Yılında LOZAN” adlı özel bir anı kitabı.

Bülent Özükan’ın editörlüğünde hazırlanan kitapta içlerinde benim de olduğum, çeşitli görüşlerden 26 yazarın yazısı var.

Ben de bu kitap için “Atatürk’ün Zafer Kazanmış Bir Komutan Olarak Lozan’a Bakışı” adlı belgesel bir makale yazdım.

***

İnönü’nün önceden insan değil, yerleşim yeri ismi olduğunu bilmeyen “echeli cühela” (cahillerin en cahili) ve “Kurtuluş Savaşı’nı keşke Yunan kazansaydı” diyen örümcek ağlarıyla örülmüş fesli yaklaşımların saptırdığı Cumhuriyet tarihi konusunda, hem Şevket Süreyya Aydemir, Lord Kinross, Andrew Mango, Şerafettin Turan, Hasan İzzettin Dinamo gibi yazarların kitapları (bu arada naçizane ve acizane, benim de Atatürk üzerine olan iki kitabım ve NUTUK üzerine, günlük dile aktardığım seçilmiş bölümlerden oluşan çalışmam) yeniden önem kazandı ve gündeme geldi hem de bu son yirmi yılın içyüzünü açıklayan, irdeleyen kitaplar ilgi çekti.

***

Son dönemde ilgi uyandıran çalışmaların başında Altan Öymen’in yazdığı “Bir Dönem Bir Çocuk”, “Değişim Yılları”, “Öfkeli Yıllar”, “... Ve İhtilal”, “Umutlar ve İdamlar 1960-1961”, “Kayıp Yaz, 2015” adlı kitapları gelir.

Cumhuriyet tarihi bağlamında Alev Coşkun’un yazdığı “Samsun’dan Önce Bilinmeyen 6 Ay”, “Anayasayla Sivil Darbe - Türkiye’nin İkinci 12 Eylül’ü”, “Devrimin ilk Karşıtları: Özgürlük Mücadeleleri Tarihimiz”, “1884-1922 Asker İnönü”, “1922-1923 Diplomat İnönü, Lozan”, “Samsun’dan Sonra En Zor 19 Ay” adlı çalışmalar Cumhuriyet değerlerinin daha iyi anlaşılmasına hizmet eder.

Elbette bu süreç içinde Karşıdevrim çözümlemeleri de son derece önemli olmakla birlikte bu konuda yazılmış çok fazla bir araştırma yoktur:

Zülâl Kalkandelen’in “İdris Küçükömer’in Tezleri”, “İkinci Cumhuriyetçiliğin Temelleri”, “İkinci Grup’tan Yetmez Ama Evetçi Liberallere 90 Yıllık İhanet Mirası” adlı Karşıdevrim ideolojisinin eleştirisi, bu konuda yazılmış en temel inceleme.

Gerek Karşıdevrim gerek AKP konularında Merdan Yanardağ’ın “Kadro Hareketi”, “Yeni Muhafazakârlık”, “Liberal İhanet”, “Kuşatılan Türkiye, Gülen Hareketi’nin Perde Arkası”, “Darbe İçinde Darbe”, “Cumhuriyet’in Sonbaharı” adlı kitapları, hem Cumhuriyet Değerlerini hem de Türkiye’nin AKP’li yıllarını okurlara aktaran temel kitaplar arasına girmiştir.

Elbette büyük şair Ataol Behramoğlu’nun “Sivil Darbe” kitabı da siyasal dilimize armağan edilen “Sivil Darbe” teriminin ve kavramının vurgusunu yapması bakımından çok önemlidir.

Tabii yine büyük şairlerimizden Özdemir İnce’nin de kitaplarını unutmamak gerek: “Cehaletin Rönesansı”, “İmam Hatip Saltanatı ve İmamokrasi”, “Din İman Masa Kasa: Politik İnceleme”, “Başyücelik Devleti”, “Türk Aydınlanması ve Laiklik”, “AKP’nin Kısa Tarihi: Türk Sağının İdeolojik ve Siyasi Arka Planı”.

Atatürk’le ilgili kapsamlı bir çalışma “Başkomutan, Emsalsiz Lider” adıyla Silivri mağdurlarından Ahmet Yavuz tarafından yayımlandı.

O döneme ilişkin bir başka önemli belgesel kitap, Yaşar Aksoy’un “Gâvur Mümin, Gazi Paşa’nın Casusu” adlı çalışmasıdır.

Erken Cumhuriyet dönemine ilişkin dikkatimi çeken iki çalışma iki genç akademisyen tarafından yayımlanmış:

Işıl Çakan Hacıibrahimoğlu’nun “Devrimci Meclis, II. TBMM, (1923-1927)” ve Seçkin Çelik’in, “İnönü Döneminde Kemalizm” adlı çalışmaları önemli kitaplar.

Çevrecilik yaklaşımını vurgulayan ve insanın yeryüzündeki varlığını sorgulayan Süha Umar’ın, “Büyük Beyaz Adam” başlıklı kitabıyla, Zülâl Kalkandelen’in “Vegan Devrimi ve Hayvan Özgürlüğü” kitapları, çağımızın en önemli sorunlarını dile getiriyor.

***

Sevgili okurlarım, buram buram siyasal övünme kokmayan anı kitaplarını da çok seviyorum.

Bu bağlamda ünlü cerrah Münci Kalayoğlu’nun “Hatırda Kalanlar” adlı kitabı ile Yaşar Yaşer’in “Hayat Hikâyem” adlı kitapları belli dönemleri ve bu dönemlerde olup bitenleri anlatmaları bakımından önemli ve keyifle okunan kitaplar.

Elbette Zülâl Kalkandelen’in “New York’u Yaşamak, 11 Eylül’den Covid-19 Salgınına Son Yirmi Yıl”, New York üzerine yazılmış en güzel kitaplardan biri olmanın yanında pandeminin küresel etkilerini de çok iyi özetleyen bir çalışma.

Uluslararası konularda ve AKP iktidarının değerlendirilmesi açısından Yılmaz Polat’ın “Erdoğan-Trump, Öfke Krizi Güç Gösterisi” çok önemli bir belgesel.

Aynı biçimde Mehmet Ali Güller’in “Tampon Ülke, Emperyalizmin Göç Stratejisi” de mutlaka okunması gereken kitaplardan.

***

Sevgili okurlarım, sizlere tanıtmak istediğim daha çok yazar ve kitap var ama ne yazık ki yerim sınırlı.

Belki ileride yine bu konuya döner, tekrar bir şeyler karalamaya çalışırım.