İktidar, depremde evleri yıkılanlara hiçbir ücret almadan yeniden konut vermelidir.

***

İktidar aslında bütün depremzedelere, hayatlarına devam edebilmeleri için her türlü yardımı yapmalıdır.

Birinci derecede akrabalarını yitirenlere, özellikle, anne babalarını kaybeden çocuklara ve evlatlarını kaybeden ebeveynlere özel tazminatlar ödenmeli, öksüz ve yetim kalan çocuklar için özel hizmetler ve özel olanaklar yaratılmalıdır. İşini yitirenlere, iş bulma veya iş kurma yardımları ve ayrıca özel olarak gelir destekleri sağlanmalıdır. Çocuklara, gençlere, özel eğitim destekleri, burslar verilmeli, eğitim ve dershane yardımları yapılmalıdır. Yaşlılara ve engellilere özel sağlık ve bakım ayrıcalıkları sağlanmalıdır.

***

Deprem yaralarını sarmaya yönelik olan bütün bu hizmetler planlanırken halkın yaşam biçimleri, hayat görüşleri ve özlemleri dikkate alınmalıdır. Pek çok ailenin bütün bir ömür boyunca yaptığı birikimlerini başını sokacak bir konuta harcadığı, yıkılan binaların, insanların bütün ömürlerince elde ettikleri gelirleri, birikimleri de alıp götürdüğünü anımsamak gerekir. Bu nedenle, iktidar, temsil ettiği devletin “Sosyal Devlet” olduğunu anımsamalı ve konutları yıkılan depremzedelere, her konut sahibi aile için, yıkılan eve karşılık bir konutu bedelsiz olarak vermelidir.

***

Sevgili okurlarım, 1999 depreminden sonra toplanan özel deprem vergilerinin toplamı bugüne kadar 38.2 milyar dolara ulaşmıştır. Euronews’in haberine göre, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın paylaştığı bütçelerden her sene ne kadar özel iletişim vergisi toplandığını takip etmek mümkün. Buna göre 2000-2022 yıllarını kapsayan 23 senede toplam 87 milyar 998 milyon lira özel iletişim vergisi toplanmış. 2003- 2022 arasındaki 20 yıllık AKP iktidarında toplanan deprem vergisi ise 86 milyar 138 milyon lira. Dolar hesabı yapılırken Merkez Bankası’nın her sene için açıkladığı yıllık ortalama kuru esas alındığında 2000- 2022 arasında toplanan deprem vergisi 38 milyar 227 milyon dolar ediyor. (AKP iktidarındaki deprem vergisi geliri ise 36.5 milyar dolara karşılık geliyor.) 38.2 milyar dolar 10 Şubat 2023 gününün Merkez Bankası kuru ile 720.2 milyar Türk lirası ediyor. AKP iktidarında toplanan 36.5 milyar dolar deprem vergisi ise 687.6 milyar liraya karşılık geliyor. Bu kaynak, her yılki ortalama konut maliyetlerine bölündüğünde 96 metrekare büyüklüğünde 1.3 milyon konut ediyor. Bu hesaplamalara, son depremden sonra içerdeki ve dışardaki kampanyalarla toplanan 120 milyar lira dolayındaki miktar da eklendiğinde, alınan vergilerin ve yapılan yardımların, depremzedelerin konut gereksinmelerinin kendilerinden para alınmadan karşılanabileceği ortaya çıkıyor.

***

Burada elbette en önemli sorun, kaynak sorunu: İktidar yukarıdaki hesapta belirtilen paraları çoktan harcadığı için, bu konutların maliyeti şimdi nereden nasıl karşılanacak? Halkın zaten enflasyonla beli bükülmüş... Yeniden vergi ödeyecek hali yok. Dolayısıyla iktidar, bütçede, bu konutların maliyetini karşılayacak tasarruflara ve aktarmalara giderek, (yeni para da basmadan) bu maliyeti karşılamak zorunda! Bütçeden, sırf kendi yandaşlarını beslemek için yaptığı ödemeleri, tahsisleri, masrafları kıssa, özel bir fon oluşturabilir ve buraya yapacağı aktarmalarla yeterli kaynağı denkleştirebilir. Bütçe düzenlemeleri sonrasında hâlâ açık kalmışsa, sürekli ihale vererek zengin ettiği ve bu yetmiyormuş gibi milyarlık vergilerini affettiği, halkın “beşli çete” diye andığı, benim “Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler” dediğim şirketlerin “deprem yardımları” ile bu açığı da kapatabilir.

***

Bu iktidarın bu önerimi ciddiye alabileceğini sanmıyorum. Çünkü siyaset yapma gelenekleri sadece “Sosyal Devlet” anlayışına değil toptan “Demokratik, Laik ve Sosyal Hukuk Devleti” anlayışına karşı. Belki 14 Mayıs’tan sonra iktidara gelecek olanlar dikkate alabilirler diye yaptım önerimi! Not: 14 Mart Tıp Bayramı bütün sağlık çalışanlarına kutlu olsun.